عقیق: گورستان تاريخى مكه، به نام ‏هاى مختلف؛ چون «ابوطالب»، «قريش»، «حَجون»، »بنى‏ هاشم» و «جَنة المُعَلّى‏» يا «جنّة المَعْلاة» مشهور است. به گفته فاكهى، در مكه شعبى نيست كه دقيقاً روبه ‏روى كعبه قرار گرفته باشد، جز همين شعب.

مردم شهر در دوران جاهلى و ظهور اسلام مردگان خود را در «درّه ابى دُبّ» كه بخشى از حَجون است، دفن مى‏ كردند، بعد از آن، منطقه گورستان وسيع‏تر شد.

اين قبرستان به دليل درآغوش گرفتن بسيارى از چهره‏ هاى برجسته و ممتاز از اجداد و اصحاب رسول خدا صلي الله عليه و آله و علما و تابعين، پس از قبرستان بقيع، قبرستانى مورد توجه و اعتناى مسلمانان بوده و از زيارتگاه‏هاى عمومى زائرانِ خانه خدا به شمار مى‏ آيد. شايد علّت آن كه اين قبرستان تاكنون باقى مانده، قداستى است كه مردم مكه براى قبور قديمى آن قائلند.

قبرستان حجون تا قبل از سلطه وهابى‏‌ها مورد توجه خاصّ مكّيان و زائران بيت‏ الله الحرام بوده، و مردم براى زيارت قبور به آنجا مى‏ آمدند.

منطقه حجون علاوه بر اهميتى كه بخاطر مدفون شدگان در اين گورستان دارد، از قداست خاصى نيز نزد مسلمانان- خصوصاً اهل سنت- برخوردار است؛ زيرا پيامبرصلى الله عليه و آله هنگام مراجعت از مدينه و ورود به مكّه، از همين منطقه وارد شهر شده و در همان مكان سكونت داشتند.

اين قبرستان در شمال شرقى مسجدالحرام و در دو راهى خيابان مسجد الحرام- الحَجُون بر دامنه كوه حجون قرار دارد. گرداگرد اين قبرستان ديوارى كشيده ‏اند كه تا دامنه كوه امتداد مى‏ يابد. قبرستان از دو ناحيه مجزا تشكيل شده است. قبور آبا و اجداد پيامبر صلى الله عليه و آله و بنى ‏هاشم در شمال قبرستان و در درّه و دامنه كوه واقع است. سمت جنوبى اين قبور به وسيله ديوار و نرده‏هاى آهنى از بقيه قبرستان جدا شده است. قبور اجداد پيامبرخدا صلى الله عليه و آله تا قبل از حكومت آل سعود، همه داراى گنبد و بارگاه بوده كه سفرنامه ‏نويسان و سيّاحان به آن اشاره كرده‏ اند. قبرستان امروزه تا آن سوى شارع حجون نيز امتداد يافته است و مردگان در آن دفن مى‏ شوند.

قُصَىّ بن كِلاب (جدّ اعلاى پيامبر خدا)، عبدمناف، عبدالمطّلب، ابوطالب فرزند عبدالمطّلب و عموى پيامبر صلي الله عليه و آله، خديجه بنت خويلد بن اسد بن عبدالعزّى بن قصىّ بن كلاب، همسر گرامى پيامبر، قاسم، فرزند رسول الله، سميّه مادر عمّار اوّلين زن شهيده اسلام، عبدالله فرزند ياسر و برادر عمّار، حذامه بنت خويلد خواهر حضرت خديجه كبرى عليها سلام و تعدادي از نوادگان امام حسن مجتبي در اين قبرستان دفن شده‌اند.

درباره فضيلت اين قبرستان گفته‌اند: از رسول خدا نقل شده است كه درباره اين مقبره فرمودند: نِعْمَ الشّعب و نِعم المَقبرة: نيكو شعب و نيكو قبرستانى است.

از عبداللَّه بن مسعود نقل شده كه گفت: پيامبر زمانى وارد اين مقبره شد كه قبرى‏ از مسلمانان در آن نبود و در اينجا بود كه فرمود: از اين مكان و از حرم خداوندى هفتاد هزار نفر بدون حساب به بهشت مى ‏روند و هر يك هفتاد نفر را شفاعت مى‏ كنند. اين در حالى است كه صورت‏هاى آنان؛ چه از اولين و چه از آخرين، همانند ماه شب بدر مى ‏درخشد.

كسانى كه در مكه و حرم وفات يابند، روز قيامت ايمن برانگيخته خواهند شد. عبدالله ‏بن مسعود افزود: «همراه پيامبر به اين قبرستان آمديم. آن حضرت فرمودند: به زيارت قبور برويد و براى اموات خود استغفار كرده، نماز بخوانيد كه ديدار قبور، شما را به فكر مرگ خواهد انداخت.«

• براى زيارت قبور اين قبرستان و هر يك از آبا و اجداد پيامبر دعاهاى خاصى ذكر شده است