چرا بايد براي امام حسين(ع) كه در 1400 سال پيش شهيد شده اند، اين قدر عزاداري كرد؟ (لطفاً با بيان دلايل عقلاني، يا با روايات معتبر و يا با آيات قرآن توضيح دهيد).
عقیق:چرا بايد براي امام حسين(ع) كه در 1400 سال پيش شهيد شده اند، اين قدر عزاداري كرد؟ (لطفاً با بيان دلايل عقلاني، يا با روايات معتبر و يا با آيات قرآن توضيح دهيد). حوادث گذشته ي هر جامعه اي، حامل تجربيات و درس هاي گران بهايي است كه با زحمت بسيار و قيمت گزاف به دست آمده است و مي تواند در سرنوشت و آينده ي آن جامعه تأثير عظيمي داشته باشد. براي استفاده از اين سرمايه ي با ارزش، بايد اين حوادث، همواره بازنگري، بازسازي و حفظ گردند. يكي از اين سرمايه هاي بي نظير واقعه ي كربلاست. در كلمات ائمه ي معصومين (ع) تأكيد بسياري بر زنده نگه داشتن واقعه ي خونين كربلا و شهادت امام حسين(ع) شده است كه براي بهره برداري هر بيشتر نسل هاي بشر، از درس ها و عبرت هاي اين واقعه ي عظيم مي باشد. از جهت ديگر، همه ي افراد، در مقابل كساني كه براي بيداري و بهبود زندگي آنان تلاش و جان فشاني كرده اند، وظيفه شكرگزاري (تشكر) دارند و مجالس عزاداري حسين بن علي (ع) به نوعي تشكر و قدرداني از رنج ها و مرارت هايي است كه آن حضرت و يارانش در راه بيداري و بصيرت بشريت متحمل شدند. علاوه بر اين، مجالسي كه به منظور تعظيم و بزرگداشت و عزاداري سالار شهيدان كربلا همه ساله در سراسر جهان برگزار مي شود، داراي آثار و بركاتي همچون ايجاد وحدت بين صفوف پيروان آن حضرت، آشنا شدن مردم با راه و رسم ائمه (ع)، ايجاد پيوند قلبي با حجج الهي، اصلاح منكرات و ظلم هاي موجود در هر جامعه و ...مي باشد كه تعطيل شدن چنين مراسمي موجب محروم شدن از چنين مواهبي است. حوادث گذشته ي هر جامعه مي تواند در سرنوشت آن جامعه و جوامع ديگر، آثار عظيمي داشته باشد. اگر حادثه، حادثه ي مفيدي بوده و در جاي خود داراي آثار و بركاتي بوده است، بازنگري، بازسازي و زنده نگه داشتن آن مي تواند آثار و بركات زيادي داشته باشد و فراموش كردن آن موجب خسارت هاي جبران ناپذيري براي جامعه بشري است؛ زيرا حوادث مهمي كه در تاريخ ملت ها به وجود مي آيند هزينه هاي زيادي را براي ملت ها به همراه دارد، چه هزينه هاي مادي و چه هزينه هاي معنوي؛ نظير از دست دادن انسان هاي بزرگ، رنج و مشقت و محروميت هاي يك ملت و .... بنابراين، اين حوادث بزرگ و درس ها و تجربه هايي كه انسان ها بايد از آن بياموزند از سرمايه هاي عظيم هر ملت، بلكه تمام بشريت است و عقل حكم مي كند چنين سرمايه هايي حفظ و احيا شده و مورد بهره برداري قرارگيرد. بي شك، حادثه عظيم عاشورا كه داري ابعاد متعددي است، يكي از حوادث پر هزينه براي بشريت بوده است؛ چرا كه با هزينه اي چون شهادت امام معصوم (ع) (انسان كامل) و ياران با وفاي آن حضرت و رنج و سختي كشيدن خانواده و اطفال آن حضرت و ... به دست آمده است. از طرف ديگر، اين حادثه يك حادثه و واقعه ي شخصي (براي منافع شخصي و گروهي و طايفه اي) نبوده است، بلكه واقعه ي كربلا و شهادت حسين بن علي(ع) و ياران با وفايش يك مكتب است كه داراي درس ها و اهداف و عبرت هايي همچون: توحيد، امامت، امر به معروف و نهي از منكر، حقيقت خواهي، ظلم ستيزي، كرامت نفس، عزت و ... مي باشد. اگر اين مكتب انسان ساز، نسل به نسل بين انسان ها منتقل شود، بشريت مي تواند به ازاي هزينه اي كه براي آن متحمل شده است، از آن سود برده، حداكثر بهره برداري را بنمايد. ولي اگر خداي نخواسته اين حادثه فراموش شده ، يا تحريف گردد، بيشترين