عقیق:محور بحث در این سوره معاد است. در آغاز این سوره سخنان کفار و تعجب
آنان از موضوع معاد، بیان می شود. سپس با ذکر نشانه های خدا در آفرینش، سخن
را به زنده کردن زمین مرده می کشاند که چگونه خداوند با ریزش باران، زمین
مرده را سبز و باغ و گیاه و نخل می رویاند. پس نتیجه می گیرد که رستاخیز
نیز چنین است؛ یعنی همانند بهار طبیعت که گلها و گیاهان زنده می شوند و جان
می گیرند، انسانها نیز در روز رستاخیز دوباره زنده می شوند پس از آن
کفار را تهدید می کند که مبادا راهی را بروند که اقوامی چون قوم نوح و عاد و
ثمود و فرعون و... طی کردند. آنان پیامبران را تکذیب کردند؛ ولی سرانجام،
تهدید در مورد آنان محقق شد و عذاب الهی بر سرشان فرود آمد. یادآوری
سرانجام آن اقوام برای بیم دادن کفار است که دست از انکار معاد بردارند و
در غیر این صورت، سرانجامی مانند آنان در انتظارشان است و می فرماید: آیا
مگر آفرینش نخستین ما را عاجز و ناتوان و خسته کرده است؟ مراد از این
سخن آنست که خدایی که عالم را بدون اینکه قبلا مانندی داشته باشد، برای
نخستین بار، با علم و قدرت خویش بیافرید، مگر علم و توانایی خود را از دست
داده است که نتواند دوباره آن را با آفرینشی جدید خلق کند و انسانها را
دوباره زنده کند. با این استدلال سخن کفار که می گفتند: آیا وقتی مردیم و
خاک شدیم، دوباره زنده می شویم؟ چنین بازگشتی بعید است باطل می گردد.
سپس در آیه 16 تا 35 به بیان حال انسان می پردازد که: از اولین روزی که خلق
شده تا زمانی که زنده است تحت مراقبت دقیق قرار دارد. ما به هر وسوسه ای
که نفس او می کند، آگاهیم و از رگ گردن نیز به او نزدیکتریم. کلمه ای را به
زبان نمی آورد، مگر اینکه مراقبی همراه وی، آن را ثبت می کند. بعد از زنده
شدن نیز، همچنان تحت مراقبت است تا آنکه از حساب فارغ شود. سپس اگر از
تکذیب کنندگان حق باشد، در آتش درآید، و اگر از متقین باشد به بهشت و قرب
پروردگار متعال می رسد. ترجمه آیات 16 تا 26 چنین است: و ما انسان را
آفریده ایم و می دانیم که نفس او چه وسوسه ای به او می کند، و ما از شاهرگ
(او) به او نزدیکتریم. آنگاه که دو (فرشته) دریافت کننده از راست و چپ،
مراقب نشسته اند. (آدمی) هیچ سختی را به لفظ در نمی آورد مگر اینکه مراقبی
آماده نزد او (آن را ضبط می کند). و (هنگامی که) بیهوده مرگ - که حق است - در رسید، (پس به او گفته می شود:) این همان است که از آن می گریختی! و سپس هنگام رستاخیز) در صور دمیده شود. این است روز تهدید (من)
و هر کسی (در حالی) می آید (که) با او سوق دهنده و گواهی دهنده ایست. (به
او می گویند:) واقعاً که از این (روز، سخت) در غفلت بودی؛ و(لی) ما پرده را
(از جلوی چشمانت) برداشتیم و دیده ات امروز تیز است. و (فرشته) همنشین
او می گوید: این است آنچه پیش من آماده است (و آنچه من ثبت کرده ام.) (به
آن دو فرشته خطاب شود:) هر کافر سرسختی را در جهنم افکند؛ (هر) بازدارنده
از خیری (و هر) متجاوز شکاکی که با خداوند، معبود دیگری اختیار کرد؛ او را
در عذاب شدید فرو افکند. در ادامه آیات اشاره به حال و روز اهل تقوا و پرواپیشگان در روز قیامت دارد. برگردان آیات 31 تا 35 چنین است:
و بهشت را برای پرهیزگاران نزدیک گردانند، بی آنکه دور باشد. (و به آنان
می گویند:) این همان است که وعده یافته اید (که) برای هر توبه کار حافظ
(نفس و حدود خداست)؛ آنکه در نهان از خدای بخشنده بترسد و با دلی توبه کار
(باز) آید. به سلامت (و شادکامی) در آن درآیید و(که) این روز جاودانگی است.
هر چه بخواهند در آنجا برایشان فراهم، و پیش ما فرونتر (نیز) هست. پی نوشت: کتاب گلستان سوره‌ها – ص 48 محمدحسین جعفری منبع:تسنیم