عقیقه از چه زمانی سنت شد؟

عقیق:ولادت پیشوای دوم امامت و ولایت و نخستین میوه پیوند فرخنده حضرت علی (ع) و فاطمه زهرا (س)، امام حسن مجتبی (ع) در شب سه‌شنبه نیمه ماه مبارک رمضان در سال سوم هجری قمری در مدینه واقع شد. اسم شریف آن حضرت حسن، کنیه آن حضرت ابومحمد و القاب آن بزرگوار سید، سبط، حجت، برّ، نقی، زکی، مجتبی و زاهد بود. به مناسبت این ولادت فرخنده پای سخن کارشناسان دینی نشستیم که در ادامه می‌آید:

مهم‌ترین درس از زندگی امام حسن(ع)/ در سختی‌ها چگونه امام حسنی عمل کنیم؟

حجت‌الاسلام مهدی رستم‌نژاد معاون آموزش حوزه‌های علمیه در سخنانی به فعالیت‌های سیاسی امام حسن (ع) اشاره کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین درس‌هایی که صلح امام حسن مجتبی (ع) برای امروز جامعه ما دارد، تحمل امام حسن (ع) در مقابل ناملایمات روزگار است، زیرا صلح امام حسن (ع) یک صلح تحمیلی بود که مطابق خواسته ایشان نبود و آن دوران صلح، ‌برای امام مجتبی(ع) به سختی سپری شد و به تعبیر آیت‌الله جوادی آملی،‌ امام حسن مجتبی (ع) سازش نکرد، بلکه سوزش کرد در واقع با آن صلح سوخت. البته مصالح و حکمتی نیز در این راستا وجود داشت.

وی افزود: درسی که ما می‌توانیم از امام حسن (ع) بگیریم همین است که گاهی روزگار بر وفق مراد ما نمی‌چرخد، آنچه را که خواسته انسان است تأمین نمی‌شود،‌ حال چه باید بکنیم؟! درسی که امام (ع) به ما می‌دهد؛ درس تحمل و بردباری بهترین درس برای مواجهه با ناگواری‌ها، ‌سختی‌ها، مشکلات است. بالأخره گاهی مشکلات و موانع اقتصادی، سیاسی و حتی نظامی بر ما تحمیل می‌شود که باید آن‌ها را صبورانه و عاقلانه تحمل کرده و سپس به نتیجه برسیم.

حجت‌الاسلام رستم‌نژاد خاطرنشان کرد: امام حسن مجتبی (ع) نشان داد که بدترین وضعیت را می‌توان مدیریت کرد و از آن بهترین نتیجه را گرفت، از این رو اگر صلح امام حسن (ع) نبود، قطعاً قیام کربلا به این زیبایی اتفاق نمی‌افتاد و این مسأله می‌تواند بهترین درس و ارمغان برای ما باشد زمانی که مقتضیات انجام کاری فراهم نیست. برای اینکه ما به اهداف بلند و والا برسیم نسبت به هر چه که بر ما تحمیل می‌شود آن رابه یک فرصت تبدیل کنیم.

وی با اشاره به اینکه امام حسن (ع) به ما می‌آموزد که از راه دیگر می‌توان در شرایط نتوانستن‌ها،‌ شرایطی ایجاد کرد که بتوانیم مسیر را ادامه دهیم، ادامه داد: تحمل تمام آزار و اذیت‌هایی که برای امام حسن (ع) اتفاق افتاد درسی است برای کسانی که دشمنانی دارند و مورد اذیت قرار می‌گیرند، چرا که این امام همام از همه‌ جا زخم زبان می‌خورد. بنابراین ما باید با الگو قرار دادن اهل بیت خصوصاً امام مجتبی (ع) این غفلت و نسیانی را که گاهی بر ما عارض می‌شود، از خودمان دور کنیم.

رجبی‌دوانی: عقیقه با ولادت امام حسن (ع) سنت شد/ ماجرای انتخاب اسم اولین فرزند حضرت زهرا (س)

محمدحسین رجبی دوانی استاد دانشگاه و پژوهشگر تاریخ اسلام با بیان اینکه زندگی امام حسن (ع) پیش از امامت در دوران جد عالیقدرشان پیامبر (ص) و در دوران امامت پدر بزرگوارشان علی (ع) قابل رصد است، اظهار داشت: در دوران پیامبر (ص)، امام حسن (ع) به عنوان نواده بزرگ ایشان بسیار مورد توجه و علاقه بوده و وقتی ایشان به دنیا آمد پیامبر از علی (ع) و زهرا (س) سؤال کرد نام ایشان را چه گذاشته‌اید؟

وی افزود: حضرت زهرا (س) گفت به احترام علی (ع) نامی انتخاب نکردم و علی (ع) نیز گفت به احترام شما نامگذاری نکرده‌ام. پیامبر (ص) هم گفت: من به احترام خدا بر او نامی نمی‌گذارم، چرا که نمی‌خواهم در تعیین نام او از خدا سبقت بگیرم. در همین حین جبرئیل نازل شد و بر پیامبر امر کرد چون علی نسبت به تو همانند هارون نسبت به موسی است اراده کردیم نام پسر هارون را بر پسر علی بگذاریم. پیغمبر (ص) سؤال کرد نام پسر هارون چیست و پاسخ شنید «شبّر». حضرت فرمود این به زبان عبری است، معادل عربی آن چه می‌شود و جبرئیل عرض کرد «حسن».

