رمز هم‌کفو بودن امام علی(ع) با حضرت زهرا(ع) چه بود؟

عقیق:یکی از نقاط درخشان و ویژه زندگی حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السّلام که در زندگی امروز ما نیز تأثیرگذار است، ازدواج مبارک و پرفیض آن حضرت با حضرت زهرا علیها السّلام بوده است. برای شناخت بیشتر شخصیت و منزلت امام علی علیه السلام می‌توان سراغ بانویی رفت که از سوی خداوند متعال به‌عنوان هم‌کفو و هم‌شأن حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام معرفی شد و طبق روایتی تا زمانی که حضرت زهرا  علیها السّلام روی زمین زندگی می‌کردند، زنان دیگر بر امام علی علیه السلام حرام بودند، چراکه هم‌شأنی جز آن سیدة النساء العالمین برای حضرت امیرالمؤمنین وجود نداشت.

خبرگزاری تسنیم در آستانه ولادت حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام برای شناخت بیشتر ابعاد شخصیتی آن حضرت، به برهه سرنوشت‌سازی از زندگی آن حضرت یعنی ازدواج و زندگی ایشان با حضرت زهرا  علیها السّلام پرداخته است و سؤالات خود را با حجت‌الاسلام حسین علم‌الهدی، کارشناس مسائل دینی و پژوهشگر اسلامی مطرح کرده است.

آن‌طور که این محقق اسلامی عنوان می‌کند، طبق روایات معتبر و مستند مشخص است که حضرت زهرا علیها السّلام از نظر عبادی و معنوی از امام علی علیه السلام کمتر نیستند، چنان‌که روایت شده خداوند متعال از نوع عبادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها به فرشتگان مباهات می‌کرد، در عین حال از لحاظ علمی روایت شده است که بعد از رحلت پیغمبر اسلام صلّی الله علیها و آله، جبرئیل بر حضرت زهرا  علیها السّلام نازل می‌شد و اخبار و علوم آینده جهان را بر ایشان روایت می‌کرد اما با این‌همه عظمت شخصیتی در روایت‌ها می‌خوانیم که در مقابل امام علی علیه السلام اظهار می‌داشت: «علی‌جان! این خانه، خانه توست و فاطمه کنیز توست.»، این ثمره علم و ادب است که در مقابل همسر و هم‌کفو خود این گونه بود و به‌خصوص در برابر امام خود این‌طور سخن می‌گفت.

رمز پیوند مبارک امام علی علیه السلام با حضرت زهرا علیها السلام

جایگاه و ویژه امام علی علیه السلام در همسری و هم‌کفوی برای حضرت زهرا علیها السلام چگونه است؟ و چرا دو بزرگوار را هم‌کفو و هم‌شأن یکدیگر می‌دانند که گفته شده است «اگر امام علی علیه السلام به دنیا نمی‌آمدند، هیچ هم‌شأن و همسری برای حضرت زهرا علیها السلام در روی زمین نبود»؟

شأن و منزلت حضرت علی علیه السلام به‌اندازه‌ای است که پیغمبر اسلام صلّی اللّه علیها و آله درباره ایشان فرمودند: «هر کسی که من ولی و سرپرست او هستم، علی‌بن ابی‌طالب ولی و سرپرست اوست و هر کسی که من را دوست دارد و از راه من پیروی می‌کند، از علی پیروی کند و او را دوست بدارد.»

اما یکی از نکات قابل توجه درباره ازدواج امام علی با حضرت فاطمه زهرا  علیهما السّلام بی‌نظیر و بی‌همتا بودن این ازدواج است، از این منظر که اولاً اراده و دستور این ازدواج از سوی خداوند متعال صادر شد چراکه در تعیین سرنوشت انسان‌ها اثرگذار بوده و قرار بوده است از نسل این دو بزرگوار، فرزندانی متولد شوند که به‌عنوان امام و هادی مردم شناخته شوند و راه سعادت را به مردم بیاموزند.

نکته دیگر که این ازدواج را ممتاز و بی‌همتا کرده، این است که هر دوی این بزرگواران معصوم و از هر گناه و ناپاکی دور بوده‌اند و حتی آیه شریفه تطهیر در شأن ایشان نازل شد که خداوند متعال فرمود: «إِنَّمَا یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَیطَهِّرَکمْ تَطْهِیرًا؛ به‌درستی که خداوند مى‏‌خواهد پلیدى و گناه را از شما اهل‌بیت دور کند و کاملاً شما را پاک سازد.»

از آنجایی که حضرت زهرا علیها السّلام، بزرگ زنان در تمام دنیا و در تمام طول تاریخ است و قرار بوده مادر ائمه اطهار علیهم السلام باشد، باید با کسی ازدواج کند که شأن ایشان را داشته باشد و در عین حال حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام که حتی ولادت ایشان در داخل خانه کعبه اتفاق افتاده است، باید با کسی ازدواج کند که هم‌شأن و هم‌کفو ایشان باشد.

نشانی از عصمت

آیا می‌توان گفت که ولادت حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در خانه کعبه، نشانی از معصومیت ایشان بوده است؟

این اتفاق مبارک را حتی می‌توان به‌معنای توجه ویژه حضرت حق به امام علی علیه السلام تعبیر کرد که هیچ انسانی در طول تاریخ جز حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در خانه کعبه به دنیا نیامد. این شخصیت بزرگوار در عین کمالات بسیار، قرار بوده است امام اول مسلمانان و پدر ائمه اطهار باشد، کسی که قرار بوده است به همسری حضرت زهرا  علیها السّلام درآید و برای ایشان نگهدار باشد.

