عقیق:در این میان، امام حسن مجتبی (ع) هم در باب اهمیت آداب غذا خوردن می‌فرمایند: «فِی المائِدَةِ اثْنَتَی عَشَرَ خِصْلَةً یَجِبُ عَلی کُلِ مُسْلِمٍ أَنْ یَعْرِفَها، أَرْبَعٌ فیها فَرْضٌ، وَأَرْبَعٌ سُنَّةٌ، وَأَرْبَعٌ تَأْدیبٌ: الفَرْضُ: المَعْرِفَةُ، الرِّضا، التَّسْمِیَةُ، الشُّکْرُ. اَلسُّنَّةُ: الوُضُوءُ قَبْلَ الطَعامِ، الجُلُوسُ عَلی الجانِبِ الأیْسَرِ، الاکْلُ بِثَلاثَةِ أَصابِعَ، وَلَعْقِ الأصابِعِ. التَأْدِیبُ: الاکْلُ مِمّا یَلیکَ، تَصْغِیرُ اللُّقْمَةِ، تَجْویدُ المَضْغِ، قِلَّةُ النَظَرِ فی وُجُوهِ الناسِ.»
«سزاوار است مسلمان هنگام غذا خوردن، دوازده چیز را رعایت نماید. که چهار مورد آن واجب (اخلاقی) و چهار امر دیگر آن سنت و سیره اسلامی است و چهار مورد باقی مانده، از آداب محسوب می‌گردد. اما چهار امر لازم:
1 ـ شناسایی غذا.
2 ـ خشنود بودن بدانچه روزی‌ات گردیده.
3 ـ نام خدا را بر زبان جاری کردن (بسم اللّه گفتن)
4 ـ شکر گزاری در برابر نعمتی که به تو داده شده).
اما چهار موضوعی که مراعات آن ثواب و سنت است:
1 ـ وضو گرفتن پیش از شروع به غذا.
2 ـ نشستن بر جانب چپ بدن.
3 ـ غذا را با سه انگشت بردارد و بخورد.
4 ـ انگشتان خود را بلیسد.
و چهار امر باقی مانده که از ادب اسلامی به شمار می‌رود:
1 ـ لقمه را از جلوی خویش بگیرد.
2 ـ لقمه‌های غذا را کوچک بردارد.
3 ـ غذا را خوب بجود.
4 ـ به صورت دیگران نگاه نکند.» (1)
امام حسن مجتبی (ع) همچنین ضمن توصیه به شستن دست‌ها برای غذا می‌فرمایند: «غَسْلُ الیَـدَیْنِ قَبْـلَ الطَعامِ یُنْفی الفَقْرَ وَبَعْدَهُ یُنْفی الهَمَّ.»؛ یعنی: «شستشوی دو دست قبل از غذا، فقر و بیچارگی را از بین می‌برد و بعد از غذا، غم و غصه را از بین می‌برد.» (2)
یکی دیگر از موضوعات مهمی که مورد توجه خاص امام حسن مجتبی (ع) قرار داشت، مسئله سلامت جسمانی و نشاط روحی بوده است. شادی سالم و روحیه‌بخش و حرکات نشاط آفرین، جایگاه ویژه‌ای نزد امام حسن (ع) داشته است. چرا که تفریح و ورزش، کودکان و نوجوانان را پرتوان، فعال و نیرومند می‌سازد و افرادی که با نشاط باشند، آموزه‌های اخلاقی و کمالات را بهتر می‌پذیرند. اساساً تربیت یافتگان مکتب حیات بخش اسلامریال باید شاداب و روحیه‌های قوی داشته باشند.
تفریح و ورزش، کودکان و نوجوانان را پرتوان، فعال و نیرومند می‌سازد و افرادی که با نشاط باشند، آموزه‌های اخلاقی و کمالات را بهتر می‌پذیرند.
امام حسن مجتبی (ع) یکی از ویژگی‌های مۆمنین را پرنشاط بودن آنان می‌داند و می‌فرماید: از ویژگی‌های انسان‌های با ایمان، شادی و نشاط داشتن در مسیر هدایت و خودداری از شهوات است. (3)
این روحیه در والدین و کسانی که امر تربیت را به عهده دارند، به مراتب باید بیشتر رعایت شود، زیرا کودکان دوست دارند شاد و خندان باشند و از والدین و معلمان عبوس و گرفته، در رنج و عذابند.
برای تربیت فرزندانی پرنشاط و دارای روح و جسمی سالم، شایسته است که مربیان و والدین خود از چنین صفاتی برخوردار باشند. در این زمینه نباید از نقش ورزش غافل بود. در سیره امام حسن (ع)، ورزش از روش‌های تفریح، سرگرمی و تقویت جسم و روح و بالاخره از عوامل رشد و تربیت محسوب می‌شود. آن حضرت ضمن شرکت در ورزش‌های تربیتی و تفریحی، از پرورش روحی و معنوی نیز غافل نبود. عاصم بن ضمره می‌گوید: روزی به همراه حسن بن علی (ع) برای گردش و تفریح به ساحل فرات رفته بودیم، عصر آن روز در حالی که روزه بودیم، آب صاف و زلال فرات، روی سنگ‌ها و شن‌ها موج می‌زد و تمام اشیاء داخل آب در مقابل چشمان ما خودنمایی می‌کردند. حسن بن علی (ع) گفت: اگر لباس شنا داشتم داخل آب می‌شدم و آب تنی می‌کردم...(4)
پی نوشت‌ها:
1. من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 227، ح 38.
2. فروع کافی، ج 6، ص 29.
3. اعلام الدین، ص 137.
4. مسند امام مجتبی (ع)، ص 797.
منبع: قدس
211008