درك خود اين زيارت، بدون مبالغه، از عهده تمام حكما و تمام فقها بالاتر است. چند فراز از اين زيارت خوانده مي شود. منتها آن هايي كه عُمري در علم و فكر گذرانده اند، بايد در جمله به جمله آن دقّت كنند.
عقیق: در آستانه سالروز عید بزرگ غدیر اهمیت و فضیلت زیارت غدیریه را منتشر می‌کند
* اهمیّت عیدالله الاکبر، غدیر خم عید غدیر، بزرگ‌ترین عید امّت حضرت خاتم النّبیّین (ص) است. رسول خدا (ص) فرمودند: «يَوْمَ غَدِيرِ خُمٍّ أَفْضَلُ أَعْيَادِ أُمَّتِي وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي أَمَرَنِي اللهُ تَعَالَى ذِكْرُهُ فِيهِ بِنَصْبِ أَخِي عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ (ع) عَلَماً لِأُمَّتِي يَهْتَدُونَ بِهِ مِنْ بَعْدِي وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي أَكْمَلَ اللهُ فِيهِ الدِّينَ وَ أَتَمَّ عَلَى أُمَّتِي فِيهِ النِّعْمَةَ وَ رَضِيَ لَهُمُ الْإِسْلَامَ دِينا»؛ روز غدیر خم، برترین عیدهای امت من است و آن، روزی است که خداوند بزرگ دستور داد آن روز برادرم، علیّ بن ابی طالب را به عنوان عَلَم امّتم منصوب کنم، تا بعد از من، مردم توسط او هدایت شوند و آن، روزی است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین برای آنان پسندید. می دانیم که به هیچ چیز هم مانند ولایت سفارش نشده است: «لَمْ يُنَادَ بِشَيْءٍ كَمَا نُودِيَ بِالْوَلَايَةِ»؛ به هیچ چیز، مانند ولایت دعوت نشده است. اعمال در این روز، فضیلت بی نظیری دارند؛ هر یک از نماز، روزه، افطار و اطعام مؤمن و... در عیدالله الاکبر غدیر، ثواب بی نظیری دارد. در هیچ یک از اعیاد دیگر، فضایل و آداب به اندازه عیدالله الاکبر غدیر نرسیده است. فضیلت این روز به حدّی است که سلطان سریر ارتضا، آقا امام رضا (ع) در مورد این روز بزرگ فرموده اند: اگر مردم فضیلت این روز را آن چنان که باید می شناختند، روزی ده بار فرشتگان با آن ها مصافحه می کردند.
* اهمّیّت زیارت غدیریّه اهمیت و فضیلت بی نظیر زیارت معصومان: بر کسی پوشیده نیست. اصولاً زیارت اهل بیت (ع) از افضل اعمال است. برای هر امامی در گردن موالیانشان حقّی است که از جمله وفای به حقّ، زیارت قبر آن امام (ع) می باشد. احادیث فراوان در فضیلت زیارت و ثواب های بسیار آن وارد شده است؛ همانند احادیثی که در کتاب شریف کامل الزّیارات آمده است. اعتبار این کتاب به حدّی است که حتّی عدّه ای از علما قائلند: هر راوی که نام او در این کتاب بیاید، صحیح است؛ هر چند توثیق دیگری در مورد او نداشته باشیم. پیشوایان دین، ما را با این حقیقت آشنا کرده اند که برخی زیارت های شریف از ده ها، بلکه صدها حج بالاترست؛ برای نمونه می توانید به کتاب کامل الزیارات و کتاب مزار بحارالانوار مراجعه فرمایید. اگر زمانی توانايي زیارت حضوری را نداریم، به زیارت از راه دور سفارش شده ایم، تا از همان ثواب برخوردار گردیم. یکی از بهترین این زیارت ها، زیارت غدیریه حضرت امام هادی (ع) است. زمانی که معتصم ملعون، حضرت امام هادی (ع) را به تبعید می برد؛ حضرت امام هادی (ع) در عید غدیر به نجف اشرف رسیدند و با این زیارت، جدّ بزرگوارشان حضرت امیرالمؤمنین (ع) را زیارت فرمودند. در میان اعمال روز غدیر، نماز عید غدیر و زیارت غدیریه سفارش خاصّی دارد؛ البته این دو عمل، اختصاصی به این روز ندارند و در روایت آمده که در روزهای دیگر هم انجام می گیرد.
