آنچه در ادامه می آید بخش پایانی گفتگوی سرویس قران و معارف خبرگزاری شبستان با حجت الاسلام و المسلمین امیر علی حسنلو استاد حوزه و مدیر گروه تاریخ و سیره مرکز مطالعات وپاسخگویی به شبهات حوزه های علمیه درباره جایگاه و ارزش های کتاب صحیفه سجادیه مشتمل بر نیایش های عارفانه و عاشقانه امام سجاد علیه السلام است.
در بخش پیشین گفتگو اشاراتی به مضمون های عالی و برجسته ای که در صحیفه سجادیه مطرح می شود داشتید. اگر امکان دارد درباره سایر مضمون های مهم این کتاب که می تواند توجه علاقمندان را به خود جلب کند اشاره ای داشته باشید.
نکته دیگری که در این باره می توان طرح کرد این است که دعاهاى صحيفه علاوه بر حسن بلاغت و كمال فصاحت بر عالىترين مضامين و عبارات و علوم الهى مشتمل است. زيبايى، شكوه و قدرت روحى اى كه در تعبيرات روحپرور آن به كار رفته و طرق مختلفى كه در اوقات گوناگون در مقام فروتنى و توسل به پيشگاه الهى و درود و ثنا بر خداوند انتخاب شده، و اسلوب آن در طلب عفو و كرم خداوندى، خود بالاترين شاهد و دليل است بر اينكه صدور آن از مقام امام معصوم قطعى است و احدى دست ردّ و انكار بر آن ننهاده است. نام آن شهره آفاق و فروغش بر اكناف جهان گسترده است؛ تا آنجا كه هرگز شك و ترديد در آن راه ندارد. و گوهرى است از معدن علوم امام سجاد، و ثمرهاى كه بر درخت معارف آن حضرت پرورده شده است.
لذا می توان به این باور رسید كتاب صحيفه سجاديه سراسر مشحون از حقايقى است كه خداى تعالى هنگام خلوت و حال آن را بر زبان آن حضرت روان ساخته و هر كتاب ديگرى كه در اين فن تنظيم يافته از آن كتاب بهره و نصيبى گرفته است. دانشمندان ديگر نيز كتب ادعيه خود را بر مبناى دعاهاى آن به رشته تحرير درآوردند. چنان كه ملاحظه مىكنيم دعاهاى امام سجاد (ع) در كليه ايام و ساعاتى كه انسان در مقام راز و نياز با پروردگار خود و ياد آفريننده خود باشد به آن نيازمند است و در مورد شب و روز و صبح و شام و ساعات غروب آفتاب و نيمههاى شب و به مقتضاى زمانهاى مختلف و در تضرع و زارى به درگاه خداى تعالى، طلب حوائج، مغفرت و رحمت، كاميابى، رستگارى طلب فرجام نيك و رسيدن به بهشت، رهايى از دوزخ و در تمام موارد و حالات بدانها اشاره شده است.
مضمون مهم دیگری که در صحیفه طرح می شود دیدن آسیبها و تربیت شخصیتهاست. از جمله انحرافات اجتماعی این دوران دوری مردم از معنویت است. معنویات به کلی در جامعه رنگ باخته و این مساله پیش از آنکه یک انحراف فردی باشد انحرافی اجتماعی است که امام ریشه و اساس این انحراف اجتماعی را انحراف حکمرانان از سیره نبوی و اهل بیت دانسته و با دعا و مناجات مردم را به اصلاح امور اجتماعی دعوت می کنند و در این راستا نخبگانی و بزرگانی تربیت کرد که بی بدیل بودند مانند ابوحمزه ثمالی. در بین غلامان شخصیتی تربیت کرد که مستجاب الدعوه بود که با نیایش طلب باران نمود و خداوند دعایش را مستجاب نمود . امام در این فضای آلوده و با شناخت عمیق به تربیت شخصیت ها ی بزرگ پرداخت ؛ این خیلی مهم است که جامعه در حال سقوط را با تربیت کادر مومن و متعهد نجات داد و با تربیت مدیران خودساخته که مشکل جامعه امروزین ما همین چیز هاست که باید از روش امام الهام و الگوگیری کنیم. بزرگان و مدیران فرهنگی به این نکات ظریف تربیتی که در صحیفه نهفته است باید توجه نمایند و در شناخت ظرفیتهای بزرگ این کتاب تعمق نمایند.
قدرت اصلاح گری و تربیت در صحیفه از نکات مهم و قابل ذکر است. امام سجاد (ع) از طریق مضامین عالی عرفانی به اصلاح جامعه اسلامی و ایجاد انقلاب درونی در امت اسلام می پردازد همچنانکه امام حسین (ع) انقلابی بیرونی ایجاد کرد امام سجاد (ع) نیز با استفاده از این زمینه انقلاب درونی در امت اسلام پدید می آورد چرا که به خوبی واقف است که دنیاطلبی سران جامعه سبب شده طبقات دیگر مردم به حسب قاعده «الناس علی دین ملوکهم» به سوی تجمل گرایی واختلاس اموال وتعدی به بیت المال کشیده شوند. در این انحراف شدید است که مردم به سویی سوق داده شدند که ولی خدا امام حسین علیه السلام را بکشند ؛ لذا امام در آن صحنه اشاره نمود که شکم های شما با حرام پر شده است که برای کشتن من جمع شده اید . این آسیب بزرگ بود که امام سجاد در قالب دعا و نیایش بر اصلاح همزمان درون (دلهای مردم ) و برون(اجتماع) تاکید دارد. به گونه ای که از نظر بیرونی، جامعه به وحدت رسیده و از نظر درونی نیز انقلابی در روحیات مردم ایجاد شود و به سازندگی اخلاقی و اجتماعی اهمیت دهند. بنابراین امام همزمان اصلاح قلب و اجتماع امت اسلامی را بر عهده می گیرد. این تکلیفی است از سوی خدا که امام برآن عهده داراست و جان خود را نیز در این راه نثار می کند چنانکه امام حسین علیه السلام درآخرین لحظات حیات از هدایت آنها دریغ نداشت.
جامعیت صحیفه را نمی توان نادیده گرفت. صحیفه ضمن اینکه متنی است عرفانی با رساترین عبارات وزیباترین و پرمعناترین و لطیف ترین واژه ها ،کامل ترین متنی است در معرفت امام و نقش او دراصلاح و امنیت جامعه و اصلاح مفاسد اجتماعی فردی وخانوادگی و از بین بردن استرس ها و نا آرامی های فردی.
راهنمایی برای رفع بلاهای طبیعی ویژگی دیگر این کتاب است. در صحیفه دعایی دیگری نیز هست برای رفع انواع بلاها و نجات خواستن از خدا جهت دوری از بلا های طبیعی که یکی از این بلاها کم آبی و خشک سالی است که جامعه ما نیز گرفتار آن می باشد. مردم با مراجعه به این کتاب شریف دعای طلب باران را دراین کتاب شریف پس از خواندن ادعیه دیگر چون توبه و استغفار در قنوت نمازها بخوانند که درسیره حضرت آیه الله بهجت(ره) در نماز صبح این عمل به کرات دیده می شد و موثر نیز بود.