عقیق: حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی) در دیدار کارگزاران حج فرمودند: «امسال، حج ما حج برائت است بنا برتعالیمی که جناب ابراهیم به ما داده است. البته از اول انقلاب برائت در حج وجود داشته است، جاری شده است، باید هم بماند و باشد لکن حج امسال بالخصوص حج برائت است».اما چرا حج امسال باید با راهبرد برائت انجام شود؟ چه حوادثی در عالم در حال وقوع است که تبیین این «موضع همیشگی جمهوری اسلامی ایران» یعنی مرگ بر رژیم صهیونیستی و حامی آن به دنیا لازم و ضروری است؟ چرا جمهوری اسلامی ایران باید پیش‌قدم این برائت شود؟ اینها سؤالاتی است که سعی شده در این یادداشت به‌صورت مختصر به آن پرداخته شود.
برائت، وظیفه سیاسی حجاج
برائت در لغت از ریشه «ب ـ ر ـ ء» به معنای «بیزاری و اجتناب، و گسستن پیوند و ارتباط» [1] است و در اصطلاح به معنای بیزاری جستن از دشمنان خداوند می‌باشد؛ لذا یکی از اعمال حج در بعد سیاسی برائت از مشرکین است. این عمل این‌قدر مهم است که حضرت امام خمینی (ره) می‌فرمودند: «ممكن نيست حجاج ما به حج بروند و دست به تظاهرات عليه استكبار جهانى نزنند. اصولاً برائت از مشركين از وظايف سياسى حج است و بدون آن، حج ما حج نيست». [2] و باز در جایی دیگر می‌فرمایند: «مسلّم حجِ بى‌روح و بى‌تحرك و قيام، حج بی برائت، حج بی وحدت، و حجى كه از آن هَدم كفر و شرك بر نيايد، حج نيست» [3] بنابراین برائت یک راهبرد لازم و وظیفه‌ای سیاسی است که در کنار بعد معنوی و الهی ما را در سفر الی الله یاری می‌رساند.
برائت، وظیفه ایمانی حجاج
ایمان راستین نشانه‌هایی دارد که باید هم‌زمان ایجاد شود تا بتوان کسی را مؤمن واقعی خواند اولین نشانه آن ایمان از سر آگاهی است یعنی «آن ایمانی که در اسلام ارزش دارد ایمان مقلدانه و متعصبانه نیست» [4] بلکه ایمان آگاهانه است ایمانی که از روی روشنی،درک وفکر آن هم با محاسبه دقیق و بصیرت کامل شکل گرفته باشد. دومین نشانه استمرار و همیشگی بودن این باور قلبی است و سومین نشانه که بسیار اهمیت دارد و بعد خارجی ایمان محسوب می شود همراه بودن با اقدام و عمل متناسب با آن است بنابراین مومن واقعی به خدا و پیامبر و دین اسلام باید عامل به همه دستورات و فرامین الهی باشد.یکی از این دستورات، برائت از دشمنان خداوند است همان‌طور که سیره پیامبران و اهل‌بیت علیهم‌السلام بوده است؛ مانند حضرت ابراهیم (علیه الصّلاة و السّلام) که بسیار دل‌رحم بودند اما «همان ابراهیمِ رحیم و رئوف و ودود که برای قوم لوط شفاعت می‌کند [5] ، برای عاصی‌ها طلب مغفرت می‌کند [6] و معتقد است به کفّاری که ستیزه‌گری ندارند باید نیکی کرد [7]، همین ابراهیم در یک جا هم این‌جور محکم می‌ایستد و اظهار برائت می‌کند: اِنّا بُرَآءُ مِنکُم؛ ما برائت داریم از شما، وَ بَدا بَینَنا وَ بَینَکُمُ العَداوَةُ وَ البَغضاء؛ بین ما و شما دشمنیِ آشکاری است، ما صریحاً با شما دشمنیم و دشمنی می‌کنیم. اینها چه کسانی هستند؟ آن‌کسانی‌اند که ستیزه‌گری می‌کنند» [8] یعنی همان کسانی که مصداق آیه 9 از سوره‌ی ممتحنه هستند [9]؛
