عقیق: سی و نهمین نشست از سلسله نشست‌های نقد کتاب اندیشکده هیأت سازمان هیأت و تشکل‌های دینی با موضوع نقد کتاب «آموزه‌های معصومان در مواجهه با اهانت» نوشته حاج میثم مطیعی با حضور حجت‌الاسلام مهدی مسائلی و محمود مطهری‌نیا برگزار شد.
در این نشست که محمود ذکاوت به عنوان مجری حضور داشت در ابتدا توضیح کوتاهی در مورد کتاب «آموزه‌های معصومان در مواجهه با اهانت» ارائه داد.
مطیعی در عرصه پژوهشگری فعال‌تر از سایر مداحان است
سپس محمود مطهری‌نیا استاد دانشگاه با اشاره به شخصیت میثم مطیعی مداح اهل بیت(ع) اظهار کرد: آقای مطیعی زمانی که کار خود را شروع کرد، در بین سایر مداحان کم سن‌تر بود اما با وجود این سن کم، در عرصه پژوهشگری و تدریس فعال‌تر از سایر مداحان بود و این بسیار ارزشمند است.
وی ادامه داد: بنده زمانی که کتاب «آموزه‌های معصومان در مواجهه با اهانت» نوشته آقای مطیعی را مطالعه کردم با خود گفتم، ای کاش این کتاب برای مخاطب عام هم برنامه و مطلب داشت تا به این شکل حجم زیادی از مخاطبان را در بر می‌گرفت.
توهین به مذاهب گسترش پیدا کرده و ما هم برخورد انفعالی کردیم
وی افزود: توهین در این کتاب صرفاً از سوی دشمنان به اهلبیت(ع) مطرح میشود، در حالی که خیلی از افراد دوست هم توهین میکنند. برای نمونه کسانی که روایات اهلبیت(ع) را به خوبی تبیین نمی‌کنند، در اصل به گفته یکی از ائمه از قاتلین اهلبیت(ع) بدتر هستند. دوست نادانی که تخصص تبیین مسائل دینی را ندارد، معارف اهلبیت(ع) را در پرده تعصب قرار می‌دهد و این کار از قتل ائمه(ع) بدتر است.
این استاد دانشگاه ابراز کرد: یک نقشه فعالانه در مورد دشمن خارجی که با قصد خاصی توهین می‌کند، باید ایجاد شود. توهین به مذاهب در چند دهه اخیر گسترش پیدا کرده و ما هم انفعالی برخورد کرده‌ایم.
کتاب اهانت می‌تواند نقشه‌راهی برای مقابله با توهین‌کنندگان باشد
مطهری‌نیا اضافه کرد: راه‌کارهای زیادی از سوی اهلبیت(ع) برای مقابله با توهین‌کنندگان در این کتاب ارائه شده که می‌توان به عنوان یک طرح استراتژیک از آن بهره برد.
وی گفت: وقتی رویکرد ما نسبت به کسی که توهین می‌کند انفعالی باشد، مخاطب از آن سوءاستفاده و توهین خود را گسترش می‌دهد. امروز در غرب برخی برای شهرت، توهین به مقدسات را در پیش گرفته‌اند و ما هم با برخورد انفعالی به آنها کمک می‌کنیم.
توهین حتی به مذاهب باطل هم جایز نیست
این استاد دانشگاه تصریح کرد: توهین از هرجهتی باید منع شود. توهین به هر مذهبی حتی مذاهب باطل هم درست نیست. گاهی شیعیان به مذاهب رقیب خود توهین میکنند و این درست نیست زیرا اهلبیت(ع) هم در مورد نفی توهین بیاناتی دارند. فراموش نکنیم نقد ادیان با توهین بین آنها متفاوت است و امروز افراد بدون تعیین تکلیف بین این موضوع به توهین می‌پردازند.
مطهری‌نیا ادامه داد: آقای مطیعی نویسنده کتاب نسبت به مداحان و توهین‌هایی که بعضاً در برخی هیأت‌ها رخ می‌دهد ورودی ندارد. همچنین این کتاب با نگاه آموزشی و تربیتی نوشته نشده و کتاب صرفاً یک تدبر است. هرچقدر متن را بخوانید خروجی عملی از آن استخراج نمی‌شود.
