حجت الاسلام احمد مبلغی در گفت و گویی
خواب در اندیشه اسلامی را مطرح و نکته های جالبی از این راز سر به مهر زندگی آدمی
را بیان می‌کند.
حرکت به سوی عالم ارواح
وی در ابتدای این گفت و گو با بیان اینکه خواب در
تفکراسلامی حرکت روح به سوی عالم ارواح شمرده شده است، می‌گوید: روح انسان در عالم
خواب، قالب مثالی (برزخی) به خود می‌گیرد و به پرواز در می‌آید و به جاهایی می‌رود
و عوالمی را سیر می‌کند که در بیداری میسر نیست.
می‌توان گفت در خواب روح انسان، آزاد می‌شود و می‌تواند
سیر آفاق نماید و گذشته و آینده را بدون صورت مادی ببیند؛ زیرا زمان در آنجا به
شکل زمان ما نیست، گذشته و حال و آینده در آن یکی است، اما این آگاهی روحی به
تکامل روحی افراد بستگی دارد، در خواب روح از بدن انسان جدا می‌شود و انسان به
تجربیاتی دست می‌یابد که در واقعیت ممکن نیست.
یک تجربه راز آلود بشری
وی که خواب را یک تجربه ویژه بشری و امری بسیار رازآلود
می‌داند، می‌افزاید: باید تجربه‌های متعدد بشری درباره خواب را در کنار هم مورد
توجه قرار داد و با نگاه کلان به تحلیلی جامع در این زمینه پرداخت؛ وگرنه تجربه‌های
فردی وضعیت شفاف و روشنی ندارد و دیدگاه واحدی را درباره خواب در اختیار انسان قرار
نمی‌دهد. از طرفی این تجربه‌ها باید در سایه تعالیم دینی مورد تحلیل قرار گیرد و
گر نه خوابها راه را برای سوء استفاده گران فراهم می‌کند.
خواب را برای چه کسانی تعریف کنیم؟
یکی از پرسشهای جدی که همواره در ذهن ما وجود دارد این
است که خواب را برای چه کسانی تعریف کنیم؟حجت الاسلام مبلغی در پاسخ به این پرسش
به حدیثی از رسول ا...(ص) اشاره دارد و تصریح می‌کند: آن حضرت می‌فرمایند:هر گاه
یکی از شما خوابِ خوبی دید، آن را تعبیر کند و برای دیگران بازگو کند و اگر خواب
بدی دید آن را تعبیر نکند و به کسی هم نگوید. ایشان همچنین درباره اینکه برای چه
کسی می‌توان خواب را تعریف کرد؟ فرمودند: «رؤیا را جز برای مؤمنی که از حسادت و
تجاوز مبرّاست، نباید بازگو کرد.»
رازی به نام رؤیای صادقه
در اندیشه مسلمانان پدیده‌ای به نام «رؤیای صادقه» وجود
دارد، گرچه این پرسش که کدام دسته از خوابها جزو رؤیاهای صادقه اند و به نوعی
الهام الهی محسوب می‌شوند بی جواب و راز آلود است، اما ائمه اطهار (ع) در این
زمینه اشاراتی داشته اند. رسول خدا(ص) فرمودند: «خوابی خوب است که مؤمن می‌بیند و
به وسیله آن در دنیایش نوید داده می‌شود که نوعی بشارت است.»
گرچه گاهی زمانهایی برای دیدن رؤیاهای صادقانه مطرح می‌شود
مانند قبل از اذان صبح که انسان در آن اوقات در شرایطی قرار دارد که دچار حالتهای
معنوی است که اگر انسان در آن زمان‌ها خواب ببیند به دلیل رازآلودبودن خواب و
پیچیدگیهای روحی انسان نمی‌توان حکم کلی در این زمینه داد.البته در روایات ما برخی
ادعیه وارد شده است که فرد با قرائت آنها می‌تواند در عالم خواب با ارواح مومنان و
اولیا ارتباط برقرار کند و تجربه هایی هم در این زمینه نقل شده است، ولی با این
موارد باید با احتیاط برخورد کرد و بیشتر باید این خوابها را به صورت فردی نگه
داشت و نباید در فضاهای اجتماعی مطرح کرد.
مبلغی به تقسیم بندی انواع خوابها هم می‌پردازد و می‌گوید:
انواع خوابها را می‌توان تقسیم بندی کرد؛ یکی خوابهایی که دقیقاً برآمده از وضعیتی
است که انسان خواب دیده در آن بسر می‌برد. گاه این وضعیت مربوط به مناسباتی است که
بین او و افراد دیگر برقرار است و گاهی مربوط به روحیات و مکنونات و دغدغه‌ها و
نهفته‌های درون خود شخص است.
به تعبیر دیگر، خوابها گاهی بازتاب دهنده وضعیت و شرایط
موجود روانی افراد است و گاه بازتاب دهنده مناسبات و تعاملاتی است که بین او و
دیگران در جریان است؛ این دسته از خوابها هیچ گاه از آینده خبر نمی‌دهد و ارایه
کننده وضعیت آینده فرد نیست، بلکه وضعیت حال انسان را منعکس می‌کند.
خبر از آینده
وی به خوابهایی اشاره دارد که خبر از آینده می‌دهد و می‌افزاید:
این خوابها آینده نماست و آنچه را هنوز محقق نشده است، نشان می‌دهد. این دسته از خوابها
یا کم است یا اگر هم زیاد باشد به طور عمده انسان قادر به تعبیر و تفسیر آن نیست.
به همین دلیل این تجربه در درون انسان از دست می‌رود و بی خاصیت، مبهم و مهمل باقی
می‌ماند. در مواردی هم خواب از آینده خبر می‌دهد، ولی به زبان رمز و نماد که
رمزگشایی از خوابی که رخ داده است از عهده هر کسی بر نمی‌آید، به همین دلیل است که
در طول تاریخ علم تعبیر خواب شکل گرفته است.
وی به خوابهایی که مخصوص افراد خاص مانند انبیا (ع) است هم اشاره دارد و می‌افزاید: در این خوابها خبری به انسان داده می‌شود و انسان از رهگذر خواب به اطلاعاتی دست می‌یابد. در بیشتر موارد این نوع خوابها مربوط به انبیاست. انبیا از طریق خواب اطلاعاتی را کسب می‌کردند یا اولیا و انسانهای پاک طینت چنین تجربه‌ای را از سر می‌گذراندند. این نوع خواب یک امکان و ظرفیت است که برخی انسانهای معنوی از آن بهره مند هستند.
کابوس های شب
این مدرس حوزه علمیه قم به حدیثی از امام عسکری(ع) اشاره
دارد که آن حضرت می‌فرمایند: هرکه زیاد بخوابد، خوابهای پریشان بیند.
وی در توضیح این نوع از خوابها می‌گوید: این دسته از
خواب ها، نتیجه گشت و گذار بی‌نظم ذهن یا روح انسان خوابیده است. انسان به صورت
غیرمرتبط و نامنظم خواب می‌بیند و قطعات نامرتبطی در خواب او در کنار هم قرار می‌گیرد
و صحنه هایی گاه هولناک یا بی معنا را در خواب مشاهده می‌کند که در اصطلاح مردم،
به این خوابها «کابوس» گفته می‌شود.
وی در پایان گفت و گو بازهم تأکید دارد خواب یک تجربه
راز آلود بشری است و براحتی نمی توان درباره آن قضاوت کرد.
منبع:قدس
211008