*زیارت غدیریه در نگاه بزرگان علمای مکتب اهل بیت: هم بر این زیارت تأکید دارند:
* مرحوم شیخ عباس قمی شیخ عبّاس قمی در مفاتیح الجنان در مورد این زیارت نوشته اند: روایت شده به خواندن آن زیارت، در هر وقت و هر کجا که شخص باشد... ما در کتاب هدیة الزائرین به سند این زیارت اشاره کردیم و این که زیارت را هر روز از نزدیک و دور می شود خواند و این فایده جلیله ای است که البته راغبان در عبادت و شآئقان زیارت حضرت شاه ولایت آن را غنیمت خواهند شمرد. مرحوم شیخ عباس قمی، کتاب دیگری به نام «هدیهالزائرین» دارد. وی در این کتاب در زمینه اتقان سند و استحکام صدور این زیارت می نویسد: شیخ جلیل محمد بن المشهدى یکى از بزرگان علما است. وی در مزار کبیر براى این زیارت شریف، سند بسیار معتبرى ذکر نموده که کمتر خبرى به قوت سند او می‌رسد... . از ابى القاسم حسین بن روح و عثمان بن سعید عَمرى از ابى محمد حسن بن على العسکرى از پدرش امام هادى (ع) و این سلسله شریف، همه از اعیان علما و شیوخ طائفه و رؤساى مذهب اند و جناب ابوالقاسم حسین بن روح و عثمان بن سعید، هر دو از نواب امام عصر (عج) هستند و بعد از تأمل معلوم می شود که در تمام زیارات مأثوره، زیارتى به این وجه از صحت و اعتبار و قوت سند پیدا نمی شود.
* آیت الله العظمی وحید خراسانی آیت الله العظمی وحید خراسانی عنوان می کنند: درك خود اين زيارت، بدون مبالغه، از عهدة تمام حكما و تمام فقها بالاتر است. چند فراز از اين زيارت خوانده مي شود. منتها آن هايي كه عُمري در علم و فكر گذرانده اند، بايد در جمله به جملة آن دقّت كنند.
* آیت الله العظمی نوری همدانی آیت الله العظمی نوری همدانی هم در دیدار ستاد اعتکاف با معظّم له، ضمن خواستار نگارش شرح بر این زیارت و زیارت جامعه کبیره خاطرنشان کردند: نگارش شرح و توضیح برای این دو زیارتنامه، خدمت بزرگی است؛ مخصوصاً در دنیای کنونی که متأسفانه با سرمایه گذاری های دنیای کفر و پول های عربستان سعودی و قطر، سلفی ها و تکفیری ها پر و بال یافته اند.
* حجت الاسلام والمسلمین شیخ نجم الدین طبسی استاد بزرگوار، حجت الاسلام والمسلمین شیخ نجم الدّین طبسی هم در جلسه درس خود که در سایت وی نیز آمده است، دربارة این زیارت شریف گفته اند: بند بند و کلمه به کلمه زیارت غدیریه امام هادی (ع) را مطالعه کنید. «السّلام علیک یا دین الله القویم و صراطه المستقیم. اشهد انّ الشّاکّ فیک ما آمن بالرّسول الامین». از زیارات صحیح است. بند بند و کلمه به کلمه اش را مطالعه کنید. به سندهای معتبر رسیده است. در شرایط سخت امام هادی (ع) بود. ... این زیارت را بخوانید؛ ثواب آن جای خود[ فضایل بسیاری] از فضایل مولا در آن آمده است. کلمه به کلمه اش را مطالعه کنید. «دین الله القویم و صراطه المستقیم» تا می رسد به این که: «انّ الشّاک فیک» نه تنها قبول نداشته باشد؛ بلکه تنها شک هم که[در مورد حضرت] بکند: «ما آمن بالرّسول الامین» به رسول امین ایمان نیاورده است.
*نگاهی به زیارت غدیریه به راستی چرا ما از این زیارت با عظمت غافلیم؟ در حالی که این زیارت مشحون از آیات قران کریم است و 206 فضیلت از فضایل بیکران قرآن ناطق حضرت امیرالمؤمنین (ع) در آن وارد شده است. روایت شده که در هر روز، از راه دور و نزدیک می توان خواند. زیارت حضرت امیرالمؤمنین، از زیارت پر فضیلت حضرت سیّد الشّهدا (ع) هم بالاتر است. جناب شیخ عبّاس قمی در مورد زیارت شریف غدیریّه می نویسد: در تمامی زیارات مأثوره، زیارتی به این درجه از صحّت و اعتبار و قوّت سند پیدا نمی شود.
* زیارت غدیریه از نظر اسناد جالب است بدانیم در تمامی سلسله سند این زیارت بی نظیر، روات آن نه تنها عادل و امامی بلکه از اعلام درجه اوّل شیعه در هر عصر می باشند و سلسله سند آن از طریق نایب خاصّ اوّل و سوّم حضرت ولیّ عصر (عج) به حضرت امام حسن عسکری و حضرت امام هادی (ع) می رسد. بزرگوارانی مانند ابن المشهدی، شاذّان بن جبرئیل قمی، عماد الدّین طبری، ابوعلی(مفید ثانی)، شیخ الطّائفة طوسی، شیخ مفید، ابن قولویه، مرحوم کلینی، علیّ بن ابراهیم، ابراهیم بن هاشم، حسین بن روح و عثمان بن سعید، نایب خاص اول و سوم حضرت ولی عصر (عج).