این کتاب نیازمند تغییر است
وی اظهار کرد: به آقای مطیعی پیشنهاد می‌کنم این کتاب را دستخوش تغییرات کند زیرا این فرم کتاب، دردی را درمان نمی‌کند. پس حتما این کتاب را باید خلاصه و مفاهیم را به خوبی توضیح بدهند تا یک تلخیص خوب از کار بیرون بیاید و این کار شدنی است.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: عنوان کتاب هم از توهین به معصوم باید به توهین به مقدسات، غلو و وهن دین گسترش پیدا کند و از قالب یک کتاب بیرون رفته و در چند کتاب با رویکردهای عملی منتشر شود.
آیا هیأتی‌ها مجاز هستند به برخی مذاهب توهین کنند؟
مطهری‌نیا ابراز کرد: آقای مطیعی اگر در یک جایگاه نظریه پردازی دیده میشود باید در کتاب خود می‌گفت هیأتی‌ها باید چه رویکردی نسبت به هم در مقابل موضوع توهین داشته باشند و اینکه آیا هیأتی‌ها می‌توانند به اهل سنت در هیأت خود توهین کنند یا اینکه فرق بین ناصبی و اهل سنت چگونه روشن شود.
وی خاطرنشان کرد: در این کتاب محوریت توهین توسط دشمنان انجام میشود اما باید دید دوستان چگونه به اهلبیت(ع) توهین میکنند که حتی قصدی هم در آن ندارند. امروز در فضای مجازی کسانی هستند که برای نمونه سخنرانی‌های یک‌منبری را تدوین و منتشر میکنند که به علت بریده بریده شدن سخنان، یک نوعی از توهین در آن به چشم می‌خورد.
تکلیف توهین به دیگران غیرمعصوم چیست؟
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: امروز در جامعه ما، خیلی‌ها اهل سنت را ناصبی می‌بینند و فکر میکنند هر سنی مخالف اهلبیت(ع) است و آنگاه توهین‌هایی به اهل سنت میکنند که درست نیست. اگر جلوی یک معصوم به یک غیر معصوم توهین می‌شد چه واکنشی از اهل بیت(ع) رخ می‌داد؟ براساس روایات، یکی از اهلبیت(ع) با یک نفر که به غلام خود توهین می‌کند قطع ارتباط می‌کند.
مطهری‌نیا در پایان سخنان خود گفت: روایت اهانت به معصوم خیلی در این کتاب آماده است اما توهین به دیگران غیرمعصوم را نداریم و از این رو این کتاب باید بازنویسی شود.
هرسخنی که مقام ائمه را پایین بیاورد، توهین است؟
در بخش دیگری از این نشست حجت‌الاسلام مهدی مسائلی استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه در این کتاب سعی شده که به بحث پژوهشی پرداخته شود، تصریح کرد: سابقه پژوهشی گسترده‌ای در این کتاب وجود ندارد. در اصل جنبه پژوهشی و تحقیقی در کتاب دیده میشود اما رویکرد عمومی درباره این موضوع وجود ندارد. بر همین اساس باید ویرایش‌های خاصی در این کتاب مورد توجه قرار بگیرد و به آن پرداخته شود.
وی ادامه داد: درباره بحث مطرح شده در کتاب مطالب کمی داریم و اینگونه ممکن است برخی از مخاطبان نتوانند برداشت درستی از موضوع داشته باشند. عنوان بدی انتخاب نشده اما بهتر بود از عنوان دوکلمه‌ای استفاده می‌شد تا مخاطب بهتر با موضوع کتاب آشنا شود.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: یکی دیگر از نقدهای به این کتاب این است که در قسمتی از کتاب به توهین پرداخته شده اما نویسنده در پایان‌نامه به صورت جزئی به مطالب می‌پردازد که این موضوع در پایان‌نامه طبیعی است اما در کتاب مطلب باید کوتاه‌تر و کمتر باشد.
مسائلی ابراز کرد: در کتاب مشخص نیست چه عواملی باعث شده که توهین به اهلبیت(ع) باقی نماند و چرا این توهین پایدار نبوده است، در حالی که اگر با تقسیم عوامل دینی به این پرداخته شود مهم است، البته در بحث ناسزا به این موضوع پرداخته شده است اما اینکه هر سخنی که بیان میشود و مقام ائمه را پایین آورده باشد توهین حساب میشود مشخص نیست.
