قرآن
درباره نماز می فرماید که نماز یک نیکویی است که گناهان را از بین می برد.
وَ
أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَیِ النَّهارِ وَ زُلَفًا مِنَ اللَّیْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ
یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ ذلِکَ ذِکْری لِلذّاکِرینَ[i]
در
دو طرف روز، و اوایل شب، نماز را برپا دار; چرا که حسنات، سیئات (و آثار آنهارا)
از بین میبرند; این تذکری است برای کسانی که اهل تذکرند!
و
یا درباره ترک گناهان کبیره می فرماید:
إِنْ
تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ
نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَریمًا[ii]
اگر
از گناهان بزرگی که از آن نهی میشوید پرهیز کنید، گناهان کوچک شما رامیپوشانیم;
و شما را در جایگاه خوبی وارد میسازیم.
و
اما درباره تبدیل سیئات به حسنات در قرآن آمده است:إِلاّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ
عَمِلَ عَمَلاً صالِحًا فَأُوْلئِکَ یُبَدِّلُ اللّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ
کانَ اللّهُ غَفُورًا رَحیمًا[iii] مگر کسانی که توبه کنند و ایمان آورند و
عمل صالح انجام دهند، که خداوند گناهانآنان را به حسنات مبدل میکند؛ و خداوند
همواره آمرزنده و مهربان بوده است!
در
تعبیر این آیه و تبیین چگونگی تبدیل سیئات به حسنات در تفسیر نمونه[iv] سه
تفسیر بیان شده است که همگی می¬توانند از دیدگاه نویسندگان آن تفسیر ارزشمند قابل
قبول باشند:
1. هنگامیکه انسان توبه می¬کند و ایمان به خداوند می¬آورد
دگرگونی عمیقی در او بوجود می¬آید و در آینده کارهای بدش تبدیل به کارهای خوب
می¬شود. اگر قبلا بی¬حجاب بود و یا به نامحرم نگاه حرامی می¬کرد الان عفیف و
پاکدامن و با حجاب و ... می¬شود و این توفیق الهی را در سایه ایمان و توبه پیدا
می¬کند.
2. خداوند به لطف خود سیئات اعمال را محو و به جای آن حسنات
می¬نشاند.[v]
3. منظور از سیئات همان آثار سوئی است که از آن عمل بد بر روح
و جان انسان نشسته است و هنگامیکه انسان توبه می-کند و ایمان می¬آورد آن آثار سوء
از روح و جانش برچیده می شود و تبدیل به آثار خیر می¬گردد.
اما
علامه طباطبایی(ره) در تفسیر شریف المیزان[vi ضمن رد وجوهی که از طرف مفسرین ذکر شده
است، نظری را که ذیل می آید تبیین کرده و پذیرفته اند:
.1تفاوت گناه و حسنه در موافقت و مخالفت با خداست، مخالفت و
موافقتی که در انسان اثر گذاشته و در نامه اعمالش نوشته می¬شود و الّا خود عمل که
در دو حالت گناه و حسنه از حیث نفس عمل فرقی با همدیگر ندارند. مثلا خوردن مال
حرام و حلال از جهت نفس عمل یکی هستند و تنها فرقشان در موافقت و مخالفت با خداست،
پس وقتی می گوئیم که عمل انسان چون سایه دنبالش است یعنی آثار عمل که عقاب و ثواب
را در پی دارد، همراه آدمی هست و در روز تبلی السرائر خود را نمایان می کند.
.2اعمال زشت از آثار شقاوت و خباثت ذات آدمی است، و اگر ذات
کسی آمیخته به شقاوت نباشد هرگز مرتکب عمل زشت و گناه نمی¬شود.
.3اگر ذاتی با توبه و ایمان و عمل صالح به ذاتی سعید و خالی
از شقاوت تبدیل شود، لازمه این تبدل آنست که آثار سابق آن که ملازم آن بود یعنی
سیئات، با مغفرت و رحمت خدا مبدل به آثاری شود که با نفس سعید و طیب و طاهر مناسب باشد.