رجبی دوانی با اشاره به اینکه پیامبر (ص) بعد از ولادت امام حسن (ع) گوسفندی عقیقه کرد و بعد از این اقدام عقیقه‌کردن برای تولد کودکان سنت شد، گفت: زندگانی امام حسن (ع) در دوران پدر بزرگوارش از دو منظر غصب خلافت و در حین خلافت قابل بررسی است. امام مجتبی (ع) به عنوان شاهد مادرش، در احقاق حق خویش در قضیه فدک احضار شد. ولی خلیفه شهادت ایشان را به دلیل صغر سن نپذیرفت. البته این موضوع مورد اتفاق همه مورخان نیست.

وی ادامه داد: موضوع دیگر پایین کشیدن خلیفه اول از منبر پیغمبر (ص) است که در منابع مختلف نقل شده است. روزی وی بر منبر پیامبر مشغول سخنرانی بود که امام حسن (ع) با وجود سن کم با قاطعیت وارد مسجد شد، سخنانش را قطع کرد و فرمود: از منبر پدرم پایین بیا! خلیفه اول به شدت منفعل شد و گفت: به خدا قسم راست می‌گوید، این منبر پدر اوست نه پدر من. سپس از منبر پایین آمد.

این پژوهشگر تاریخ اسلام بیان داشت: مورد دیگر شرکت امام به درخواست وصیت خلیفه دوم، در شورای تعیین خلیفه سوم بدون داشتن حق رأی بود. برخی منابع نقل کرده‌اند که ۶ نفر از اعضای اصلی بودند و دو نفر مشاور (بدون حق رأی) در این شورا حضور داشته‌اند،‌ یعنی امام حسن(ع) و عبدالله‌بن عمر.

حجت‌الاسلام موسوی: کریم اهل بیت (ع) ۲۵ بار با پای پیاده به حج مشرف شدند

حجت‌‌الاسلام سیدغلام‌عباس موسوی از کارشناسان دینی و مدیرکل سابق امور مبلغان دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ویژگی بارز شخصیتی امام حسن (ع) را اخلاق خوش و حسنه دانست و  بیان داشت: امام حسن (ع)  دارای حلم، صبر و بردباری بسیاری بود. نقل شده روزی فردی به مسجد آمده و سراغ ایشان را می‌گیرد. سپس با دیدن امام حسن (ع) شروع به ناسزا گفتن و توهین به آن حضرت می‌کند. امام در جواب او با ملاطفت کامل عمل می‌کند و می‌فرماید: برادر چه نیازی داری که بتوانم برای تو انجام دهم؟ آیا مسکن و لباس و غذا داری؟ هر چه می‌خواهی بگو تا برطرف کنم.

وی افزود: امام حسن مجتبی (ع) نیازهای آن مرد را که تحت تأثیر تبلیغات معاویه بود تأمین کرد و آن مرد ایمان آورد و گفت: «من درباره شما اشتباه کردم. به من گفته بودند شما طور دیگری هستید.» همچنین جود، کرم و بخشندگی ایشان مثال‌زدنی است. امام حسن مجتبی (ع) به کریم آل محمد (ص) معروف بود. این امام بزرگوار آن ‌قدر اهل بخشش و کرم بود که گاهی هر آنچه از مال دنیا نزد خود داشت را به فقیر و مستمند و سائل می‌بخشید، به طوری که به اصطلاح عامیانه چیزی در جیب ایشان نمی‌ماند.

این کارشناس مذهبی ابراز داشت:‌ این امام همام (ع) ۲۵ بار با پای پیاده به سفر حج و زیارت بیت الله الحرام مشرف شدند و این یک خصوصیت بسیار مهمی است که نوعی ریاضت شرعی محسوب می‌شود. با این وجود اگر امام حسن مجتبی (ع) را بخواهیم در یک کلام معرفی کنیم باید بگوییم وجودی سراسر نور و شباهتی بسیار بالا و عجیب در همه ابعاد، به پیامبر اکرم (ص) داشتند.

وی ادامه داد: پیامبر گرامی اسلام درباره فرزندشان امام مجتبی (ع) فرمودند: «حسن منّی و أنا منه، احبّ الله من احبّه» حسن از من است و من از اویم، خداوند هر کس که او را دوست بدارد، دوست می‌دارد. البته عین این جملات نیز درباره امام حسین از زبان پیامبر اعظم، صادر شده است.

حجت‌الاسلام موسوی تصریح کرد: از جمله مواعظ مهم آن حضرت این جمله بسیار زیبا و پرمعنا است که فرمود: «انْ ارَدْتَ عِزّاً بِلا عَشیرِةٍ وَ هَیْبَةً بِلا سُلْطانٍ فَاخْرُجْ عَنْ ذُلِّ مَعْصِیَةِ اللَّهِ الى عِزِّ طاعَةِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ»؛ اگر می‌‏خواهى قوى باشى، عزت داشته باشی، بى‌آنکه قبیله و عشیره‏اى داشته باشى و اگر مى‏‌خواهى ابهت و شکوه و عظمت داشته باشى، بى‌آنکه تاج و تخت پادشاهى داشته باشى، از سایه شوم معصیت و نافرمانى خداوند و ذلالت معصیت خارج شو و در عزت اطاعت و فرمان‏بردارى خداوند قرار بگیر. یعنی معصیت خدا نکن تا عزیز شوی.

منبع:فارس