عقیق: مریم سادات آجودانی: با پیروزی انقلاب اسلامی وضعیت سفرهای زیارتی به سرزمین وحی متحول و هر سال بر تعداد متقاضیان تشرف به خانه خدا افزوده شد. بر همین اساس، مسؤولان تصمیم گرفتند تا با ثبت‌نام، هر سال تعدادی از افراد را به حج تمتع اعزام کنند.
نخستین ثبت‌نام حج تمتع پس از انقلاب
در نخستین ثبت‌نام حج تمتع پس از پیروزی انقلاب اسلامی که سال ۶۰ صورت گرفت، افراد فیش حج را ۱۸ هزار تومان خریداری کردند. البته برای سفر زوجی نیز این مبلغ ۲۰ هزار تومان اعلام شده بود.
در سال‌های ابتدایی دهه ۶۰ هر سال بیش از ۱۵۰ هزار ایرانی به حج اعزام می‌شدند. در آن ایام صف‌های طولانی برای ثبت‌نام حج تشکیل شد و به دلیل بالا بودن تقاضا و نبود سهمیه متناسب با آن، ثبت‌نام بعدی با دو سال تأخیر صورت گرفت.
| سال | هزینه ودیعه‌گذاری حج |
| ۱۳۶۰ | ۱۸ تا ۲۰ هزار تومان |
| ۱۳۶۳ | ۲۵ تا ۲۷ هزار تومان |
| ۱۳۷۷ | ۸۰۰ هزار تومان |
| ۱۳۷۸ | ۸۰۰ هزار تومان |
| ۱۳۷۹ | ۸۰۰ هزار تومان |
| ۱۳۸۰ | یک میلیون تومان |
| ۱۳۸۱ | یک میلیون تومان |
| ۱۳۸۲ | یک میلیون تومان |
| ۱۳۸۳ | یک میلیون تومان |
| ۱۳۸۴ | یک میلیون تومان |
| ۱۳۸۵ | یک میلیون تومان |
| ۱۳۸۶ | یک میلیون تومان |
در سال ۶۳ دوباره از متقاضیان تشرف به حج تمتع ثبت‌نام شد که هزینه ودیعه‌گذاری در آن سال ۲۵ تا ۲۷ هزار تومان بود. برای ثبت‌نام حج تمتع به برخی استان‌ها سهمیه دادند. در تهران هم چند مرکز ثبت‌نام تشکیل شد که سعی شد برای واریز هزینه، این مراکز، نزدیک بانک ملی باشد.
فیش حج با ودیعه‌گذاری یک میلیون تومان
توقف ثبت‌نام متقاضیان حج تا ۱۵ سال
مهدی حمزه‌ای، یکی از پیشکسوتان حج تمتع ماجرای استقبال از حج تمتع در آن ایام را اینگونه روایت می‌کند: دهه ۶۰ به دلیل کمبود سهمیه در برخی استان‌ها، در ساعات اولیه ظرفیت‌ها تکمیل شد. بر همین اساس، برخی از متقاضیان با اتوبوس راهی تهران شدند تا بتوانند برای حج تمتع ودیعه‌گذاری کنند. پس از تکمیل شدن ظرفیت استان‌های مختلف، با توجه به اینکه تعداد ودیعه‌گذاران بیش از پیش‌بینی بود، دیگر ثبت‌نام جدید تا بیش از یک دهه انجام نشد.
در آن ایام سعی شده بود که بر اساس سهمیه هر مرکز ثبت‌نام انجام شود، اما چون تقاضا زیاد شده بود، مراکز هم بدون توجه به سهمیه اعلامی، از افراد ثبت‌نام کرده بودند. روند اعزام زائران به حج تمتع تا سال ۶۶ ادامه داشت تا اینکه در آن سال حج خونین رخ داد و جمعی از حجاج کشورمان به شهادت رسیدند. از آن زمان چهار سال حج تمتع برپا نشد و از سال ۷۰ دوباره اعزام ایرانیان به حج تمتع صورت گرفت.
روند اعزام زائران بدون ثبت‌نام از متقاضیان جدید ادامه داشت، تا اینکه پس از ۱۵ سال، در سال ۷۷ سازمان حج و زیارت از ثبت‌نام جدید حج تمتع خبر داد.
هزینه ودیعه‌گذاری حج در دهه ۷۰ چقدر بود؟
علی فرهادی هم که در آن سال‌ها زائران را به حج تمتع برده است، می‌گوید: با توجه به اینکه مدت طولانی ثبت‌نامی وجود نداشت، باز هم تقاضا بیش از پیش‌بینی بود. در آن سال ودیعه‌گذاری حج تمتع با ۸۰۰ هزار تومان انجام شد و این روند تا سال ۷۸ ادامه داشت. حتی در سال ۷۹ نیز هزینه ودیعه‌گذاری همان ۸۰۰ هزار تومان بود که بعد از آن دیگر افراد برای ثبت‌نام حج باید یک میلیون تومان سپرده‌گذاری می‌کردند.
فیش حج تمتع
سال ۸۶ بیش از ۲ میلیون نفر منتظر حاجی شدن بودند
سال ۸۶ هم آخرین دوره ثبت‌نام حج تمتع صورت گرفت و آن زمان هر سال حدود ۶۰ هزار نفر از کشورمان حاجی می‌شدند. در سال ۸۶ بیشترین تعداد تقاضا برای حج تمتع را داشتیم و از همان زمان دیگر با توجه به اینکه بیش از ۲ میلیون نفر فیش حج تمتع داشتند، تشرف برای زیارت خانه خدا و مذاکره با طرف سعودی برای افزایش سهمیه صورت گرفت.
آن ایام شاید کم‌تر کسی فکر می‌کرد برای حاجی شدن باید حدود ۲۰ سال منتظر بماند. اما اکنون که ۱۶ سال است که دیگر ثبت‌نام حج تمتع انجام نمی‌شود، بودن در صف انتظار برای برخی از ودیعه‌گذاران بیش از این مدت شده است.
اعزام همه دارندگان فیش حج چند سال طول می‌کشد؟
امسال ۴۲ سال از نخستین ثبت‌نام حج تمتع می‌گذرد، اما در این مدت فقط ۱۲ سال ثبت‌نام از متقاضیان انجام شد و مشخص نیست چند سال دیگر مشتاقان تشرف به خانه خدا برای ثبت‌نام جدید باید در منتظر بمانند.
با مصوبه سازمان همکاری‌های اسلامی، سهمیه هر کشور برای حج تمتع یک هزارم جمعیت آن کشور است. اگر هر سال ۸۰ هزار ایرانی به حج تمتع مشرف شود، از طرفی هم مشکلی در روند اعزام‌ها نداشته باشیم، تشرف یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر از ودیعه‌گذاران به سرزمین وحی ۱۳ سال طول می‌کشد.
در حج تمتع آینده نیز با توجه به اینکه در حج گذشته دارندگان فیش تا نیمه فروردین ۸۶ فراخوانده شده بودند، قبل از این زمان نیز در اولویت تشرف حج ۱۴۰۳ خواهند بود. البته افرادی که سال ۹۹ با پرداخت هزینه حج ثبت‌نام خود را قطعی کرده بودند، همچنین در اولویت نخست هستند. هزینه نهایی حج تمتع هم همچنان نامشخص است.
منبع:فارس