عقیق: آیت الله جوادی آملی در دوره جدید از درس اخلاق خود در سال تحصیلی جاری حوزه علمیه به شرح فرمایشات امیرالمومنین (ع) در نهج‌البلاغه می‌پردازد.

آنچه در ادامه می‌خوانید متن سخنان آیت‌الله جوادی آملی که ۲۸ دی‌ماه در درس اخلاق در مسجد اعظم قم ایراد شده است:

قرآن کریم وظیفه اول انسان را کسب معرفت، در درجه بعد راه افتادن و سرعت گرفتن، سبقت در امور خیر است و در نهایت اینکه انسان به این توفیق برسد که در محله و منطقه و شهر و کشور خودش امام بشود؛ امام هم به معنای امام جماعت نیست، بلکه انسان طرزی درس بگوید و کتاب بنویسد که دیگران یاد بگیرند؛ طرزی تولید کند که دیگران از او الگو بگیرند و اخلاق و رفتاری داشته باشد که برای بقیه درس‌آموز باشد. طرزی کشورداری بکند که دیگران سراغ او بروند؛ برای چه ما باید عقب بمانیم؛ قرآن کریم فرموده است: وَالَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا.

گاهی تعدادی عوام پشت سر انسان راه می‌افتند و این فضیلتی نیست، ولی گاهی انسان طوری تدریس می‌کند و کتاب می‌خواند که استادان دانشگاه دنبال آثار او می‌روند و به او اقتدا می‌کنند و اگر حوزوی هستم استادان حوزه ببینند چگونه درس می‌دهم و می‌نویسم و اگر بازاری هستم بازاریان ببینند که چگونه رفتار می‌کنم و این‌ها همت بلند و تربیت صحیح می‌خواهد.

چرا دیگران دنباله‌رو ما نباشند

ما چرا باید طوری زندگی کنیم که دیگران به ما نگاه نکنند و ما دنباله‌رو آنان باشیم؛ بعد هم فرمود حواستان جمع باشد و اگر بخواهید سرعت بگیرید راه باز است و سبقت هم بخواهید بگیرید راه باز است زیرا میدان مسابقه به اندازه وسعت آسمان و زمین باز است؛ اگر میدان مسابقه به اندازه آسمان و زمین باشد، تصادفی در کار نیست؛ اگر کسی بخواهد اخلاق‌مدارانه و مؤدبانه زندگی کند راه برای او به اندازه عرض آسمان و زمین باز است.

وجود مبارک حضرت امیر (ع) به حسنین (ع) فرمود: وَ اللَّهَ اللَّهَ فِی الْقُرْآنِ لَا یَسْبِقُکُمْ بِالْعَمَلِ بِهِ غَیْرُکُمْ؛ شما ائمه دیگران بشوید و شما در فهم و عمل به قرآن سابق شوید و دیگران مسبوق؛ البته کسی که گرفتار خود باشد که در میدان مسابقه نیست و از همان ابتدا افتاده و بر زمین خورده است، ولی کسی که قرآن و قرآن‌آفرین را می‌بیند می‌تواند مسابقه دهد.

حضرت (ع) در بخش پایانی خطبه ۱۹۲، فرمودند مردان الهی کسانی هستند که کلام آنان، کلام ابرار است؛ خداوند علمای ماضی را غریق رحمت کند، برخی از ایشان طوری بودند که وقتی ماه رجب فرامی‌رسید گویا درهای آسمان و زمین را بر روی آنان باز کرده‌اند و برخی سه ماه را پشت سر هم روزه می‌گرفتند. اینکه می‌بینید کسی کتاب می‌نویسد و صدها سال باقی می‌ماند رایگان نیست؛ وقتی ماه رمضان آمد لذت می‌بردند و همین حوزه چنین مردانی را تربیت کرد.

این راه باز است و مخصوص گروه خاصی نیست؛ حضرت هم در خطبه ۱۹۲ فرمود: اینها کسانی هستند که «سِیمَاهُمْ سِیمَا الصِّدِّیقِینَ وَ کَلَامُهُمْ کَلَامُ الْأَبْرَارِ، عُمَّارُ اللَّیْلِ وَ مَنَارُ النَّهَارِ، مُتَمَسِّکُونَ بِحَبْلِ الْقُرْآنِ، یُحْیُونَ سُنَنَ اللَّهِ وَ سُنَنَ رَسُولِهِ (صلی الله علیه وآله)، لَا یَسْتَکْبِرُونَ وَ لَا یَعْلُونَ وَ لَا یَغُلُّونَ وَ لَا یُفْسِدُونَ، قُلُوبُهُمْ فِی الْجِنَانِ وَ أَجْسَادُهُمْ فِی الْعَمَل» ‏. یعنی شب را آباد می‌کردند با عبادت و راز و نیاز خودشان؛ چنین افرادی به زمان و مکان شرافت می‌دهند و اگر گفته‌اند شرف المکان بالمکین؛ حرف درستی است زیرا گاهی متمکن به مکان شرف می‌بخشد.

مُتَمَسِّکُونَ بِحَبْلِ الْقُرْآنِ، یُحْیُونَ سُنَنَ اللَّهِ وَ سُنَنَ رَسُولِهِ؛ دل در بهشت و وجودشان در زمین است؛ نگران چیزی نیستند و اگر امتحان الهی است که صابر است و اگر غیر آن بردباری نشان می‌دهد. در خطبه ۲۸ هم فرمود: أَلَا وَ إِنَّکُمْ فِی أَیَّامِ أَمَلٍ مِنْ وَرَائِهِ أَجَلٌ، فَمَنْ عَمِلَ فِی أَیَّامِ أَمَلِهِ قَبْلَ حُضُورِ أَجَلِهِ؛ اگر کسی قبل از اجل به عمل بپردازد هر وقت اجل آمد او ضرر نمی‌بیند.

ایشان در بخش پایانی درس خود به قرائت دعای استسقاء (طلب باران) پرداخت و گفت: دعای استسقاء، دعای ۱۹ صحیفه سجادیه است و خوب است همه بخوانیم و برای همه بشریت دعا کنیم زیرا بشر به جایی رسیده است که اولئک الانعام بل هم اضل؛ وقتی انسان سرمایه قدرتمند دارد، ولی فکر می‌کند مرگ پوسیدن است و نه از پوست به درآمدن ماجرای غزه پیش می‌آید زیرا هیچ چیزی جلوی او را نمی‌گیرد.

دعا را بخوانیم و از خدا بخواهیم که باران رحمت خود را بر همگان نازل فرماید.