چگونه قلب خود را تطهیر کنیم؟

عقیق:

پایگاه اطلاع رسانی دفتر حضرت آیت الله مکارم شیرازی، شرح دعاهای روزانه ماه مبارک رمضان را از منظر معظم له منتشر می سازد که رسانه رسمی حوزه آن را انعکاس خواهد داد.

دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان

 «أَللَّهُمَّ طَهِّرْنِى‏ فيهِ مِنَ الدَّنَسِ وَالْأَقْذارِ، وَصَبِّرْنى فيهِ عَلى‏ كائناتِ الْأقْدارِ، وَوَفِّقْنى‏ فيهِ لِلتُّقى وَ صُحْبَةِ الْابْرارِ، بِعَوْنِكَ يا قُرَّةَ عَيْنِ الْمَساكين؛ خدايا در اين ماه‏مرا از پليدى‏ها و آلودگى‏ها پاك گردان، و در برابر مقدّرات شكيبايم كن، و بر پرهيزگارى و همنشينى نيكان موفّقم بدار،به ياريت اى روشنى چشم نيازمندان»[1]

لزوم رفع آلودگی از روح و جان در ماه مبارک رمضان؛ راه های تطهیر قلب،ضرورت صبر در برابر قضا و قدر الهی و ترسیم شاخص ترین و برترین مصادیق ابرار و نیکان ؛ از جمله مهم ترین نکات دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان به شمار می آید.

ماه رمضان؛ فرصت کلیدی در طهارت روح و جان

همانگونه که جسم انسان برای زدودن چرك‏ و آلودگى از بدن، نياز به شستشو دارد روح آدمى نيز به شستشو نيازمند است تا آلودگىِ گناه‏ را با آن، از خود بزدايد.[2]

حال اگر كسى به ميهمانى و ضيافت الهى مى‏رود نیز بايد از طریق توبه‏ و استغفار و تقوا و عبودیت، اول خود را شست‏وشو دهد و لباس تميز بر تن كند، آن‏گاه در ميهمانى الهی قدم بگذارد، نه اينكه با لباس آلوده در آن شركت جويد.[3]

این مسأله نشان می دهد ماه مبارک رمضان ، فرصت طلایی در شستشوى‏ از گناهان‏ و مغفرت و آمرزش الهى است.[4] به ویژه شب هاى قدر ماه مبارك رمضان‏ که باید به احيا و شب‏زنده دارى و توبه و راز و نياز پرداخت ، و با جرقه توبه، قلب ظلمت زده‏ را روشن کرد، و در سايه اين نور و روشنايى از اعمال گذشته دست شست، و به سمت خداوند حركت کرد.[5]

این مسألۀ مهم در واقع بازنمایی دقیق روايات است که می گوید مردم باید بعد از لغزش ها و گناهان فوراً توبه كنند؛ يعنى، با آب توبه آثار آن را از دل و جان بشويند. [6]

و اینچنین استغفار در ماه مبارک رمضان، شستن زنگار گناه به شمار می آید؛ چرا كه قلب بر اثر گناه زنگار مى‏گيرد و بايد با استغفار زنگار آن را زايل كرد. پس از شستشوى‏ زنگار دل با استغفار، قلب آماده حركت به سوى خدا و توبه به درگاه حضرتش مى‏شود. خلاصه اين كه اوّل شستن زنگار دل، سپس نوشتن نام خدا بر صفحه قلب. [7]

چگونه قلب خود را تطهیر کنیم؟

طهارت باطنى، عبارت است از پاك كردن نفس از رذائل اخلاقى و برنامه‏ هاى پست و فرومايه و پاك كردن عقل از افكار هلاك كننده و آنچه باعث گمراهى و گمراه كردن است، و نيز عبارت است از پاك كردن سرّ درون از نظر به اغيار و پاك كردن تمام اعضاء از كارهائى كه عقلاً و شرعاً ناپسند است.[8]

در این جهت بايد قلب و روح را از گرفتگى و كثافات تطهير كرد، بايد قلب را كه مخرج حروف و كلمات است تطهير كرد، تا حرف و كلمه ‏اى به جز در راستاى الله خارج نگردد، بايد چنان تطهير كرد كه گويا در قلب فقط مقاطع حروف الله جاى دارد و بس.[9]

از این رو می گوییم صورت و وجه دل را از كدورات نفسانى پاك كن، تا آبروئى نزد محبوب حاصل كنى، وقتى بنا باشد بدن و لباس از نجاسات پاك باشد، آيا قلب سزاوار پاكى نيست؟ و وقتى قشر و پوسته نزديك بدن باشد و قشر و پوسته بعيد يعنى جامد واجب التطهير باشد، قلب و درون تطهيرش اوْجب خواهد بود.[10]

تسلیم در برابر قضا و قدر الهی

در روايات اسلامى آمده است كه اگر انسان در مقابل مصيبت صبور و شكور باشد خداوند به او پاداش مى‏دهد و اگر ناشكرى و بى‏تابى و جزع كند اجر و پاداشى نخواهد داشت، ».[11]

لذا لازم است انسان جلوى طغيان عواطف را بگيرد[12] و زبان به‏ ناسپاسى نگشايد و بى‏ تابى نكند و سخنانى كه دليل بر عدم خشنودى در مقابل مقدرات الهى است نگويد تا از اجر و پاداش الهى برخوردار باشد و شايستگى خود را از نظر خويشتن‏دارى اثبات كند.[13]

البته ابراز احساسات در اسلام ممنوع نيست، زيرا سرچشمه‏هاى عاطفى دارد و اسلام هرگز با عواطف مردم مبارزه نكرده است.آنچه ممنوع است بى‏تابى و اظهار ناشكرى و حركات و سخنانى است كه دليل بر شكايت از تقديرات الهى باشد.[14]

برترین مصادیق ابرار و نیکان

تأمل در آیات قرآن کریم[15] نشان مى‏دهد كه منظور از «ابرار» افراد عادى نيستند؛ بلكه در اوج عظمت و قرب به خدا قرار دارند؛یعنی حضرت على عليه السلام و فاطمه(سلام الله علیها) و فرزندانش عليهم السلام که شاخص ‏ترين و برترين مصاديق ابرار و نيكان هستند.[16]

پی نوشت:

[1] كليات مفاتيح نوين ؛ ص814

[2] همان ؛ ص999

[3] انوار هدايت، مجموعه مباحث اخلاقى ؛ ص98

[4] تفسير نمونه ؛ ج‏16 ؛ ص290

[5] سوگندهاى پر بار قرآن ؛ ص168

[6] اخلاق در قرآن ؛ ج‏1 ؛ ص194

[7] داستان ياران: مجموعه بحث هاى تفسيرى حضرت آيت الله العظمى مكارم شيرازى (مدظله) ؛ ص230

[8] اخلاق اسلامى در نهج البلاغه (خطبه متقين)، ج‏1، ص: 415

[9] همان؛ص414

[10] همان؛ص415

[11] بحارالانوار، ج 68، ص 92

[12] پيام امام امير المومنين عليه السلام ؛ ج‏14 ؛ ص415

[13] همان ص416

[14] پيام امام امير المومنين عليه السلام، ج‏13، ص 173

[15] سوره انفطار؛ آيات 13 و 14

[16] آيات ولايت در قرآن ؛ ص234