عقیق: گپ و گفت با حاج محمد رضا غلامرضازاده، ساده است چرا که سعی نمی کند مثل بعضی ها حرف هایش را بپیچاند و به جای دیگری ارجاع دهد. میان حرفهایش افسوس می خورد که چرا خاطرات چندین ساله حج خود را ننوشته است. شاید همین مصاحبه بهانه ای باشد برای او تا آن حرف هایی را که گفت و بعد از لابلای مصاحبه بیرون کشید، گردآوری کند.

از چه سالی توفیق قرائت دعای کمیل در مدینه را پيدا كرديد؟

من سال 71 و 72 در مدینه دعای کمیل خواندم، اما به دلیل مشکلات مرخصی گرفتن از دانشگاه، تا سال 76 این توفیق را نداشتم، اما از آن سال به بعد، هر سال حدود 4 بار در بین الحرمین دعای کمیل خوانده ام؛ که جمعش با دعای کمیل های امسال می شود 69 بار.

اولین دعای کمیلی که خواندید را به خاطر می آورید؟

اولین را یادم هست و حس عجیبی داشتم و خوب خاطرم مانده. نصفی از دعا را آقای ابولحواتم خواند و نصف دیگر را من. متاسفانه در ارزیابی نمره منفی آوردم و توفیق خواندن دعاهای بعدی را پیدا نکردم!

چطور شد که نمره منفی گرفتید؟

تن صدایم با زمزمه های جمعیت همراه نشد و با تن بالا خواندم. بلندتر خواندن همانا و نمره منفی گرفتن هم همانا!

تکرار سفر به حرمین شریفین برای شما عادی نشده؟

این سئوالی است که خیلی ها مطرح می کنند. سفر حج هر سالش یک نوع تجلی دارد و هر سال خدا یک جوری تجلی می کند و هرسال با سالهای قبل متفاوت است؛ هر سال حس و حالی دیگر دارد. مثل روضه می ماند. شما چندین بار تا به حال روضه امام حسین را شنیده اید اما چرا خسته نمی شوید و تکراری نمی شود و چرا در مصائب اهل بیت که همیشه در روضه ها تکرار می شوند اینقدر اشک می ریزید؟ اهل بیت در هر روضه ای یک جور تجلی می کنند، به همین دلیل روضه خسته کننده نیست.

چرا خیلی ها دوست دارند مکرر به این سرزمین بیایند؟!

این سرزمین جذبه ای دارد و این جذبه آدم را به سوی خود می خواند. همه دنبال این هستند که لحظه به لحظه صحرای عرفات را تجربه کنند حتی اگر شده میلیون ها تومان هزینه کنند. 

تفاوتی میان بین الحرمین مدینه و کربلا دید هاید؟

احساس می کنم بین الحرمین مدینه و کربلا از یک جنس اند. حال بکایی که در بقیع و کربلا دست می دهد، از یک جنس است. اشک و حال این دو مکان شریف آدم را یاد اشک و حال شب های عملیات می اندازد. همین حس و حال در جبهه ها نیز وجود داشت. حالی که هنگام خداحافظی شب های عملیات وجود داشت، به گونه ای عجیب در بقیع هم هست. شیعه اگر با زمزمه و روضه هایی که بلد است هزار بار به مشاهد شریفه برود، باز هم همان حال خوش را خواهد داشت.

در این سالها، التماس دعای هموطنان یا خواسته ای وجود داشته که تکانتان دهد؟

بيماراني که سفارش می کنند و کسانی که تا به حال نیامده اند یا کسانی که یک بار مزه این سفر را چشیده اند، با اشک و آه خاصی زائر را بدرقه می کنند. این نوع بدرقه در هیچ سفری وجود ندارد و برای همیشه در ذهن آدم باقی می ماند.

کدام فراز از دعای کمیل برای شما شیرینی بیشتری دارد و وقتی در ایران به آن فراز می رسید، به یاد بقیع و مدینه می افتید؟

در جوار بقیع آن فرازهایی که مردم دستشان را بالا می آورند و یارب یارب یارب می گویند، شکوه و عظمت خاصی را احساس می کنم، چون مردم از عمق دل فریاد می زنند.

چه تصویری از برنامه هاي دعای کمیل در ذهن شما باقی مانده است؟

تصاویر ماندگار بسیارند؛ مثل جانبازی که با زحمت اعمال را انجام می دهد یا مادر شهیدی که عکس پسرش را در دست گرفته و هر انسانی را تحت تاثیر قرار می دهد.

چه دلیلی وجود دارد که دعای کمیل با لهجه عربی خوانده شود؟

اینجا باید دعا صحیح خوانده شود و مخارج حروف صحیح ادا شوند. به حضرت علی« امیر بیان» گفته می شود، پس باید طوری کلمات را ادا کنیم که حق دعا ادا شود. به ويژه در این سرزمین که زبان رسمی عربی است. حتی مثل بسیاری از هنرمندان باید حس خودمان را هم پنهان کنیم و گریه را لو ندهیم و بغض را فرو بخوریم تا دعا صحیح خوانده شود.

خواندن این دعا در این مکان مقدس چه اهمیتی برای ما ایرانیان دارد؟

دعای کمیل مانور شیعه و مسلمانان در مدینه است. این موضوع وقتی خودنمایی می کند و معنایش فهمیده می شود که بدانیم دعای کمیل مدینه با حضور انبوه زائران برگزار می شود. در مدینه این جمعیت با نظم و انضباط و با شکوه خاصی دعا می خوانند. این دعای شیعه، دعایی سیاسی است و حساسیت خاص خود را دارد. بهترین روش در این شرایط که با آن می توانیم امام علی را معرفی کنیم، دعای کمیل است. شنیده ام در زمان حسنی مبارک، معاون وزیر اوقاف دولت مصر دعای کمیل را شنیده و مسحور آن شده بود. خدا می داند این کلمات امیرالمومنین با دل این عرب زبانان چه می کند. قبلا که در طبقه بالا و پشت درهاي بقیع دعا می خواندیم، یکبار مامور سعودی وقتی به فراز «الهی وربی من لی غیرک» رسیدیم، نشست روی زمین و های های گریه کرد.

چه کسانی در دعای کمیل خواندن شما شریک و سهیم اند و شما باقیات الصالحات چه کسانی هستید؟

حقیر توفیق شاگردی مرحوم آیت الله مجتهدی را دارم و چند سالی شاگرد ايشان بودم و استاد تجوید و قرآن بنده هم استاد صلح جو هستند و این لحن عربی دعا را از مرحوم حجت الاسلام و المسلمین حاج آقای معرفت یادگار دارم. شهدا را یاد می کنم. شهید آقاخانی یکی دیگر از این بزرگوارن است. قبل از اینکه بیایم حج، به منزلشان رفتم. شهیدی که هنگام شهادت سر در بدن نداشت و هر وقت اسم امام حسین می آمد، های های گریه می کرد؛ اصلا در مدرسه مرحوم مجتهدی معروف بود به بلند گریه کردن. دعا را ثمره خون شهدایمان می دانیم. این نظم و انضباط و شکوه و عظمت دعای کمیل در مدینه منوره ثمره شهادت ها و رشادت های آنهاست. چه زجرها و خون دلهایی خوردند تا ما بتوانیم اینجا بنشینیم. رزمندگان چه بی خوابی ها و رنج هایی کشیدند تا ما بتوانیم در جوار بقیع دعای کمیل بخوانیم. دعای ما ثمره خون و جهاد آنهاست.