آیا در تولد امام علی در کعبه تردیدی وجود دارد؟

عقیق:میلاد حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در داخل کعبه اتفاقی بی‌نظیر است که دانشمندان و عالمان تاریخی و دینی آن را به منزله تجلیل و نکوداشت خدای متعال از آن حضرت تعبیر کرده‌اند. این رویداد به اندازه‌ای مهم و قابل توجه است که نه‌تنها در منابع روایی و احادیث مستند از ائمه اطهار علیهم السلام می‌توان آن را اثبات کرد، بلکه در کتاب‌های تاریخی، شعر و ادبیات هم نشانه‌های مهمی از حتمی بودن این تولد و بی‌نظیر بودن آن در داخل کعبه وجود دارد.

در گفت‌وگویی که با حجت‌الاسلام رضا موسوی، محقق و کارشناس اسلامی انجام داده منابع تاریخی و روایی از میان آثار موجود از علمای شیعه و اهل سنت را مورد بررسی قرار دادیم تا قطعی بودن این رویداد مهم تائید شود. آن طور که این پژوهشگر دینی توضیح می‌دهد، تولد امام علی علیه السلام نه‌تنها از سوی دانشمندان شیعی ثابت شده، بلکه تعداد زیادی از علمای اهل سنت هم بر ای موضوع صحه گذاشته و آن را تائید کرده‌اند.

تائید علمای اهل سنت بر تولد امام علی علیه السلام در داخل کعبه

می‌دانیم که حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در کعبه متولد شده‌اند. آیا این مطلب در منابع اهل سنت هم ذکر شده است؟

هر شخصی که اهل مطالعه باشد و منابع تاریخی اصیل و مستند را خوانده باشد، حتماً می‌داند که ماجرای تولد امام علی علیه السلام در خانه کعبه بسیار مستند و معتبر است. به طوری که در بسیاری از منابع تاریخی این مطلب عنوان شده و بر آن تأکید شده است.

تولد امام علی علیه السلام را هم علما و دانشمندان شیعه عنوان کرده‌اند و هم علما، اهل حدیث و تاریخ نویسان اهل سنت بر آن تائید دارند. به طوری که حتی حاکم نیشابوری به عنوان یکی از علمای بزرگ سنی مذهب بر کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم متن تکمیلی نوشته است، روایت‌های میلاد امام علی علیه السلام در کعبه را متواتر عنوان کرده است. پس او هم این مطلب را تائید و بر آن تأکید کرده است.

تواتر و شهرت حدیث مولود کعبه

تواتر در حدیث چه معنایی دارد؟ درواقع می‌خواهیم بدانیم این مطلب که اشاره شده میلاد امام علی علیه السلام در کعبه را اهل سنت هم متواتر می‌دانند، چه مفهومی دارد؟

گزارش متواتر به روایت و مطلبی گفته می‌شود که افرادی که آن را عنوان کرده‌اند به اندازه‌ای زیاد است که امکان رد کردن آن مطلب وجود ندارد. چراکه تعداد زیاد نقل‌کننده‌های یک موضوع در حوادث تاریخی نشان می‌دهد که به هیچ وجه امکان ندارد آن افراد قصد سندسازی، سودجویی یا حتی توطئه‌ای داشته باشند تا مطلب دروغی را در تاریخ وارد کنند.

این موضوع که حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام مولود کعبه هستند را تعداد بسیار زیادی از افراد شیعه و اهل سنت عنوان کرده‌اند. تعداد زیاد این افراد و نداشتن رابطه میان آن‌ها نشان می‌دهد که این اتفاق حتمی است و شک و تردیدی در آن وجود ندارد.

در این میان حاکم نیشابوری هم یکی از عالمان اهل سنت است که در مورد نقل‌کننده‌های ماجرای تولد امام علی علیه السلام در کعبه بسیار جست‌وجو کرده است. کتاب المستدرک علی الصحیحه که او نوشته، با این مضمون است که روایت‌های این کتاب را به روش بخاری و مسلم نقل کرده است. در جلد سوم این کتاب و صفحه 483 نوشته است که به تواتر رسیده است که فاطمه بنت اسد، امیر مؤمنان علیه السلام را در خانه کعبه به دنیا آورده است.