سلسله سند صحیح تا جناب ابن مشهدی هم موجود است. * ضرورت ذکر فضایل حضرت امیرالمؤمنین علیّ بن ابی طالب (ع) فراموش نکنیم که در روایات عامه و خاصه، امر خاصّ نبوی (ص) به ذکر فضایل حضرت مولی الموحّدین، امام امیرالمؤمنین (ع) داریم؛ مثل اینکه فرموده اند: «زَیِّنُوا مَجَالِسَکُم بِذِکرِ عَلیِّ بنِ ابِی طَالِب»؛ مجالس خود را به ذکر علی بن ابی طالب (ع) زینت دهید.
این روایت، از عایشه هم در اسناد برادران عامه آمده است. حضرت سیّد الشّهدا (ع) در صحرای عاشورا در مقابل ملعون هایی که به بغض امیرالمؤمنین (ع) به جنگ با خاندان رسول خدا (ص) دست زده اند هم فضایل حضرت امیرالمؤمنین (ع) را بازگو می فرمایند. در دعای ندبه هم فضایل متعدّد حضرت امیرالمؤمنین (ع) وارد شده است؛ و می دانیم که: «ذِكْرُ عَلِيٍّ عِبَادَة». روایات مختلف دیگری از عامه و خاصه در اهمیت ذکر فضایل حضرت امیرالمؤمنین علیّ بن ابی طالب (ع) وارد شده است. همواره در طول تاریخ، افرادی سعی در کتمان فضایل حضرت امیرالمؤمنین (ع) را داشته و دارند؛ بزرگواری که دوستانِ او از ترس و دشمنان از کینه، فضایلش را نگفتند ولی: «وَ اللهُ مُتِمُّ نُورِه»؛ لذاست که می بینیم این فضایل، مشرق و مغرب عالم را پر کرده است و بسیاری از مخالفان و حتّی معاندان به آن اعتراف دارند. حال که دشمنان حضرت به تبع ابلیس که «لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَكَ الْمُسْتَقيم» را سر داد، چنین تلاشی در پوشاندن فضایل حضرت امیرالمؤمنین (ع) را داشته و دارند و در این راه از کشتن فرزندان، ویران کردن خانه های خدا و تحریف آیات و روایات خودداری نمی کنند و در شرایطی که در این برهه تاریخ، در سایه حکومت اسلامی ولایت فقیه، امنیت داریم، چرا خود در قبال حقّ حضرت امیرالمؤمنین (ع) اهمال می کنیم؟. چرا نزد خود ما هم حضرت امیرالمؤمنین (ع) مظلومیّت دارند؟. به راستی چه قدر فرزندانمان را با اهمیت ولایت و اینکه ولایت، شرط قبولی اعمال است، آشنا کرده ایم؟. در زیارت غدیریه، دریای فضایل بیکران حضرت امیرالمؤمنین علیّ بن ابی طالب (ع) آمده است؛ البته تنها عیدالله الاکبر غدیر نیست؛ انشاءالله باید در مناسبت های دیگر، ذکر فضایل حضرت امیرالمؤمنین (ع) را هم احیا کنیم و به آن ها اهتمام داشته باشیم. به نظر می رسد همان طور که علمای اعلام تأکید کرده اند، خطبه غدیر و زیارت شریف غدیریه، از بهترین مواردی است که هم سلسله سند بی نظیر شیعی دارد و هم بزرگان شیعه، از ناقلان آن بوده و در عصرهای بعد بر آن تأکید کرده اند و نیز اسناد بسیار در کتب عامه هم دارد. متأسفانه هر چند عید غدیر را جشن گرفته، در بزرگداشت آن می کوشیم: «وَ مَنْ يُعَظِّمْ شَعائِرَ اللهِ فَإِنَّها مِنْ تَقْوَى الْقُلُوب» امّا هنوز عید الله الاکبر غدیر، عید اصلی ما نیست؛ در حالی که رسول خدا (ص) آن را بزرگ ترین عید امّت معرّفی فرموده اند. در اعمال عید غدیر هم آمده است که برای بزرگداشت این روز، آن اعمال انجام شود. آری! امیرالمؤمنین (ع) به تصریح روایات فریقین؛ صاحب لوآء، برادر، وصیّ، وزیر، جانشین به حق، فدایی لیلة المبیت و بیش از 80 موطن مخوف جنگ، بیشترین یاری کننده، پسر عمّ، داماد، پدر ذریّه، وارث علم، اوّلین ایمان آورنده، منجر وعده ها، باب مدینة علم، صاحب حوض، محبوب ترین شخص، غاسل و دافن و حجّة، خلیل، سیف، همراه مقام محمود، احیاگر سنّت، همنشین بهشت، اخص و اقرب الناس، باب علم و به نصّ قرآن کریم؛ جان رسول خدا (ص) هستند. حال چرا عده ای، سعی در جدا کردن این دو نوری دارند که 4000 سال قبل از خلقت حضرت آدم، نور واحدی بوده و خدا را عبادت می کرد؟.
