مقتل‌خوانی با علامه عسگری

عقیق:تاریخ است و فراز و فرودها و ناسخ و منسوخ و صحیح و غیرصحیح‌های آن. کسی نیست که بتواند به تنهایی پا به تاریخ بگذارد و سربلند از آن خارج شود. هزارتوی تاریخ به قدری پر از اتفاقات بسیار است و گاهی به‌قدری راست و ناراست به هم آمیخته شده که مخاطب اگر بدون راهنما و پیر راه قدم در آن بگذارد جز حیرت و سرگردانی چیزی نصیبش نخواهد شد.

این ماجرا در تاریخ قیام سیدالشهدا(ع) نیز صادق است و روایت‌های جعلی و حوادث غیرواقعی آن‌قدر در متن تاریخ یافت می‌شود که صدای شخصیتی مانند شهید مطهری را درباره برخی انحرافات تاریخی این حادثه در آورده که نشانگر این است که این واقعه نیز از دستبرد جاعلان و تحریف‌کنندگان در امان نبوده است. قیام سیدالشهدا(ع) نیز از همین ناحیه ضربه‌هایی خورده که در صورت حضور نداشتن به موقع علمای راستین احتمالا شاهد انحرافات جبران ناپذیری در این زمینه بودیم. روایت‌های جعلی و غیرواقعی زمینه حرف و حدیث‌های بسیاری را فراهم کرده و حتی زبان برخی بدگویان را نیز به روی این اتفاق باز کرده و زمینه عیب‌جویی آنها را نیز فراهم کرده است. حتی در نیت جاعلان تشکیک نمی‌شود که شاید به نیت ایجاد شور و عاطفه در دستگاه سیدالشهدا (ع) دست به چنین تحریف‌هایی زده باشند ولی با همین حرکت زمینه عیب‌جویی‌ها را فراهم کرده‌اند تا اصل قیام را هدف بگیرند.

علامه سید مرتضی عسگری یکی از آن شخصیت‌هایی است که با بررسی متن‌ها و اقوال مختلف دست به تنظیم مقتلی زده‌اند که مستند است و خواننده را در موقعیت حرکت سیدالشهدا(ع) بر اساس روایت‌های مستند قرار می‌دهند.

ارجاعات سندی این کتاب ارزشمند بر هر خواننده‌ای آشکار است و مخاطب می‌تواند به راحتی با این کتاب به اتقان روایت‌ها پی ببرد و اثری مستند و در عین حال روان را مرور کند. این کتاب از زمان مرگ معاویه و آغاز حکومت یزید بن معاویه و دستور وی مبنی بر گرفتن بیعت از امام حسین(ع) آغاز می‌شود و در ادامه بدون حاشیه رفتن به اصل اتفاقات تاریخی می‌پردازد.

شاید یکی از بخش‌های خسته کننده تاریخ حواشی و مباحث فنی و کارشناسانه باشد که بر خشکی این گونه می‌افزاید و هرخواننده‌ای را به خود جذب نمی‌کند. اما در مواجهه با این اثر خواننده شاهد است که اثری از شاخ و برگ‌های مرسوم در کتب تاریخی خبری نیست و مولف کمترین حضور را در متن دارد و هرجا که بنا به ورود دارد با عبارت «مولف:...» نظرش را درباره رویداد و واقعه نقل کرده است. از این حیث خواننده می‌تواند بدون دست‌انداز و بالا و پایین خیلی زیاد «مقتل امام حسین(ع)» این دانشمند شیعه را بخواند و در جریان رویدادهای منتهی به روز عاشورا قرار بگیرد.

دقت تحقیقی این کتاب برای مخاطب عام بی‌شک اهمیت دارد که با مقدمه‌ آیت‌الله جاودان بر این کتاب، این اطمینان برای مخاطب فراهم می‌شود و اهل دقت نیز با توجه به جایگاه این دانشمند شیعه (علامه عسگری) بر اهمیت و جایگاه رفیع این کتاب تاکید کرده‌اند.

زبان مسئله مهمی است که در مقتل‌های موجود معمولا با آن روبه‌رو هستیم. خواننده در این کتاب با زبانی روان و سلیس مواجه است و خواننده احساس سنگینی یا بزرگ‌نمایی و فضل‌فروشی مولف را از زبان احساس نمی‌کند بلکه روشن است که برای خوانده شدن و مواجهه خواننده تولید شده و هرخواننده‌ای می‌توند با آن ارتباط برقرار کند. مولف کوشش کرده در این اثر با زبانی که هرکسی بتواند با آن ارتباط برقرار تاریخ را روایت کند. در حالی که در متن‌هایی از این دست نوعی درشت‌نویسی همراه با عباراتی که گاهی نامفهوم است روبه‌رو هستیم که علامه عسگری در کتابش از آنها دوری کرده و اثری روان برای مخاطبی فراهم کرده است.

پانوشت‌ها و توضیحات کمکی در این کتاب به قدری مهم و اثرگذار است که به تنهایی بار زیادی از دوش متن بر می‌دارد. مولف هرجا اسم فرد یا مکان تازه‌ای مطرح شده آن را در پانوشت‌ها توضیح داده و خواننده را بی‌اطلاع رها نکرده است. علاوه بر این ویژگی صفحه‌آرایی این کتاب در این است که پانوشت‌ها در همان صفحه نقل شده و به آخر کتاب ارجاع داده نشده تا خواننده را از رفت و برگشت‌های مکرر نجات بدهد.

مولف در این کتاب روایتی صحیحی و شیرین از تاریخ غم‌بار کربلا ارائه کرده و مخاطب را در معرض روایتی مستند به روایت‌های صحیح که اغلب آنها از منابع عامه گرفته شده قرار داده است. کتاب «مقتل امام حسین(ع)» را نشر ایمان ماندگار منتشر کرده است.