در ضمن امام صادق علیه‌السلام در روایتی می‌فرمایند: «وَ لَو کانَ کُلُّ قَومٍ اِنَّما یَتَّکِلونَ عَلی بِلادِهِم وَ ما فیها؛ اگر قرار باشد که هر جمعیّتی، هر ملّتی فقط به خودشان، به مسائل کشور خودشان، به مسائل شهر خودشان بپردازند، به آنها فقط تکیه کنند و اهمّیّت بدهند، هَلَکوا؛ از بین می‌روند. اگر شما ندانید در دنیا چه می‌گذرد، ضعیف می‌شوید؛ هَلَکوا، تعبیر امام صادق (علیه‌السلام) است و خَرُبَتِ البِلاد؛ همان کشور خودتان، منطقه‌ی موردنظر خودتان هم نابود می‌شود، خراب می‌شود و سَقَطَتِ الجَلَبُ وَ الاَربَاح ــ «جَلَب» یعنی درآمد ــ درآمدهای ملّی‌تان هم کاهش پیدا می‌کند. باید بدانید دنیا چه خبر است و عَمِیَتِ الاَخبَار؛از دنیا بی‌خبر می‌مانید. باید نگاه کنید به دنیا، ببینید دنیا چه خبر است» [10].بنابراین هیچ مسلمانی طبق کلام خداوند نباید با کسانی که به دنبال قتال و بیرون راندن آن ها از سرزمین و دیارشان و در تهاجم فرهنگی بدنبال مقابله با دین اسلام باشد و یا با کسانی که در این راه به دشمنان مسلمانان کمک و یاری می رساند « ارتباط برقرار کند و دست دوستی به اینها بدهد؛ حق ندارد! یعنی باید بینتان دشمنی باشد؛ همان [چیزی] که ابراهیم فرمود: بَدا بَینَنا وَ بَینَکُمُ العَداوَةُ وَ البَغضاء» [11].
راهبرد حج امسال
حج امسال به‌خاطر حوادث مختلفی که در جهان در حال به‌وقوع‌پیوستن است اهمیت ویژه‌ای دارد. با شروع عملیات طوفان الاقصی در 15 مهرماه 1402 جنبش و جهش فکری و اجتماعی خاصی در جهان شروع شد؛ مثلاً روز قدس امسال بسیار متفاوت‌تر از سال‌های گذشته بود و همچنین جنبش دانشجویی که در اروپا و آمریکا، با تحصن و مخالفت زبانی با اسرائیل و حمایت از مردم مظلوم فلسطین شروع شد همه‌وهمه بدان معنا است که «ملت‌ها نسبت به مسئله‌ی غزّه حسّاسند» [12] چرا که جهان با ظلم‌ها آشکار رژیم کودک کش صهیونیستی و حامیان اروپایی و آمریکایی آن که بیش از 200 روز است مردم بی‌دفاع و مظلوم و محصور در غزه را با بمب‌ها یک تنی، آن هم با کمک هواپیماهای اِف 35 آمریکایی وتانک‌های مرکاوا و دیگر تسلیحات اروپایی قتل و عام می‌کنند بیشتر آشنا شده است. در ضمن در این بازه قواعد خود نوشته حقوق بشر سازمان ملل بارها مورد چالش قرار گرفت. واقعاً چرا نسل‌کشی در غزه، تجاوز به مراکز بهداشتی، محروم کردم مردم از احتیاجات ضروری زندگی مانند آب، غذا و بهداشت، استفاده از سلاح‌های غیرمتعارف و ممنوعه و هزاران جنایت و ظلم و جرم مضموم در قواعد بین‌المللی از طرف آمریکا و کشورهای اروپایی که مدعیان حقوق بشر هستند محکوم نشد؟ چون آنها در اصل شریک این جنایت هستند. همچنین در این ایام تناقض در عملکردها بیشتر آشکار شد؛ مثلاً ثابت شد آزادی بیان آمریکایی فقط برای ظلم و تحقیر کشورها است والا «دانشجویان دانشگاه‌های آمریکا، نه تخریب کردند، نه شعارِ تخریب دادند، نه کسی را کشتند، نه جایی را آتش زدند، نه شیشه‌ای را شکستند» [13]. اما آزادی بیان از آن ها سلب شد.