شاهدان و راویان ماجرا

این موضوع را سایر علمای اهل سنت هم در تاریخ ثبت کرده‌اند؟

بله. به عنوان مثال ابوعثمان عمر بن بحر که به جاحظ مشهور است، رساله‌ای درباره فضیلت‌های بنی‌هاشم نوشته است. اتفاقاً او ادیب معتزله و ضد شیعه بود، با این وجود بر اساس تحقیقات خود نوشته است که امام علی علیه السلام در کعبه به دنیا آمده‌اند.

همچنین علی بن حسین مسعودی که در سال 246 هجری از دنیا رفته، کتاب معروفی به نام مروج الذهب و معادن الجوهر را نوشته است. او یکی از عالمان شافعی مذهب است و با این وجود در جلد دوم این کتاب صفحه دوم، میلاد امام علی علیه السلام در کعبه را ثبت کرده است.

در عین حال سبط بن جوزی به عنوان یکی از دانشمندان اهل سنت در کتاب تذکره الخواص صفحه دهم این طور نوشته که: فاطمه بنت اسد در حال که باردار بود، خانه خدا را طواف می‌کرد. درد زایمان او را فراگرفت. در خانه کعبه به روی او باز شد. پس او داخل کعبه رفت و در آنجا فرزند خود را به دنیا آورد.

برهان الدین حبلی که شافعی است هم درباره تولد حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در کتاب السیره الحلبیه صفحه 485 این طور ثبت کرده است که در سال سی‌ام از ولادت پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله، علی بن ابیطالب کرم الله وجه در کعبه به دنیا آمد. محمد بن اسحاق فاکهی مکی هم کتابی با نام اخبار مکه دارد که در جلد سوم این کتاب صفحه 226 نوشته است که: اولین شخص از بنی هاشم و مهاجرین در کعبه به دنیا آمد، علی بن ابیطالب رضی الله عنه بود.

البته راویان، نقل‌کننده‌ها و نویسنده‌هایی که این واقعه مهم و راهنما را ثبت کرده‌اند، بسیار زیاد هستند که در میان اهل سنت و علمای آن‌ها هم این مطلب بسیار مشهور و قابل اثبات است.

علمای شیعه و ماجرای تولد امام علی علیه السلام در کعبه

در میان منابع شیعی چطور؟ کدام دانشمندان و عالمان شیعه این رویداد مهم را ثبت کرده‌اند؟

شیعیان هم به شدت به این موضوع که حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در کعبه به دنیا آمده‌اند، اعتقاد دارند، چراکه علما و تاریخ نویسان شیعی به صورت مستند و با مدارک حقیقی این اتفاق را ثبت و ضبط کرده‌اند. به عنوان مثال شیخ مفید که یکی از عالمان بزرگ شیعه است در این مورد نوشته است که حضرت امیر مؤمنان امام علی علیه السلام در روز جمعه سیزدهم ماه رجب بعد از سیا سال از عام الفیل در خانه خدا در شهر مکه به دنیا آمد. نه قبل از او و نه بعد از آن، کسی در خانه خدا تولد نیافت. این امر بزرگداشت و تجلیلی از سوی خدای متعال برای امام علی علیه السلام است.

از طرف دیگر در کتاب تهذیب الاحکام، جلد ششم صفحه 19 نوشته شیخ طوسی می‌خوانیم که امام علی علیه السلام در روز جمعه سیزدهم ماه رجب در خانه خدا در شهر مکه به دنیا آمد. این موضوع را شیخ صدوق هم در سه کتاب خود ثبت کرده است که افراد زیادی به او استناد کرده‌اند.

سید رضی هم که گردآورنده نهج‌البلاغه است درباره فضیلت امام علی علیه السلام در کتاب خصائص الائمه علیهم السلام صفحه 39 این طور نوشته است که: حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در سیزدهم ماه رجب، سی سال بعد از عام الفیل در خانه خدا در شهر مکه به دنیا آمد. مولودی غیر از او را سراغ نداریم که در خانه خدا به دنیا آمده باشد.

