در این راستا، خبرگزاری ابنا در پایان هفته سلسله مطالبی متقن و مستدل در باب مهدویت ــ با عنوان "در انتظار منجی" ــ تولید و منتشر می کند؛ تا هم عرض ارادتی باشد به محضر امام زمان حضرت حجة بن الحسن المهدی(عج) و هم گامی باشد برای روشنگری درباره مسأله مهدویت در عصر هجوم غبارها و فتنه ها.

* حدیث "کل رایة" و قیام قبل از ظـهـور؛ مسئله این است...

در منابع روایی شیعی، روایاتی وجود دارد که برخی جریانها با استناد به آن احادیث، هر نوع قیام و انقلاب قبل از ظهور امام زمان(عج) را ناصواب دانسته و حتی بشدت مورد نقد و مخالفت قرار می دهند. در یکی از این احادیث که به "حدیث کلّ رایة" معروف است، از امام صادق(ع) نقل شده که فرمودند: «کُلُّ رَایَةٍ تُرْفَعُ قَبلَ قیامِ القَائِمِ فَصَاحِبُهَا طَاغُوت یُعبَدُ مِن دونِ الله؛ یعنی: هر پرچمی قبل از قیام قائم [حضرت مهدی(عج)] برافراشته شود، صاحب آن طاغوت بوده، اطاعت کردن از او خروج از اطاعت خداست».

این حدیث، همچنین دستاویز دشمنان انقلاب اسلامی ایران شده است تا مشروعیت این حرکت بزرگ الهی را زیر سؤال ببرند! مجله "روشنا" در اقدامی ارزنده، این روایت و مدلولات آن را در شماره های 77، 78 و 79 زیر ذره بین برده و نظرات علمای طراز اول امامیه را در این زمینه جمع آوری و منتشر کرده است. 

خبرگزاری ابنا از این هفته و به مناسبت چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، به بازنشر این مطالب که بررسی این روایات از نگاه مراجع عظام تقلید و دانشمندان بزرگ شیعه است می پردازد تا بدانیم که: آیا برای اثبات باطل و نامشروع بودن قیامها در زمان غیبت کبرای امام عصر(عج) ــ از جمله انقلاب اسلامی ایران ــ می توان به اینگونه روایات استناد کرد یا خیر؟

در قسمت اول این مطلب، پاسخ حضرات آیات عظام «میرزا جواد تبریزی(ره)»، «عبدالله جوادی آملی» و «سید کاظم حسینی حائری»، در قسمت دوم پاسخ حضرات آیات عظام «صافی گلپایگانی»، «سید صادق روحانی»، «جعفر سبحانی» و «علوی گرگانی»، در قسمت سوم پاسخ حضرت آیت الله العظمی صالحی مازندرانی(ره)، در قسمت چهارم پاسخ حضرت آیت الله مکارم شیرازی و در قسمت پنجم پاسخ مرحوم آیت الله مؤمن قمی(ره) منتشر شد.

آیة الله ابراهیم امینی نجف آبادی یکی دیگر از علماء و مدرسین بارز حوزه علمیه قم می باشد که سالیان متمادی در زمینه های فقه، اصول، خانواده، تربیت و حکومت اسلامی تحقیق و تألیف نموده است. در این قسمت، پاسخ این دانشمند فرهیخته به سؤال بالا را می خوانیم:

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
**   ســؤال   **
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

با توجه به روایاتی که بیان می کنند "هر پرچمی که قبل از قیام حضرت مهدی(عج) برافراشته شود صاحب آن طاغوت است، و هر قیامی که قبل از ظهور امام زمان(عج) انجام شود باطل و محکوم به شکست است" آیا انجام حرکت هایی مانند انقلاب اسلامی ایران مشروعیت دارند؟

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
**  پاسخ آیت الله ابراهیم امینی  **
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

آیت الله امینی در کتاب "دادگستر جهان" با اشاره به این مطلب که دین اسلام شامل دو دسته از احکام و قوانین است (یکی احکام فردی مانند نماز و روزه؛ و دیگری احکام اجتماعی مثل جهاد و دفاع) به تبیین برخی احکام اجتماعی می پردازد و در ادامه، تشکیل حکومت اسلامی را به عنوان تنها راه رسیدن به عرصه عملی این قوانین معرفی می کند.

وی در این زمینه می نویسد: "همه احکام، قوانین و برنامه های سیاسی و اجتماعی اسلام، مثل جهاد، دفاع، قضا، قوانین حقوقی و مدنی و جزایی، امر به معروف و نهی از منکر، مبارزه با فساد و بیدادگری و اجرای عدالت اجتماعی، نیاز به نظم و تشکیلات وسیع اداری دارد و بدون تأسیس یک حکومت اسلامی، نمی توان آنها را اجرا کرد".

آقای امینی پس از بیان آیات و روایات متعدد و اثبات اینکه تشکیل حکومت اسلامی در همه زمانها، یکی از اصول پذیرفته شده اسلامی است و در آن مناقشه ای راه ندارد، به نکته بسیار مهمی اشاره می کند؛ اینکه شاید برخی افراد به بهانه وجود چند حدیث، از انجام این وظیفه بزرگ (یعنی تشکیل حکومت اسلامی در عصر غیبت) شانه خالی کنند و خویشتن را با انجام برخی مراسم مذهبی، دلخوش بدارند. به همین جهت، به بررسی و نقد این روایات (یعنی روایات و احادیث مخالف قیام در عصر غیبت) می پردازد.

ایشان روایات مذکور را به پنج دسته تقسیم می کند که یکی، روایت معروف "کل رایة" است. وی در نقد و بررسی آن چنین می نگارد:

"در بعضی روایات، صاحب هر پرچمی که قبل از قیام حضرت قائم برافراشته شود، طاغوت معرفی شده است.

