*سعي بين صفا و مروه
يكي از كارهاي واجب حج و عمره، سعي بين صفا و مروه است كه بعد از طواف و نماز آن بجا آورده ميشود. بايد حاجی يا معتمر هفت مرتبه از صفا به مروه برود و برگردد كه هر رفتن و برگشتن دو مرتبه محسوب ميشود و بنابراين سعي از صفا شروع و در مرتبه هفتم به مروه پايان مييابد.
سعي، عبادت است و بايد به قصد قربت انجام شود و مسعي اكنون مسقف است و سعي كننده زحمت تابش آفتاب را نميبيند و مشتمل بر دو طبقه تحتاني و فوقاني است.
سعي بين صفا و مروه نيز يك عملي است كه تسليم شخص را در برابر دستورات و احكام الهي ظاهر ميسازد. اين همه مردم به امر خدا از اين كوه به آن كوه ميروند بيآن كه از فلسفه اين عمل بپرسند يا در رعايت آداب و ترتيباتي كه شارع مقدّس در آن مقرّر كرده، كوتاهي و سهل انگاري بنمايند.
اينجا، مقام تسليم است، چون شارع مقدّس دستور داده است از صفا شروع شود از صفا شروع ميكنيم و اگر دستور فرموده بود از مروه شروع كنيم از مروه شروع ميكرديم و با فلسفه و مصلحت عمل كاري نداريم هر چند تمام احكام خدا را در رابطه با حفظ مصالح يا دفع مفاسد ميدانيم اما اگر عقل ما به فلسفه حكمي هم نرسيد، نرسيد، چون فهم همه حقايق در اختيار همه عقول و عقول همه نيست و ما در مقام بندگي و اطاعت و عبادت قصد فلسفه و مصلحت ندارم و داعي ما بر عمل، فقط امتثال امر مولي جل شأنه است و اگر عبادات را به نيّت مصلحت و رجحاني كه خود عمل دارد بدون نظر به تكليف الهي بجا آوريم، عباديت آن حاصل نميشود.
مع ذلك مهمترين فلسفه و فايده و مصلحت اينگونه عبادات همان تعبّد و پذيرش امر و تسليم بدون قيد و شرط است كه حاكي از معرفت به علم و حكمت و تدبير باري تعالي است، لذا امتثالاً لأمرالله تعالي اين راه را ميرود و برميگردد و بنده هم تا به اين مرحله نرسيده بنده نيست.
آن كه از فلسفهها ميپرسد و راز و امر فرمان مولا را ميجويد و ميگويد تا مصلحت را ندانم عمل را انجام نميدهم، موضع خود را در برابر خدا از موضعش در برابر يك پزشك هم ضعيفتر مينمايد و به قدري كه به يك پزشك تسليم ميشود و از دستورات و اسرار نسخه و داروهائي كه ميدهد پرسش نميكند و به آن عمل مينمايد، به خدا خود را تسليم نكرده است.
بديهي است چنين كسي اگر داعي و باعثش بر عمل مصلحت و فائدهاي باشد كه تشخيص ميدهد بندگي نكرده و پرستش بجا نياورده است.
اينجا در مقام سعي انسان ميبيند مردم و طوائف مختلف بشري بيآن كه چون و چرائي داشته باشند، اين مسافت طولاني را طي ميكنند و با حال ضعف و پيري و بيماري بلكه گاه ديده ميشود بعضي كه پاهاشان فلج است چهار دست و پا اين راه را ميروند و بعضي هم در درشكههاي دستي سوار شده و آنها را ميبرند.
همه به طور منفرد يا جمعي و گروهي دعا ميخوانند و وقتي به آن محلّي كه با چراغ سبز مشخص است ميرسد هروله ميكنند.
وقتي مسعي پر از جمعيت است، مراسم با شكوه سعي بسيار با عظمت جلوه ميكند و عبادت و پرستش بزرگي است كه چشم انسان به جلال و جمال آن خيره ميشود.
تمام رجال و شخصيت ها همه در اينجا در صف واحد و در بين اجتماع مشغول سعي هستند و كسي را با كسي كاري نيست.
و باز هم تكرار ميكنم حقيقتاً از مناظر مهيج حج، سعي است که عظمت اسلام و اتحاد مسلمين در آن ظاهر ميشود.
ديدن آن منظره با شكوه و روحاني تمام احساسات ديني و اسلامي را زنده ميكند و در بيننده شور و شوق و نشاط و حركت ميآفريند.
*وقوف به عرفات
يكي از اعمال حج، وقوف به عرفات در روز عرفه (روز نهم ذي الحجة) است كه از ظهر تا غروب بايد با نيّت در آنجا ماند.
وقوف نيز عبادت است و با توجّه به رواياتي كه در فضيلت عرفات و ثواب وقوف و استجابت دعا در آن وارد شده، در اين سرزمين حال عبادت و توجه و خضوع و انابه و بازگشت به خدا و توبه بيشتر فراهم ميشود.
بانك دعا و مناجات و صداي ضجّه و شيون و گريه و زاري از هر گروه و كاروان بلند است.
سرتاسر عرفات را چادرها فراگرفته، همه در چادرها نشسته و با آن كه نزديك به هم و پهلوي يكديگر نشستهاند، مثل اين است كه يك مكان خلوت و گوشه تنهائي راه يافتهاند تا به عبادت و عرض حاجات و گريه و زاري و بيقراري و طلب مغفرت و آمرزش مشغول باشند.
شب هاي قدر و اجتماع در مساجد براي عبادت و دعا اجمالاً نمونه كوچكي از اين اجتماع ميليوني است، با اين تفاوت كه در اينجا با اينكه روز است و شب و تاريك نيست، تجمّع حواس و حضور قلب براي نوع بيشتر فراهم است.
خلاصه، اسباب اطاعت و مغفرت واقعاً فراهم و جور است و بسيار شقي است آن كسي كه از اين زمينه و خوان گسترده و نامتناهي مغفرت و آمرزش محروم بماند.
و چقدر سعادتمندند آن مردان و بانوانی كه اين موقف عظيم و روحاني و جلوههاي رحمت رحماني را در آن درك ميكنند.
و چقدر لذّت بخش است استماع آن نواها و صداهاي دلنواز در اينجا همه به تدارك گذشته و جبران مافات و اعاده حيثيت خويش مشغولند، دعاهاي وارده را ميخوانند.
محيط يك محيط آسماني و ملكوتي است كه به وصف نميآيد. خداوند متعال همه ساله درك اين محيط را روزي فرمايد«وَ ما ذلِكَ عَلَي اللهِ بِعَزيز».
در تمام عالم، چنين اجتماع روحاني تشكيل نميشود، غوغا و شور و هيجان عجيب است. همه خدا را به صنوف لغات و لهجهها ميخوانند.
راستش را ميخواهيد بگويم اين است كه انسان كاملاً درك ميكند كه در اينجا به خدا نزديكتر شده مثل اينكه حجاب ها و پردهها برداشته ميشوند و فاصلهها كم ميگردند و حقايقي از عالم غيب لمس ميشود.
ارزش اين موقف را از جنبه روحاني و معنوي و ساختن شخصيت افراد و طرد تعيّنات و فوائد اجتماعي و تربيتي نميشود معيّن كرد.
خدايا به حق محمد و آل محمد عليهم الصلوة والسلام همه ساله به احسن انحاء درك اين موقف و ساير مواقف و مشاهد عزيز اين سفر مبارك را نصيب فرما
منبع:حوزه
211008