تعارض نداشتن ذکر فضایل حضرت امیرالمؤمنین با مسأله وحدت نباید فراموش کرد که بیان فضایل و حقانیت امیرالمؤمنین (ع) با شرایط حساس زمانه که وحدت امت اسلامی را می طلبد، تعارضی ندارد و نباید به بهانه وحدت اسلامی از این امر مهم غفلت کرد. مقام معظم رهبری -حفظه الله- که منادی وحدت اسلامی هستند، بر واقعه قرآنی غدیر تأکید کرده و خاطرنشان می کنند: حادثة غدير در نگاه مرحوم علامة امينى -رضوان الله تعالى عليه- صاحب كتاب الغدير و در نگاه مرحوم شهيد مطهرى -رضوان الله عليه- وسيلة وحدت امت اسلامى است. بعضی گمان نكنند كه حادثة غدير، ماية اختلاف است.
* محتوای زیارت غدیر در ادامه به علت اختصار، تنها مروری کوتاه به محتوای زیارت غدیریه داریم. می توان با یک نگاه اجمالی، زیارت غدیریه را بر سه محور تقسیم کرد که به آن اشاره می شود:
1. آیات قرآن کریم در زیارت غدیریه طبق شمارش موجود، 32 آیه شریفه در زیارت غدیریه آمده است که بر محور بیان فضایل امیرالمؤمنین (ع) است؛ از جمله آیه لیلة المبیت،آیه ابلاغ و آیه ولایت. علاوه بر آن، به 4 آیه شریف نیز اشاره شده است.
2. فضایل حضرت امیرالمؤمنین (ع) در زیارت غدیریّه بخشی از زیارت غدیریه شریف به بیان فضایل حضرت امیر (ع) اختصاص دارد. حدود 206 فضیلت حضرت در این زیارت آمده است. فضایلی مانند امیرالمؤمنین، سیّد الوصیّین، وارث علم النّبیّین، ولیّ ربّ العالمین، امین الله فی ارضه، سفیر الله فی خلقه، الحجّة البالغة علی عباده، دین الله القویم، صراط مستقیم، نبأ عظیم، اوّل من آمن باللّه، سیّد المسلمین، یعسوب المؤمنین، امام المتقین، قائد الغرّ المحجّلین، امام المّتقین، اوّل من صدّق بما انزل الله علی نبیّه، عبدالله، المخصوص بمدحه الله، المخلص لطاعة الله، اوّل العابدین، ازهد الزّاهدین، الکاظم للغیظ، العافی عن النّاس، الصّابر فی البأسآء و الضّرّآء و حین البأس، العادل فی الرّعیّة، العالم بحدود الله من جمیع البرّیّة، المخصوص بحکم التّنزیل و حکم التّاویل و نصّ الرّسول (ص)، حآئز درجة الصّبر، فآئز بعظیم الاجر، الحجّة البالغة، النّعمة السّابغة، البرهان المنیر، احسن الخلق عبادة، اخلص النّاس زهادة.
این فضایل، سندهای بسیاری در روایات عامّه و خاصه دارند. 3. بخش هایی از تاریخ در زیارت غدیریّه امام هادی (ع) این زیارت، حاوی مطالبی از تاریخ ولایت است؛ از جمله: حدیث غدیر، غصب فدک، جنگ بدر، احزاب، اُحد، نزولِ «لاسیف الّا ذوالفقار و لا فتی الّا علی»، جنگ حُنین، صفّین، جمل، نهروان، شهادت جناب عمّار، شهادت حضرت امیرالمؤمنین (ع)، بیزاری از دشمنان ولایت و قاتلان حضرت سیّدالشّهدا (ع) و در آخر زیارت، بیزاری از منکران ولایت و قاتلان حضرت سیّد الشّهدا (ع).
خاتمه در پایان همه فائزین به ولایت حضرت امیرالمؤمنین (ع) را به خواندن زیارت غدیریّه امام هادی (ع) در مفاتیح الجنان شیخ عبّاس قمی در بخش زیارات، در قسمت زیارت مخصوصه حضرت امیرالمؤمنین (ع) در عید الله الاکبر غدیر دعوت می کنیم و از تمامی بزرگواران التماس دعا داریم.
پی نوشت: دو ماهنامه تربیتی، اخلاقی «خُلُق»/روح الله صدیقیان منبع:حوزه 211008