سکانس‌هایی زیبا از سبک زندگی علوی

عقیق: قرار گرفتن در ایام غدیر، بزرگ‌ترین عید اسلامی بهترین فرصت و بهانه برای پرداختن به سکانس‌های زیبای سبک زندگی علوی است؛ چرا که معرفی امام علی (ع) در روز غدیر به منصب امامت دارای پیام و درس‌های فراوانی است. یکی از درس‌های مهم روز غدیر معرفی بهترین و زیباترین اسوه و الگوی زندگی بعد از پیامبر خوبی‌هاست، از این رو سزاوار است، بعد از اعتقاد تام به امامت و ولایت مولای متقیان، سبک زندگی ایشان را در تمام ابعاد فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در زندگی فردی و اجتماعی پیاده‌سازی کرد. چنانکه این مطلب می‌تواند ترجمان برخی از آیات الهی نیز باشد: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُم»‏؛(۱) اى کسانى که ایمان آورده‌‏اید! اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر (اوصیاى پیامبر) را!..

سکانس اول: امام علی (ع) زیباترین الگوی بندگی

امام علی (ع) اسوه تمام نمای عبودیت و بندگی حق تعالی است. کما اینکه شهادت ایشان در محراب عبادت به خوبی گویای این مطلب است. منابع اسلامی زیبایی‌های بندگی و خاکساری ایشان را به درگاه حق تعالی بارها نقل کرده‌اند. اطاعت‌پذیری و تعهد به آموزه‌های وحیانی در روح و جان امام علی (ع) نهادینه شده بود. چرا که ایشان اولین مردی بود که بعد از نزول وحی و بعد از پیامبراکرم (ص) تابع و تسلیم فرامین الهی شده بود.(۲)

نگاه معرفتی و شناختی امام علی (ع) به ایزد یکتا و بندگی او موجب شده بود که رنگ بندگی‌شان ویژگی‌های ممتاز و خاصی داشته باشد. به طوری که باری تعالی را نه به جهت رسیدن به بهشت و نه از ترس عبادت می‌کرد: «إِلَهِی مَا عَبَدْتُکَ خَوْفاً مِنْ عِقَابِکَ وَ لَا طَمَعاً فِی ثَوَابِکَ وَ لَکِنْ وَجَدْتُکَ أَهْلًا لِلْعِبَادَةِ فَعَبَدْتُکَ»؛ (خدایا) تو را به طمع بهشتت و از هراس دوزخت عبادت نمى‌کنم، لیکن تو را شایسته پرستش یافتم و از این رو به عبادتت پرداختم.

سکانس دوم: امام علی (ع) الگوی عملی زندگی اسلامی

گاهی اوقات برخی انسان‌ها در مقام اصلاح جامعه و تربیت دینی و اخلاقی دیگران تنها نقش بلندگو را بازی می‌کنند. به طوری که پیام‌های نیک هیچ گونه نمود عینی و عملی در زندگی آن‌ها ندارد. این چنین افرادی را خدای متعال این چنین مورد نکوهش قرار می‌دهد: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ ما لا تَفْعَلُونَ؛ کَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ تَقُولُوا ما لا تَفْعَلُونَ»؛(۳) اى کسانى که ایمان آورده‏ اید! چرا سخنى مى‏‌گویید که عمل نمى‏‌کنید؟ نزد خدا بسیار موجب خشم است که سخنى بگویید که عمل نمى‏‌کنید! این در حالی است که حضرت (ع) وضعیت خود را در خصوص تعهد و پایبندی به فرامین الهی این چنین بیان می‌فرمایند: «أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی وَ اللَّهِ مَا أَحُثُّکُمْ عَلَى طَاعَةٍ إِلَّا وَ أَسْبِقُکُمْ إِلَیْهَا وَ لَا أَنْهَاکُمْ عَنْ مَعْصِیَةٍ إِلَّا وَ أَتَنَاهَى قَبْلَکُمْ عَنْهَا»(۴)؛ اى مردم! سوگند به خدا من شما را به هیچ طاعتى وادار نمى‌‏کنم مگر آنکه پیش از آن خود، عمل کرده‌ام و از معصیتى شما را باز نمى‌ دارم جز آنکه پیش از آن، ترک گفته‌‏ام.

سکانس سوم: امام علی (ع) اسوه اخلاق عملی در منزل

زندگی و ابعاد تربیتی و دینی امام علی (ع) تنها در بعد فردی و زندگی عبادی ایشان خلاصه نمی‌شود. چرا که ایشان اخلاق عملی و اسلامی را در محیط خانواده نیز به منصه ظهور رسانیده و درس‌های ارزنده‌ای را برای مدیریت و اداره منزل به همگان آموزش داده‌اند. به طور مثال در خصوص سیره و توجه ایشان به کمک‌رسانی به همسر گرامی خود در منزل این چنین نقل شده است: «کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ یَحْتَطِبُ وَ یَسْتَقِی وَ یَکْنُسُ وَ کَانَتْ فَاطِمَةُ سَلَامُ اللَّهِ عَلَیْهَا تَطْحَنُ وَ تَعْجِنُ وَ تَخْبِزُ»(۵)؛ حضرت امیر(ع) هیزم تهیه می‌کرد و از چاه آب برای منزل می‌آورد و جاروب می‌کرد و حضرت فاطمه (س) نیز گندم را آرد و خمیر می‌کرد و نان می‌پخت.

پی‌نوشت‌ها:

۱- سوره مبارکه نساء، آیه ۵۹.

۲- ابن شهر آشوب، مناقب آل أبی‌طالب، ۱۳۷۹ق، ج۲، ص۶.

۳- سوره مبارکه صف، آیات۲و۳.

۴- نهج‌البلاغه، ص۲۵۰.

۵- الکافی، ج‏۵، ص۸۶، ح۱.