حدیث اول: «کُلُّ رَایَةٍ تُرفَعُ قَبلَ قِیَامِ القَائِمِ عَلَیه السَّلام فَصَاحِبُهَا طَاغُوتٌ یُعبَدُ مِن دُونِ الله عَزَّ وَ جَلَّ؛ هر پرچمی که قبل از قیام قائم برافراشته شود، صاحبش طاغوتی است که در برابر خدا، پرستش می شود.» حدیث مذکور از جهت سند، خوب است و راویان آن توثیق شده اند.

حدیث دوم: مُحَمَّدُ بنُ إِبرَاهِیمَ النُعمَانِیُّ فی کتابِ الغَیبَةِ، عَن عَبدِ الواحِدِ بنِ عَبدِالله قالَ حَدَّثَنَا أحمَدُ بنُ محَمَّدِ بنِ رَبَاحٍ الزُّهرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا محَمَّدُ بنُ العبَّاسِ عَن عیسی الحُسَینِیِّ عَنِ الحَسَنِ بنِ عَلِیِّ بنِ أَبِی حَمزَةَ عَن أَبِیهِ عَن مَالِکِ بنِ أَعیَن الجُهَنِیِّ عَن أَبِی جَعفَرٍ(ع) أَنَّهُ قَال: « کُلُّ رَایَةٍ تُرفَعُ قَبلَ رَایَةِ القَائِمِ عَلَیه السَّلام فَصَاحِبُهَا طَاغُوتٌ؛ صاحب پرچمی که قبل از پرچم مهدی برافراشته شود، طاغوت است.» سند حدیث مذکور، قابل اعتماد نیست؛ زیرا حسن بن علی بن ابی حمزه در کتابهای رجال، بسیار دروغگو، ملعون و از سران واقفیه، معرفی شده است.

در بررسی معنا و مفاد حدیث، باید گفت: رایة به معنای پرچم است. رفع رایة، کنایه از اعلان جنگ در برابر نظام حاکم و تأسیس حکومت جدید می باشد. صاحب پرچم، رهبر نهضتی است که برای سرنگون ساختن حکومت موجود، مردم را به یاری می طلبد. طاغوت، یعنی شخص جبار و ستمگری که به حریم مقدس الهی تجاوز کرده و بندگان خدا را وادار می سازد حاکمیت او را در برابر حاکمیت الله بپذیرند و بدون چون و چرا تسلیم فرمانهایش باشند.

جمله «یُعبد من دون الله»، بهترین شاهد است که صاحب پرچم، می خواهد در برابر حکومت الله، حکومتی را تأسیس کند و خواسته های خودش را به اجرا درآورد. صاحب چنین پرچمی به عنوان طاغوت معرفی شده است.

پس، معنای حدیث این می شود که صاحب هر پرچمی که قبل از قیام قائم برافراشته شود و به حریم حاکمیت الله تجاوز کرده، مردم را به اطاعت خویش فراخواند، طاغوت است. بنا بر مفاد حدیث، نهضتهای غیردینی، مردود است اما اگر نهضتی به عنوان دفاع از دین، حاکمیت احکام و قوانین قرآن شکل گیرد، مردود نخواهد بود؛ زیرا در این صورت پرچمی در برابر پرچم دین، برافراشته نشده و رهبر چنین نهضتی طاغوت نیست، ضد طاغوت است. چنین رهبری، مردم را به پرستش خویش دعوت نمی کند، بلکه به اطاعت از پروردگار جهان فرامی خواند. چنین پرچمی، نه تنها در برابر پرچم قائم آل محمد قرار نگرفته، بلکه در مسیر حکومت جهانی آن جناب و زمینه ساز آن خواهد بود.

آیا می توان گفت، صاحب هر پرچمی که قبل از قیام قائم برافراشته شد، طاغوت است؟ مگر علی بن ابی طالب(ع) در برابر حکومت طاغوتی معاویه قیام نکرد؟ مگر امام حسن(ع) به معاویه اعلان جنگ نداد؟ مگر امام حسین(ع) برای دفاع از اسلام و مبارزه با دستگاه ستمگر یزید، قیام نکرد؟ مگر زید بن علی بن حسین، برای دفاع از قرآن و مبارزه با ستم پیشگان، قیام نکرد؟".

آیت الله امینی در جمع بندی سخن خود چنین می نویسد:

"چنانکه ملاحظه می فرمایید، احادیث مذکور، تنها قیامهایی را مردود می شمارد که رهبر آن، مدعی مهدویت باشد و به عنوان قائم آل محمد قیام کند، یا هدف غیرالهی داشته باشد و یا بدون تهیه مقدمات لازم و قبل از فرا رسیدن زمان مناسب، اقدام شود؛ اما اگر رهبر قیام، نه به عنوان مهدویت و نه به منظور تأسیس حکومتی در برابر حاکمیت الله، بلکه به منظور دفاع از اسلام و قرآن و مبارزه با ظلم و استکبار و به قصد تأسیس حکومت عدل الهی و اجرای کامل قوانین آسمانی، قیام و اسباب نهضت را نیز پیش بینی کرد و مردم را به یاری طلبید، پرچم چنین نهضتی، پرچم طاغوت نیست، بلکه پرچم ضد طاغوت است. تأسیس چنین حکومتی در برابر الله نیست، بلکه به منظور حاکمیت الله و در مسیر حکومت جهانی حضرت مهدی و زمینه ساز آن است. بنابراین، روایات مذکور چنین نهضت و انقلابی را مردود نمی شمارد".

منبع: ابراهیم امینی، دادگستر جهان،
قم: انتشارات شفق، ص 249 و 282 و 284.