عدم تفاوت بین ناصبیه و اهل سنت نقطه ضعف کتاب است
وی افزود: عدم تببین ناصبیه در این کتاب یک نقطه ضعف است. یکی از مولفه‌هایی که امروز در جامعه شیعه با آن رو به رو هستیم اینکه برخی ناصبیه را به تمام اهل سنت تعمیم می‌دهند. در حالی که بسیاری از اهل سنت تمام ائمه را قبول دارند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: در صدر اسلام ممکن است برخی به اهلبیت(ع) توهین کرده باشند و این را به اهل سنت هم اطلاق کنند تا از این طریق بین اهل‌سنت و اهل تشیع درگیری ایجاد کنند.
میثم مطیعی باید موضوع توهین در هیأت را بررسی می‌کرد
مسائلی بیان کرد: میثم مطیعی از این جهت که یک مداح است با موضوعات مربوط به اهانت درگیر است، از این رو توقع می‌رفت با یک رویکرد اصلاحی موضوعات توهین در هیأت‌ها را تبیین کند.
وی ادامه داد: این کتاب می‌توانست در یک قالب کارکردی ارائه شود زیرا می‌توان این پایان‌نامه را در چند کتاب بیرون کشیده و چاپ کرد. فراموش نکنید در یک پایان‌نامه ما می‌توانیم برای مخاطب عام چند کتاب یا مقاله را بیرون بکشیم تا تاثیرگذاری بیشتری به مخاطب ارائه کنیم.
مصادیق توهین در این کتاب مشخص نیست
این استاد دانشگاه افزود: در این کتاب باید حد توهین هم مشخص شود، برخی توهین را غلو میکنند زیرا برخی مسائل توهین نیست و مخاطب ما قصد ارائه یک مطلب را دارد، پس مصادیق توهین هم باید مشخص شود.
مسائلی توضیح داد: خیلی از مسائل است که توهین محسوب میشود همانند فحش دادن اما برخی مطالب به گونه‌ای است که فرد قصد توهین ندارد بلکه به دنبال ارائه یک مطلب است، پس باید تمایز بین مطالب توهین‌آمیز و غیرتوهین‌آمیز را مشخص کنیم.
تفاوت دیدگاه شیعه و سنی درخصوص اهانت
وی اظهار کرد: ما باید ملاک‌های توهین را بیابیم و اینکه نگاه ما به اهلبیت(ع) در مبانی مختلف متفا‌ت است، مورد توجه قرار داد. شیعه یک نگاهی دارد که فارغ از آن نگاه را توهین تلقی کند در حالی که طبق نگاه اهل سنت آنها توهین محسوب نمی‌شود.
این استاد حوزه و دانشگاه تاکید کرد: برخی از شیعیان نگاه قدسی به اهلبیت(ع) دارند و هر نوع نگاهی غیر از آن را توهین محسوب میکنند، بنابراین در این شرایط هرنوع نگاه فرودستانه را توهین به اهلبیت(ع) قلمداد میکنند.
کتاب میثم مطیعی باید به خود مقوله «توهین» چیست، می‌پرداخت
مسائلی یادآور شد: اگر کتاب های تکفیری‌ها و حتی مخالفان شیعه را بخوانیم شاهد توهین نیستیم و بعضاً حتی فضائل اهلبیت(ع) را هم بیان میکنند. به همین خاطر اگر عنوان این کتاب را مورد تفکر قرار دهیم، یک کتاب تاریخی محسوب میشود. در حالی که باید به توهین از این منظر که خود توهین چیست بپردازد.
وی گفت: اگر شکل این کتاب عوض شود توهین در مذاهب مختلف قابل تفکیک میشود. برخی ابن تیمیه را ناصبی می‌دانند، در حالی که خود ایشان این موضوع را نفی می‌کند و معتقد است که حضرت علی(ع) یکی از اصحاب بسیار خوب پیامبر اکرم(ص) بوده است.
این استاد حوزه اظهار کرد: اگر مصداق توهین مشخص شود می‌توانیم تشخصی بدهیم که افرادی همچون ابن تیمیه که برخی فضائل در مورد حضرت علی(ع) را رد می‌کند، توهین محسوب نمی‌شود.