یکی از فضیلت های اخلاقی، عفو و گذشت از خطاها، اشتباهات و گناهان دیگران است؛ خداوند این فضیلت اخلاقی را از مصادیق احسان برشمرده و کسانی را که اهل عفو و گذشت هستند، به عنوان محسنان و نیکوکاران شناخته و معرفی کرده است.
عقیق: اين صفت نيك و پسنديده آنچنان مورد عنايت خداوند است كه پروردگار احديت برخي از اسماء حسناي خود را به نام عفو و غفور مطرح مي‌كند كه حكايت از بخشايندگي و آمرزندگي حضرت حق دارد. از این رو عفو و گذشت در سيره‌ي امام رضا (ع) جايگاه والایي دارد چرا كه آن بزرگوار مظهر اسماء الهي و جلوه‌اي كامل از كمالات اخلاقي به شمار مي‌آيد. عياشي سمرقندي در تفسير خود به اين ويژگي هاي والاي امام هشتم (ع) پرداخته و مي‌نويسد: صفوان براي شرفيابي محمد بن خالد به حضور امام رضا (ع) اجازه گرفت. او قبلا به اطلاع امام (ع) رساند كه محمد بن خالد از پيروان مكتب اهل بيت (ع) نيست و در پشت سر امام رضا (ع) بدگویي مي‌كرده است. اما حالا پشيمان شده و مي‌خواهد عذرخواهي كرده و گذشته را جبران نمايد. امام رضا (ع) به او اجازه ورود داد. محمد بن خالد آمده و عرضه داشت: فدايت شوم من اشتباهاتي را مرتكب شده و به خودم ستم كرده‌ام من از گذشته‌ي خود پشيمانم و به درگاه الهي از گذشته خود استغفار مي‌كنم. دوست دارم عذرم را پذيرفته و خطاي مرا ببخشيد. امام هشتم (ع) فرمود: بلي، من بخشيدم و عذرت را پذيرفتم. آنگاه امام رضا (ع) به آيه‌اي از قرآن استناد جسته و فرمود: خداوند به پيامبر خود مي‌فرمايد: به بركت رحمت الهي در برخورد با مردم نرم و مهربان شدي اگر خشن و سنگدل بودي مردم از اطراف تو پراكنده مي‌شدند پس آنان را عفو كن و برايشان طلب آمرزش نما و با آنان در امور جامعه مشورت كن. در روایتی دیگر احمد حلال از شيفتگان اهل بيت (ع) مي‌گويد: شنيدم فردي در مكه به امام رضا (ع) جسارت كرده و با ذكر نام امام او را دشنام مي‌دهد. چنان ناراحت شدم كه به سوي مكه سفر كردم و خنجری آماده كرده و بيش خود سوگند خوردم كه: بخدا قسم هرگاه او از مسجد بيرون آيد او را به قتل رسانم، و با همين نيت در سر راه او قرار گرفتم. ناگاه از سوي امام رضا (ع) رقعه‌اي به دست من رسيد كه در آن نوشته بود: بسم الله الرحمن الرحيم. ترا به حقي كه بر گردن تو دارم با آن مرد كاري نداشته باش. همانا كه خداوند متعال تكيه‌گاه و كفايت كننده من مي‌باشد. آن حضرت مي‌فرمود: ما خاندان پيامبر (ص) وارث تمام خوبي ها و كمالات انبياء گذشته هستيم ما عفو و گذشت را از آل يعقوب و شكر و سپاسگذاري از آل داود و صبر و بردباري از آل ايوب به ارث برده‌ايم. بی شک عفو و گذشت و چشم‌پوشي از خطاي ديگران شيوه‌ي مردان والا و انسان هاي وارسته است. همچنانكه قرآن كريم به كرامت و بزرگواري و گذشت حضرت يوسف از خطاي برادرانش اشاره كرده و از زبان حضرت يوسف مي‌فرمايد: امروز هيچ ملامت و توبيخي براي شما نيست خداوند شما را مي‌بخشد و او مهربانترين مهربانان است.
پی نوشت ها: 1-تفسير عياشي، ج 1: 203. 2-بصائر الدرجات: 252. 3-روضه‌ي كافي: 308. *پاک نیا،خصائص‌الرضويه: 21-20. منبع:قدس 211008