عقیق: کتاب «فلسفه دعا از دیدگاه آیت الله مظاهری» اثر سید محمدرضا حسینی در ۲۳۶ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ دوم رسید.

دعا از جمله برنامه‌های حیات بخش اسلام در حوزه تربیتی است که روح و جسم آدمی را در مسیر رشد و بالندگی قرار می‌دهد؛ تحمّل دردها و رنج‌ها را آسان می‌سازد؛ قلب‌ها را مطمئن می‌کند و دل‌ها را آرامش و صفا می‌بخشد. کسی که به دعا و عمل، مجهز شود، سپر مطمئنی در برابر ناملایمات به دست آورده است.

اثر حاضر که حاصل اندیشه ورزی فقیه اخلاقی، حضرت آیت الله مظاهری است، ابعاد مختلف دعا را بر پایه آیات و روایات، بررسی کرده است.

ساختار اثر

این کتاب در ۱۳ مبحث تألیف شده است؛ مبحث اول و دوم به ترتیب با عناوین «مفهوم شناسی دعا» و «تعریف و اهمیت دعا» نگاشته شده‌اند.

مبحث سوم با عنوان «آثار رویگردانی از دعا» به تبیین سختی و تنگنا در دنیا و آخرت، گرفتاری به غفلت و بی‌اعتنایی خدا پرداخته و متجاوز بودن، جهنمی شدن، بی‌مقدار شدن نزد خدا و نچشیدن لذت دعا را مورد تاکید قرار داده است.

نویسنده در مبحث چهارم «خاستگاه دعا» و در مبحث پنجم «فایده‌های دعا» از جمله: لذت روحانی، ارتباط دعا با توحید، رفع گرفتاری و کمبودها و شرح صدر را به رشته تحریر درآورده است.

«عوامل سنگ دلی» عنوان ششمین مبحث از کتاب حاضر است که در آن دنیا پرستی و آرزوی دراز، اصرار بر گناه، غفلت و پیروی از امیال و هوس‌ها مورد بررسی قرار گرفته است.

مبحث هفتم «به دست آوردن نفس مطمئنه» نام دارد. مؤلف در مبحث هشتم با عنوان «خصوصیات نفس مطمئنه» ضمن تشریح دور شدن از صفات رذیله، مشغول بودن به خدا و دوست داشتن خدا، دوستی با دوستان خدا، نظر کردن به ملکوت آسمان‌ها و زمین و داشتن عزت و رفعت را به نگارش درآورده است.

نهمین مبحث با عنوان «شیوه به دست آوردن نفس مطمئنه» و دهمین مبحث با عنوان «شرایط دعا» به بررسی توبه، تزکیه و تهذیب و دعا و توسل؛ واسطه فیض الهی اختصاص دارد.

نویسنده در مبحث یازدهم با عنوان «اهمیت شکر» شکر و دعا، مراتب شکر، شکر عملی و قضا و قدر را به رشته تحریر درآورده است.

«شبهه‌ها درباره دعا» عنوان دوازدهمین مبحث از کتاب حاضر است. سیزدهمین و آخرین مبحث از این کتاب با عنوان «تاریخچه پیدایی جبر و تفویض» جبر و تفویض و ادله اختیار را مورد تأکید قرار داده است.

به دست آوردن نفس مطمئنه

دعا موجب می‌شود انسان، گمشده‌اش -خدای تعالی- را پیدا کند و نفسی مطمئن کسب نماید و این از بزرگترین نعمت‌های الهی است. همان طور که امام حسین (ع) در دعای عرفه می‌فرماید: «مَا الّذی وَجَدَ مَن فَقَدَکَ وَ مَا الّذی فَقَدَ مَن وَجَدَکَ».

انسان فطرتاً حس می‌کند گم‌شده ای دارد و همواره در جست و جوی اوست. گمان می‌کند گم‌شده اش مال، عیال، ریاست و اهدافی از این قبیل است، ولی هرچه به دست می‌آورد باز هم می‌بیند چیزی که دنبالش می‌گشته این نیست، و هنوز آن را نیافته، لذا بی‌قرار است، تا آن که خدای تعالی را می‌یابد و با او آرام می‌گیرد. خدای تعالی فرموده است: «الَّذِینَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکْرِ اللَّهِ ۗ أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» (رعد ۲۸)؛ لذا این آیه شریف به این مطلب اشاره می‌کند که آرامش دل فقط و فقط به یافتن خدای متعال است و چون دعا قادر است چنین گم شده‌ای را برای انسان بیابد، شخص دعا می‌کند؛ و دعا کننده همان کسی است که خدا از او راضی، و او نیز از خدا راضی است.

به همین دلیل خدای تعالی فرمود: «وَادْخُلِی جَنَّتِی» (فجر ۳۰)؛ نفس آرام گرفته و مطمئن! به سوی پروردگارت بازگرد در حالی که او از تو راضی است و تو هم از او راضی هستی. در ردیف بندگانم وارد بهشت خودم شو.

دعا کردن در سجده

امام صادق (ع) در روایتی فرمود: بر هر مسلمانی لازم است که نمازش را با سجده شکر به پایان رساند، چرا که با این سجده نماز را تمام می‌کند در حالی که پروردگارش را خرسند ساخته و فرشتگان را به خود به شگفتی وا می‌دارد. وقتی که بنده نمازش را تمام کرد و سپس سجده کرد، خدا می‌فرماید: «ای فرشتگان من! حالا چه پاداشی پیش من دارد؟ آن گاه هیچ چیز باقی نمی‌ماند مگر آن که فرشتگان آن را نام برده باشند. در آن هنگام خدای تعالی می‌فرماید: همان گونه که او شکر مرا به جا آورد من هم از او قدردانی خواهم کرد و به فضل خودم به او رو می‌کنم و رحمتم را شامل او می‌نمایم».

منبع:مهر