آیه "زنده بودن شهیدان" کی و کجا نازل شد؟

عقیق:امام خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی در دیدار دست‌اندرکاران کنگره 4 هزار شهید استان یزد با بیان اینکه شهیدان در عالم برزخ، زندگی مخصوصی دارند و پیام مهم آنها به کسانی که راهشان را ادامه دهند، بشارت به در امان بودن از ترس و اندوه است، تصریح کردند: انگیزه شهیدان از حضور در میدان جهاد همچنان‌که در وصیت‌نامه‌های آنها موجود است، حمایت از انقلاب، امام بزرگوار، حجاب، دفع شرّ دشمن و هموار شدن راه نظام برای دستیابی به اهداف آن بود که باید مراقبت کرد این آرمان‌ها به‌دست برخی افراد نفی و مخدوش نشود.

  ایشان با ابراز تأسف از افرادی که زیر سایه جمهوری اسلامی و به برکت مجاهدت شهیدان و رزمندگان در امنیت و آزادی زندگی، اما بر خلاف اهداف آن خون‌های پاک فعالیت می‌کنند، فرمودند: در مقابل این تلاش‌ها، کار و تلاش در راه حق و شهیدان را مضاعف کنید.

از این رو خبرگزاری تسنیم برای شناخت  مقام شامخ شهدا در قرآن کریم در گفت‌وگو با اساتید دانشگاه و حوزه علمیه به تفسیر آیات قرآن کریم پرداخته‌ است. در این قسمت حجت‌الاسلام محمدعلی رضایی اصفهانی مفسر قرآن و استاد تمام جامعه‌المصطفی و حوزه علمیه قم طی یادداشتی با عنوان «حیات شهیدان از منظر قرآن» به مقام شامخ شهدا در عالم برزخ اشاره می‌کند. متن یادداشت بدین شرح است:

 وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ یُقْتَلُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ أَمْوتٌ بَلْ أَحْیَاءٌ وَ لکِنْ لا تَشْعُرُونَ‏ (آیه 154 سوره بقره)

و به کسانى که در راه خدا کشته می‌‏شوند، مردگان نگویید؛ بلکه [آنان‏] زندگان‌اند، ولیکن (شما با درک حسى) متوّجه نمی‌شوید.

شأن نزول:

14 نفر از مهاجران و انصار در جنگ بدر شهید شدند و برخى از مردم می‌گفتند: فلان شخص مُرد. آیه‏‌ فوق بدین مناسبت فرود آمد و این‏گونه سخن گفتن در مورد شهیدان را ممنوع؛ و اعلام کرد که آنان زنده‏‌اند.

نکته‏‌های تفسیری:

1. ظاهر آیه‏‌ فوق آن است که شهیدان یک نوع حیات برزخى و روحانى دارند؛ جسم آنها متلاشى شده اما، طبق برخى روایات، با بدن مثالى زندگى می‌کنند؛ یعنى بدنى مجرد از ماده معمولى و همگون با این بدن دارند. «1»

البته علاوه بر این زندگى برزخى، راه و مکتب شهیدان نیز زنده است.

          آیات بلند کائنات است شهید             تفسیر حقیقت حیات است شهید

2. با آیه‏‌ فوق، مسئله‏‌ بقاى روح و مرحله برزخ، یعنى زندگى پس از مرگ و قبل از رستاخیز، به روشنى اثبات می‌شود.

3. قرآن کریم می‌فرماید: شما با این وسایل شناخت معمولى، یعنى حواس ظاهرى خود، نمی‌توانید«2» حیات شهیدان را درک کنید؛ کسى می‌تواند آن را درک کند که به ماوراى طبیعت دسترسى داشته باشد و آن را شهود کند.

4. اسلام با ترسیم مسئله‏‌ شهادت عامل بسیار مهمى را در مبارزه حق با باطل وارد میدان ساخته است؛ عاملى که خطرناک‌‏ترین سلاح‌‏ها را در هم می‌شکند.

در تاریخ اسلام و انقلاب اسلامى دیدیم که عشق به شهادت چگونه عامل پیروزى سربازان اسلام در برابر قدرت‏‌هاى بزرگ شد. این درس مهمى بود که این آیه به مسلمانان داد و اعلام کرد که شهادت، سعادت و زندگى جاویدان و افتخار ابدى است نه مرگ و نابودى.

آرى، ایمان به زنده بودن شهید، قوى‏‌ترین عامل عشق به شهادت است و عشق به شهادت عامل بزرگ پیروزى است.

          شهیدان راهیان کوه طورند             زمنزل‏هاى ظلمت در عبورند

          چو با پرهاى خونین باز گردند         تو گویى قاصدى از شهر نورند

پی‌نوشت:

 (1). ر. ک: تفسیر نمونه، ص 521

 (2) تعبیر «لا تشعرون» از ریشه‏‌ى «شعر» است که به معناى ادراک دقیق حسّى است (ر. ک: التحقیق فى کلمات القرآن الکریم، ماده‏‌ى «شعر»)

منبع:تسنیم