امام حسین (ع) پس از آنکه در روز عاشورا، تمام یاران خود را از دست دادند، رو به دشمنان خود کردند و فرمودند: «اگر دین ندارید لااقل آزاده باشید».
عقیق:واژه «احرار» جمع «حُر» به معنای کسی است که برده نباشد. اهل لغت معتقدند ریشه اصلی «حُر» به معنای رمل و ماسه خالص است که آمیخته با چیز دیگر نیست؛ به همین جهت به کسی که برده نیست حُر می‌گویند، گویا شخص حُر از آمیخته شدن به بردگی مبرا است.[۱] شاید به همین جهت معنای دیگر حُر را «کریم» (داشتن کرامت) بیان کردند.[۲] بنابر این، کلمه «حُر» یا «احرار» اگر به صورت مطلق استفاده شود می‌تواند به معنای کسی باشد که در صفات و خصال انسانی کاملا خالص است و در وجود او هیچ‌گونه آمیختگی به اخلاق غیر انسانی وجود ندارد؛ اما روشن است که مقصود امام حسین علیه‌السلامَ در این جمله، معنای مطلق نیست؛ زیرا اولا: افرادی که در مقابل امام (ع) بودند قابلیت چنین خطابی را نداشتند؛ ثانیا: قیدهای که در سخن امام (ع) وجود دارد محدوده معنا را مشخص می‌کند.
توضیح این‌که: امام حسین (ع) در روز عاشورا پس از آنکه همه یارانش به شهادت رسیدند، به تنهایی مشغول نبرد بودند، تیرها و نیزه‌ها از هر سو بدن مبارک امام را نشانه می‌گرفتند، در این هنگام لشکر انبوهی به فرماندهی شمر بن ذی الجوشن، بین امام و خیمه‌های آن‌حضرت فاصله شدند و قصد حمله به خیمه‌های امام را داشتند، امام (ع) فرمود: ای پیروان شیطان (آل ابی سفیان)[۳] اگر دین ندارید و از قیامت نمی‌هراسید، در دنیایتان آزاده باشید و اگر فکر می‌کنید عرب هستید به اصل و نسب خودتان برگردید و ... تا من زنده هستم به خیمه‌ها حمله نکنید.[۴] در این جمله امام اولا: حریت در دنیا[۵] را از آنان خواسته؛ یعنی رعایت اخلاق و قوانین عمومی جنگ‌ها را که در میان همه اقوام جهان معتبر است. ثانیا: آن‌ها را به رعایت برخی اخلاق نیک عرب‌ها دعوت نمودند و به عبارتی چنین فرمودند که اگر مسلمان نیستید، عرب که هستید! پس چرا قوانین پذیرفته شده در جامعه عربی را زیر پا می‌گذارید؟! خلاصه این‌که هر جامعه‌ای -چه دین‌دار و چه بی‌دین- برخی ویژگی‌های مثبت وجود دارد .
در بین عرب‌ها نیز حتی قبل از اسلام با وجود تمام نکات منفی، نکات مثبتی چون عدم تعرض به زنان و کودکان تا پایان جنگ ،وجود داشته است که عمل به آن، نوعی آزادگی به شمار می‌آمد. امام (ع) نیز ایشان را به همین آزادگی دعوت می‌نمود.