ضرر متوجه جامعه ي بشري و مخصوصاً جامعه ي دين داران مي شود. و اگر مي بينيم در كلمات ائمه معصومين (ع)[1] بر عزاداري و برپايي مجالس عزاي آن حضرت تأكيد شده است، از آن جهت است كه مكتب انسان ساز آن حضرت همواره زنده و پويا باقي بماند و تجربه ي پيروزي خون بر شمشير و حقيقت خواهي بر حق ستيزي براي هميشه همچون مشعلي فروزان، روشنگر راه انسان ها باشد. اين تأكيدات حضرات معصومين (ع) باعث شده است تا مجالس عزاداري امام حسين(ع) از زمان شهادت آن حضرت تا به امروز، به صورت يك جريان زنده و فعال و انقلابي درآيد و هزاران شاعر و نويسنده و خطيب، در اين باره مطلب ارائه كنند. هر چند دشمنان، تلاش هاي گسترده اي در جهت تحريف اين واقعيت عظيم نموده اند ولي همين مجالس عزاداري باعث شده است، اسلام براي هميشه زنده بماند و مبارزه با ظلم و ستم و تجاوزگري به عنوان يكي از شعارهاي حسين بن علي (ع) در سراسر جهان طنين انداز شود. همان گونه كه بيان شد، حفظ و حراست و زنده نگه داشتن وقايع عاشورا مساله اي است كه عقل به روشني بر آن دلالت دارد و سيره و روش حضرات معصومين(ع) بر زنده نگه داشتن چنين مراسم و مجالسي بوده است؛ امام رضا (ع) مي فرمايد: «روش هميشگي پدرم (امام موسي بن جعفر (ع)) اين بود كه هرگاه محرم فرا مي رسيد، روز گريه و مصيبت او بود و خنده اي در چهره نداشت تا دهه ي عاشورا سپري شود، روز عاشورا روز گريه و سوگواري و مصيبت او بود.»[2] علقمه بن محمد حضرمي مي گويد: «امام باقر (ع) براي حسين(ع) گريه مي كرد و ناله سر مي داد و به هر كس در خانه اش بود دستور مي داد گريه كند و در منزل آن حضرت، مجلس سوگواري و عزاداري تشكيل مي شد و آن مصيبت را به همديگر تسليت مي گفتند.»[3] بايد دانست كه حضرت حسين بن علي(ع) با آن مقام و مرتبه اي كه در پيشگاه خداوند متعال دارند، نيازي به چنين مراسم عزاداري ندارند و تأكيد ائمه اطهار (ع) بر برپايي چنين مجالسي، به خاطر آثار و بركات اين مجالس است كه بعضي از آنها عبارتند از[4]: 1. ايجاد وحدت و يكپارچگي در بين صفوف پراكنده ي پيروان حضرت اباعبدالله (ع)؛ همان طوري كه مراسم حج، وحدت و همدلي را در بين مذاهب و فرق اسلامي ايجاد مي كند، اين مجالس وحدت و همبستگي و اتحاد را در بين شيعيان و علاقه مندان آن حضرت مستحكم مي سازد. 2. آشنا شدن مردم با راه و رسم ائمه ي دين؛ زيرا اين مجالس بهترين مجال و بهترين فرصت براي بيان سيره و اهداف آن بزرگواران است و كساني كه در اين گونه مجالس شركت مي كنند، بيشترين آمادگي را براي دريافت چنين مطالبي دارند. 3. ايجاد پيوند قلبي با حجج الهي و بهره مند شدن از عنايات خاصه آن بزرگواران؛ زيرا در كلام ائمه (ع) سفارش زيادي به برپايي چنين مجالسي شده است و برپايي اين گونه مجالس، در حقيقت ارج نهادن و اطاعت كردن از دستورات امامان معصوم(ع) است، و بديهي است كه اين اطاعت امر، از جانب آن بزرگواران بي پاسخ نخواهد بود. 4. وقتي در بيان واقعه ي عاشورا، ظلم ها و انحرافات و منكرات دشمنان اسلام بيان مي گردد و چهره ي واقعي مدعيان خلافت اسلامي بر ملا مي شود، اذهان مخاطبان و شنوندگان به انحرافات موجود در جامعه ي خودشان، معطوف مي گردد و درصدد اصلاح جامعه ي خويش ، با دوري كردن از يزيد هر زمان و اطاعت از حسين زمان خويش، بر مي آيند و در مي يابند كه ظلم ها و انحرافات و منكرات، اختصاص به زمان خاصي نداشته و در هر زمان ممكن است جامعه به چنين حوادثي دچار شود؛ به عبارت ديگر اين مجالس موجب بصيرت و آگاهي انسانها نسبت به زمان خويش مي شود و در اين مجالس است كه