عقیق: یکی از سؤالات درباره قیام حسینی(ع) این است که اینکه می‌گویند: دل‌‌های کوفیان با امام حسین (ع) ولی شمشیرشان با یزید بود یعنی چه؟

پاسخ:

مورد سؤال جمله معروف فرزدق شاعر است. وی می‌گوید: من همراه مادرم در سال شصتم به سفر حج عازم بودم امام حسین علیه‌السلام را دیدم که شتابان از حرم خارج می‌شد و ما وارد می‌شدیم پرسیدم این کاروان کیست؟ گفتند حسین بن علی (ع) است. نزدیک رفتم و بر او سلام و عرض ادب نمودم به او عرض کردم ای فرزند رسول خدا (ص) پدر و مادرم فدای تو باد چه چیزی سبب شده که از حج و خروج از مکه عجله و شتاب می‌فرمائید... (1)

امام از من پرسید، تو کیستی؟ جواب دادم مردی از عرب هستم. سپس فرمود: «اخبرنی عن الناس خلفک؟» مرا خبر ده از وضع مردمی که آنها را پشت سر گذاشتی. منظور امام سؤال از حال مردم کوفه بود. چون فرزدق از کوفه می‌آمد. فرزدق می‌گوید به امام عرض کردم: «الخیر سألت» از کسی در این مورد سئوال کردی که از وضع کوفیان آگاه است «قلوب الناس معک و اسیافهم علیک ....» (2) یعنی دلهای کوفیان(مردم کوفه) با توست و شمشیرهایشان علیه تو و به سود دشمنانت.

امام در جواب فرزدق فرمود: راست گفتی. (3)

کوفه سالیان دراز مقر حکومتی علی(ع) بود و کوفیان کاملا با اهل بیت و فضائل ایشان آشنا بودند، آنها به خوبی امام حسین علیه‌السّلام را می‌شناختند و سالها در رکاب پدرش و همراه امام حسین علیه‌السّلام با دشمنان اسلام و خاندان پیامبر جنگیده بودند.

عده زیادی از آنها از معاویه کینه به دل داشتند و بارها امام حسن و امام حسین را به جنگ با او فرا می‌خواندند ولی آن دو بزرگوار به استناد عهدنامه از این کار امتناع می‌کردند.

با مرگ معاویه آنها باشور و شوق بیشتری از امام دعوت به عمل می‌آوردند. با این وجود دلبستگی به دنیا موقعیتی در زندگی انسان پیش می‌آورد که انسان از آنچه که از درون دل دوستش می‌دارد بگذرد چنانکه در تاریخ بشر نظیر اینگونه رویدادها فراوان است که انسان به قدری فریفته مقام و مال و ثروت بشود که از بهترین عزیزانش در این راه بگذرد، از طرفی این روحیه در انسان نیز وجود دارد که به قدری در راه خدا و عاشق خدا شود که از همه چیز خود در راه محبت الهی بگذرد.

بنابراین کوفیان نیز با توجه به اینکه علاقه باطنی وافر به امام حسین علیه‌السّلام و خاندان پیامبر داشتند آن حضرت را دعوت کردند ولی از طرفی محیط اجتماعی آنها و گرایش به ثروت و جاه و مقام دنیا در آنها، آنها را وادار کرد که به خاطر رسیدن به این آرزوها و جوایزی که بنی امیه وعده می‌دادند سپاه عظیمی را علیه امام تشکیل دهند و پس از دعوت و علی رغم میل باطنی آ‌نحضرت را با شمشیرهای خود به شهادت برسانند، بنابراین علاقه باطنی آنها در نوشتن نامه ظاهر شد و بودن شمشیرشان با یزید نیز در کربلا ظاهر شد و دو عمل متضاد از آنها صادر شد.

البته شرایط کوفه آن روز و همچنین ترفندهای ابن زیاد در ایجاد فضای رعب و وحشت و سرکوبی و دستگیری افراد متنفذ و در کل غافلگیری مردم در تحلیل‌های امروزی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند.

گفتنی است عده‌ای از اهل کوفه پس از شهادت امام پشیمان شدند و توبه کردند و برای جبران آن خسارت عظیم، علیه حکومت بنی امیه قیام کردند که به قیام«توابین» در تاریخ مشهور است، جز تعداد اندکی همه توبه کنندگان پس از قیام در جنگ عین الوردة کشته شدند.

کوفیان فریفته قدرت ظاهری بنی امیه شدند زیرا بنی امیه با داشتن قدرت و حکومت ظاهری بر تمام ثروت‌های جهان اسلام مسلط بودند و به هر کس که با آنها هم فکر بود از این اموال می‌بخشیدند و سکه‌های طلای سرخ را برای او می‌فرستادند و آنها را با دادن پول و وعده مقام و فرمانداری فریب می‌دادند چنانکه معاویه بسیاری از یاران امام علی علیه‌السّلام و امام حسن را با همین پولها فریفت و از سپاه علی و فرزندش حسن به سوی خود کشید.

یزید و بنی امیه نیز با فرستادن عبیدالله بن زیاد به سوی کوفه مردم کوفه را تهدید نمود و فریفت و با تهدید و تطمیع، علیه امام حسین(ع) مجهز نمود و علی رغم میل باطنی و علاقه‌ای که به امام داشتند و از آن حضرت دعوت کرده بودند در مقابل امام صف کشیدند و راه را بر امام بستند و سرانجام او و یارانش را به شهادت رسانده و اهل بیتش را به اسارت بردند. (4)

پی نوشت ها:

1_(همان، ص 67 و ابن اعثم«پیشین»، ص 840 و موسوعة الکلمات الحسین، قم، موسسه باقر العلوم، دارالمعروف، چاپ دوم، 1374، ص 310 الی 312.)

2_(مفید، همان، ج 2، ص 67 و ر.ک: مطهری، مرتضی، حماسه حسینی، تهران، ملاصدرا، چاپ هشتم، ‌1367.)

3_( همان، ص 67، مطهری، مرتضی، درج 3 کتاب حماسه حسینی می فرماید: آنها بنده شکم و به امر شکم با دل خودشان می‌جنگند .... ص 146 چنانکه انسان اظهار دوستی خدا کند ولی در عمل او را معصیت نماید.)

4_(مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه علمیه قم.)

منبع:فارس