پاسخ امام جواد(ع) به نامه پسری که پدرش ناصبی و فاسد بود

عقیق:حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی استاد حوزه علمیه و از کارشناسان برجسته صداوسیما در گفتگویی با اشاره به فرا رسیدن سالروز شهادت حضرت امام جواد (ع) گفت: امام جواد (ع) نخستین امامی است که در کودکی به مقام امامت رسید، همین موضوع دستاویزی شد تا بسیاری از مردم و سران حکومت در آن دوران، مخالفت و دشمنی خود را با امامت آن حضرت آغاز کنند.

وی افزود: با وجود مخالفت خیلی‌ها با امامت امام جواد (ع)، اما آن حضرت با علم دانش و درایت و و ولایت تکوینی خود توانست از حریم امامت دفاع کنند، به گونه‌ای که امثال علی بن جعفرها و عبدالعظیم حسنی‌ها که سن‌شان خیلی بیشتر از امام جواد (ع) بود، در مقابل حضرت که سن کمی داشت زانوی ادب زدند و شاگردی آن حضرت را کردند.

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی گفت: مجموعه مکاتبات و نامه‌های امام جواد (ع) یکی از موضوعاتی است که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است، مثلاً نامه بکربن صالح می‌گوید: دامادم به امام جواد (ع) نامه‌ای بدین مضمون نوشت: پدرم، یک فرد ناصبی، فاسد و منحرف است. او به شدت از اعتقادات خود دفاع و بر آنها پافشاری می‌کند. آیا با او مقابله کنم یا با او مدارا کنم؟!

این استاد حوزه خاطرنشان کرد: امام جواد (ع) در پاسخ وی چنین نوشت: منظور تو را از مضامین نامه‌ات دریافتم و به وضعیت اعتقادی پدرت واقف شدم. ان‌شاءاللّه تو را از دعای خیر فراموش نمی‌کنم. مدارا برای تو بهتر از رو در رویی و مقابله با پدر است. هر سختی، آسایش و راحتی در پی دارد. شکیبایی و بردباری پیشه کن و صبور باش که عاقبت نیک در انتظار پارسایان است.

وی افزود: خداوند تو را در راه محبت و ولایتِ آنان که دوستشان داری، ثابت قدم بدارد. ما و شما در پناه رحمت الهی هستیم و او پناهندگان خود را ضایع نمی‌کند. بکر بن صالح در ادامه سخن خود افزود: خداوند در مدت کوتاهی، دل پدر را [در نتیجه صبر وی] چنان به او متمایل کرد که دیگر در هیچ موردی با پسرش مخالفت نمی‌کرد. (1)

حجت‌الاسلام والمسلمین رفیعی گفت: درسی که می‌توان از همین داستان گرفت این است که باید در زندگی مدارا کرد، ما با مدارا کردن خیلی راحت‌تر می‌توانیم اطرافیان را به دین و آموزه‌های دینی دعوت کنیم، خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّيِّنًا..؛ پس به نرمی سخن بگویید». پیامبر اکرم (ص) نیز فرمود: وقتی مبعوث شدم خدا به من فرمان داد که با مردم مدارا کنم.

این استاد حوزه خاطرنشان کرد: امروز هم در شرایط سخت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشور باید مدارا کردن را محور رفتار خود با دیگران قرار دهیم. در روایتی داریم که روزی اموالی قیمتی را برای امام جواد (ع) آوردند و در میان راه دزدی آن را دزدید، این ماجرا به امام جواد (ع) اطلاع داده شد، حضرت فرمود: اموال و انفس ما جزو امانت‌های الهی است، اگر جزع و فزع کنیم فایده‌ای ندارد و آن اموال دیگر باز نمی‌گردد، اما اگر صبر کنیم اجر خواهیم برد، حضرت فرمود:‌ پناه می‌بریم به خدا از جرع و فزع و کم صبری. این روایت به ما می‌آموزد که صبر و مدارا و آرامش از موضوعاتی است که به پیشبرد جامعه کمک می‌کند.

1ـ متن حدیث:

احمد بن محمد عن أبیه محمد بن الحسن بن الولید، عن محمد بن الحسن الصفار، عن العباس بن معروف، عن علی بن مهزیار،... عن بکر بن صالح قال: کتب صهر لی الی أبی جعفر الثانی علیه السلام أن أبی ناصب خبیث الرأی و قد لقیت منه شده و جهدا، فرأیک جعلت فداک فی الدعاء لی، و ما تری جعلت فداک أفتری أن أکاشفه أم اداریه؟ فکتب: قد فهمت کتابک و ما ذکرت من أمر أبیک، و لست أدع الدعاء لک ان شاءالله و المداراه خیر لک من المکاشفه، و مع العسر یسر، [فاصبر] ان العاقبه للمتقین ثبتک الله علی ولایه من تولیت، نحن و أنتم فی ودیعه الله التی لا تضیع ودائعه. قال بکر: فعطف الله بقلب أبیه حتی صار لا یخالفه فی شیء.

پی نوشت:

امالی الشیخ المفید 121-120، ب 23، ح 20- بحارالانوار،ج 50، ص 55