علمای دیگری هم مانند علامه حلی، شیخ طبرسی، قطب راوندی، ابن بطریق، ابن شهر آشوب و شیخ یوسف بحرانی هم این موضوع را در کتاب‌های خود ثبت کرده‌اند تا برای مردم تاریخ اثبات شود. همان طور که علمای اهل سنت مانند آلوسی، مسعودی، گنجی شافعی، بستی، ابن صباغ ملکی، زرندی، دیار بکری، صفوری شافعی، امیر صنعانی، ابن مغازلی، محمد بن عبدالواحد موصلی و بسیاری افراد دیگر در کتاب‌های خود این مطلب را نوشته‌اند و آن را تائید کرده‌اند که امام علی علیه السلام تنها مولود کعبه و مورد تجلیل خدای متعال است.

دیوار کعبه برای مادر امام شکافته شد

حال که اسناد و مدارک در این باره را بررسی کردیم، خوب است نظری هم به نحوه تولد آن حضرت داشته باشیم. در این مورد روایت‌های مستند چه مطلبی را عنوان می‌کنند؟

همان طور که اشاره شد در مورد نحوه میلاد امام علی علیه السلام در داخل کعبه مدارک و اسناد بسیاری وجود دارد که نشان می‌دهد غیر از امام علی علیه السلام هیچ شخص دیگری در داخل کعبه متولد نشده است. ماجرا به طور کلی به این صورت بوده که حضرت فاطمه بنت اسد یعنی مادر آن حضرت، در شرایطی که باردار بوده در دور کعبه در حال طواف بود. در همان حال درد زایمان به سراغ او آمد. به همین دلیل کنار دیوار کعبه نشست و از خدای متعال مدد خواست تا این زایمان را برای او آسان کند.

در همین شرایط عده‌ای از مردم هم از بت‌پرستان و هم از مسلمانان در آن محل حضور داشتند و شاهد ماجرا بودند. حتی جناب عباس، عموی پیغمبر اسلام صلی‌الله علیه و آله این موضوع را روایت کرده و توضیح داده که در آن زمان در کنار کعبه بودیم که این ماجرا اتفاق افتاد.

پس از توسل حضرت فاطمه بنت اسد، دیواری که آن بانوی گرامی در کنار آن ایستاده بود شکافت برداشت و باز شد. در این زمان آن بانو وارد کعبه شد و همان زمان دیوار به امر الهی به هم آمد و بسته شد. افرادی که شاهد ماجرا بودند بسیار تعجب کردند. در همین حال خواستند قفل و در کعبه را باز کنند تا بدانند چه اتفاقی افتاده؛ اما هر قدر تلاش کردند کسی نتوانست قفل کعبه را باز کند. تا اینکه بعد از سه روز دیوار کعبه از همان محلی که بار اول شکاف برداشت، باز شد و حضرت فاطمه بنت اسد همراه نوزاد خود از داخل کعبه و از همان محلی که وارد شده بود، بیرون آمد.

در این مورد شیخ محمدعلی غروی اردوبادی هم که یکی از عالمان عصر حاضر است، کتابی با عنوان «علی ولید الکعبه» نوشته است که در آن به امور مربوط به تولد مبارک حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در کعبه پرداخته است. او به بررسی تواتر و شهرت این حادثه مهم پرداخته است. برای این کار هم به موضوعات و اسناد تاریخی در این باره رجوع کرده و شواهد تاریخی ثابت‌کننده این ماجرا را نوشته است، هم از نظر مبانی و کتاب‌های ادبی این حادثه را اثبات کرده و هم در میان احادیث به بررسی رویداد مهم پرداخته است.

پس این کتاب بسیار مهم و قابل توجه است که نشان می‌دهد تولد حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام هم در منابع تاریخی آمده، هم در احادیث و کتاب‌های روایت و حدیث و هم در میان آثار ادبی و شعر شاعران بزرگ ثبت شده است. به این ترتیب هیچ شکی در مورد اتفاق افتادن این تولد پر خیر و برکت در کعبه وجود ندارد.

منبع:تسنیم