بنابراین «امروز مسئله‌ی غزّه، مسئله‌ی اوّل دنیا است؛ یعنی در سطح بین‌المللی. صهیونیست‌ها و پشتیبانان آمریکایی و اروپایی‌شان هر کار هم می‌کنند که مسئله‌ی غزّه را از دستور کار افکار عمومی دنیا خارج کنند... نباید بگذاریم این مسئله از نگاه عمومیِ بین‌المللیِ مردمِ دنیا و از این مسئله‌ی اوّل بودن، خارج بشود» [14] لذا بهترین مکان و زمان برای ایجاد یک وحدت در بین مسلمانان و تأثیر در افکار عمومی مردم جهان مراسم حج است مراسمی که همه رسانه‌های جهان هرساله آن را پوشش کامل خبری داده‌اند و قطعاً با حوادث غزه این پوشش خبری بیشتر خواهد شد. در پایان باید گفت رمز پیروزی امت اسلامی وحدت است وحدت بر سرانجام دستورات الهی، وحدت در دفاع از مظلوم و مقابله با ظالم و وحدت در برائت از مشرکین و دشمنان دین خدا و انسانیت لذا «بایستی حجّاج مؤمن ــ چه ایرانی و چه غیرایرانی؛ از هر جا که هستند ــ بتوانند این منطق قرآنی را به همه‌ی دنیای اسلام منتقل کنند. امروز فلسطین به این احتیاج دارد؛ به پشتیبانی دنیای اسلام احتیاج دارد. بله، جمهوری اسلامی منتظر این‌وآن نماند و نمی‌ماند، لکن اگر چنانچه دست‌های قویّ ملت‌های مسلمان و دولت‌های مسلمان از اطراف بیایند و همراهی بکنند، تأثیرش خیلی بیشتر می‌شود؛ دیگر این حالت رقّت‌بار مردم فلسطین این‌جور ادامه پیدا نمی‌کند؛ این وظیفه است» [15].
پی‌نوشت‌ها:[1].مفردات الراغب، ص۱۲۱، «برأ».
[2].صحیفه امام. ج 21 ،ص 22
[3]. صحیفه امام. ج 21 ،ص 78
[4].طرح کلی اندیشه‌ی اسلامی در قرآن صفحه 98
[5]. سوره‌ی هود، بخشی از آیه‌ی ۷۴
[6]. سوره‌ی ابراهیم، بخشی از آیه‌ی ۳۶
[7]. سوره‌ی ممتحنه، آیه‌ی ۸
[8]. بیانات در دیدار کارگزاران حج مورخ 17/2/1403
[9].إِنَّمَا يَنْهَاكُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذِينَ قَاتَلُوكُمْ فِي الدِّينِ وَأَخْرَجُوكُمْ مِنْ دِيَارِكُمْ وَظَاهَرُوا عَلَى إِخْرَاجِكُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ فَأُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ«تنها شما را از دوستی و رابطه با کسانی نهی می‌کند که در امر دین با شما پیکار کردند و شما را از خانه هایتان بیرون راندند یا به بیرون‌راندن شما کمک کردند و هر کس با آنان رابطه دوستی داشته باشد ظالم و ستمگر است!»
[10]. بیانات در دیدار کارگزاران حج مورخ 27/2/1402
[11]. بیانات در دیدار کارگزاران حج مورخ 17/2/1403
[12]. بیانات در دیدار معلمان مورخ 12/2/1403
[13].همان
[14].همان
[15]. بیانات در دیدار کارگزاران حج مورخ 17/2/1403به قلم: سید حسین چاوشیان نائینی
منبع:فارس