طبق آیه شریفه‌ای که می‌فرماید: «الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء؛ مردان، سرپرست و نگهبان زنان هستند» مرد بر همسر خود ولایت و قیمومیت دارد.اما از آنجا که حضرت زهرا دارای مقام عصمت بوده‌اند، کسی جز امام علی علیهما السلام شایستگی آن را نداشته است که همسر ایشان باشد، درواقع امکان نداشت که شخص غیرمعصوم قیوم و نگهدار شخص معصوم باشد.

شأن امام علی علیه السلام در حدیث قدسی لولاک

در حدیث قدسی «لولاک» خطاب به نبی مکرم اسلام صلّی اللّه علیه و آله عنوان شده است که «اگر به‌خاطر تو نبود، آسمان‌ها را خلق نمی‌کردم» و در ادامه آن اشاره شده که «اگر علی نبود، تو را هم خلق نمی‌کردم و اگر فاطمه نبود، شما دو نفر را خلق نمی‌کردم.» حتی محدثین هم این نوع روایت‌ها را تأیید کرده‌اند.

این حدیث قدسی دارای محتوای بلندی است که قابل تبیین است اما درباره شأن و منزلت حضرت امیرالمؤمنین که در این حدیث قدسی به‌خوبی مطرح شده است که جایگاه و منزلت آن حضرت را در مسیریابی و هدایت انسان‌ها مشخص می‌کند.

اما میان حضرت زهرا و امام علی علیهما السلام، ما نمی‌توانیم تشخیص دهیم و قضاوت کنیم که کدام‌یک بر دیگری ارجحیت دارد و یا برتر است اما از آنجایی که موضوع ازدواج امام علی علیه السلام به‌عنوان یکی از نقاط درخشان زندگی آن حضرت مطرح است، ابوبصیر از امام صادق علیه السلام نقل می‌کند که: «زمانی که فاطمه علیها السّلام در قید حیات بود، زنان دیگر بر امام علی علیه السلام حرام بودند.»

طبق روایات معتبر و مستند مشخص است که حضرت زهرا از نظر عبادی و معنوی از امام علی علیهما السلام کمتر نیستند، چنان‌که روایت شده است خداوند متعال از نوع عبادت حضرت زهرا به فرشتگان مباهات می‌کرد، در عین حال از لحاظ علمی روایت شده است که بعد از رحلت پیغمبر اسلام صلّی اللّه علیها و آله، جبرئیل بر حضرت زهرا  علیها السّلام نازل می‌شد و اخبار و علوم آینده جهان را بر ایشان روایت می‌کرد.

اما با این‌همه عظمت شخصیتی در روایت‌ها می‌خوانیم که در مقابل امام علی علیه السلام اظهار می‌داشت: «علی جان! این خانه، خانه توست و فاطمه کنیز توست.»، این ثمره علم و ادب است که در مقابل همسر و هم‌کفو خود این‌گونه بود و به‌خصوص در برابر امام خود این‌طور سخن می‌گفت.

آیا صحت دارد که حضرت علی و حضرت زهرا علیهما السلام برای آنکه دیگران از فضایل و برتری‌های دیگری آگاه باشند، گاهی به بازگو کردن آن‌ها می‌پرداختند.

بله، این اتفاق برای آن بوده است که هریک دیگری را در منظر مردم معرفی کند، به‌عنوان مثال حضرت زهرا فضیلت‌ها و شاخصه‌های علمی، رفتاری و عبادی حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیهما السلام را در مقابل دیگران عنوان می‌کردند تا مردم از علم و درایت امام زمان خود آگاه باشند و از ایشان غافل نمانند، بلکه هراندازه می‌توانند از آن منبع دانش و حکمت و فقه بهره‌مند شوند، چنان‌که خود حضرت علی علیه السلام درباره دانش و بصیرت خود می‌فرمودند: «من راه‌های آسمان را از راه‌های زمین بهتر می‌دانم.»

قضاوت نبی مکرم اسلام(ص) درباره فضیلت امام علی و حضرت زهرا(ع)

قضاوت و رویکرد پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله به جایگاه و منزلت امام علی و حضرت زهرا علیهما السلام چگونه بود؟

وقتی فضایل و برتری‌های شخصیتی امام علی و هم‌کفو ایشان، حضرت زهرا علیهما السّلام را بررسی می‌کنیم متوجه می‌شویم که این فضایل تا چه‌اندازه به یکدیگر شبیه و نزدیک هستند، به‌عنوان مثال حضرت زهرا سلام اللّه علیها می‌فرمود که "من پاره تن پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و جزئی از وجود او هستم" و امام علی علیه السلام می‌فرمود که "من نفس پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله و خود وجود ایشان هستم."

جالب این است که وقتی آن دو بزرگوار به‌تعبیری به نتیجه نمی‌رسند و نمی‌دانند کدام بر دیگری ارجحیت دارند، به پیغمبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله مراجعه می‌کنند تا ایشان منزلت و شأن هریک را در برابر دیگری مشخص فرماید.

این برهه از تاریخ و پاسخ رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله در سؤال و شبهه‌ای که پیش می‌آید که از یک طرف خداوند در حدیث قدسی فرمود که «اگر فاطمه را خلق نمی‌کردم، هیچ‌یک از شما را نمی‌آفریدم» و از طرف دیگر امام علی علیه السلام، جایگاه و منزلت امامت را دارد. در این مقطع آن دو بزرگوار به خدمت رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله می‌روند و آن حضرت خطاب به دختر خود قریب به این مضمون را می‌فرمایند که «تو تمام این فضایل را دارا هستی و این فضایل بزرگی است اما حضرت علی علیه السلام همسر تو و درواقع ولی و امام توست که جایگاه ویژه‌ای دارد و نمی‌توان منکر این جایگاه شد.»

منبع:تسنیم