انسانها نسبت به وظايف خود، آگاه مي شوند. اينها بخشي از آثار و بركات مجالس عزاداري حضرت اباعبدالله الحسين(ع) مي باشد كه در صورت تعطيل شدن چنين مجالسي، جامعه از آن محروم خواهد بود. نكته ي قابل توجه اين است كه بزرگداشت واقعه ي عظيم عاشورا بايد به بهترين وجه ممكن صورت بگيرد؛ ممكن است بتوان با بر گزاري سمينار علمي يا ساختن فيلم و نوشتن كتاب و رمان، ياد و خاطره ي آن واقعه را زنده نگه داشت، اما هيچ كدام از اينها بهترين روش نيست؛ زيرا انسان مجموعه اي است از ابعاد مختلف معرفتي، اجتماعي، غريزي، احساسي و عاطفي و ... و اگر ما بخواهيم حادثه و واقعه ي مهم و با ارزشي همچون واقعه ي كربلا را به نحو احسن زنده نگه داشته، بشريت را از مواهب آن بهره مند سازيم، بايد تعظيم و بزرگداشت آن به نحوي باشد كه همه ي اين ابعاد وجود انساني در زنده نگه داشتن آن نقش داشته باشند. بنابراين، مجالس عزاداري امام حسين(ع) به نحو مرسوم از زمان ائمه طاهرين (ع) تا امروز كه هميشه با اندوه و اشك و بيان مصائب همراه بوده، به نحوي كه احساسات و عواطف انسان ها را برانگيزد، بهترين شيوه براي زنده نگه داشتن اين مجالس است؛ زيرا در اين روش، علاوه بر اينكه جزئيات اين واقعه مورد شناخت و معرفت قرار مي گيرد، با عمق جان حاضران پيوند مي خورد و از اين جهت همه خود را در برپايي چنين مجالسي موظف مي دانند و سعي مي كنند با امكانات موجود (مال،علم،قلم،بيان و ...) اين مجالس را بر پا سازند. البته در اين زمينه بايد همواره متوجه انحرافات و كج روي هايي بود كه ائمه (ع) و رهبران ديني پيوسته به ما هشدار داده اند. علاوه بر اين، از آنجايي كه حسين بن علي (ع) شهيد راه انسانيت و ارزش هاي بشري است،تمام نسل ها، به حكم فطرت انساني و حس «حق شناسي» بر خود لازم مي دانند كه از جان فشاني ها و فداكاري هاي آن حضرت و يارانش تقدير و تشكر نمايند(در قالب برگزاري چنين مجالسي). بنابر آنچه گفته شد اين بشريت است كه براي حفظ و پاسداري از ارزش هاي انساني و حركت به سوي آنها، نيازمند است تا نام و ياد و خاطره ي آن حضرت را هميشه زنده نگه دارد و اگر روزي نام حسين بن علي(ع) و خاطره ي رشادت ها و ارزش ها و آرمان هاي آن حضرت فراموش شود، اين جامعه بشري است كه ضرر خواهد نمود. اين مطلب مورد تأييد و تأكيد قرآن مجيد نيز مي باشد و قرآن مجيد در سوره ي ابراهيم(ع) به حضرت موسي(ع) دستور مي دهد كه ايام الله را به مردم يادآوري نمايد:«... و ذكّرهم بايام الله انّ في ذلك لايات لكل صبّار شكور»؛[5] يعني: «روزهاي خداوندي را به مردم متذكر شو، زيرا در اين روزها نشانه هايي براي انسان هاي صبور و شكرگزار است.» استاد علامه طباطبايي در تفسير اين آيه مي فرمايد: « به طور مسلم، منظور از ايام الله، آن زمان هايي است كه امر خدا و وحدانيت او و سلطنت او ظاهر شده و يا ظاهر مي شود... و نيز ايامي كه رحمت الهي به ظهور مي رسد، البته آن ايامي كه نعمت هاي الهي آن چنان ظاهر شده اند كه در ديگر ايام به آن روشني نبوده است؛ مانند روزي كه حضرت نوح(ع) از كشتي بيرون آمدند و روزي كه حضرت ابراهيم (ع) از آتش نجات يافت و....»[6] اين اساس، واقعه ي عاشورا و بقا و حيات اسلام با حزن حسين بن علي(ع) و يارانش، يكي از مصاديق ايام الله است كه همه ي ما مأمور به يادآوري و تنظيم و بزرگداشت آن هستيم.
پی نوشت ها: [1] بحارالانوار، ج44، ص 292؛ وسائل الشيعه، ج3، ص282. [2] وسائل الشيعه، ج10، ص394. [3] وسايل الشيعه، ج10، ص398. [5] ابراهيم، 5. [6] ترجمهي الميزان، ج2 ، ص23. منبع: اسلام كوئست