عقیق: امیرحسین کسائی: حضور کودکان در هیأت همواره بحث برانگیز بوده و برخی از بزرگترها مخالف حضور و سروصدای آن‌ها هستند و برخی هم پذیرای این حضور هستند. چندسالی است، ایده حسینیه کودک مطرح شده است اما امسال هیأت رضا هلالی برای این حضور برنامه جدیدی داشت. محرم امسال بود که از هیأت الرضا(ع) محفل بسیجیان و رهروان شهدا، همان هیأت مشهور رضا هلالی، خبر رسید که برای کودکان، برنامه ویژه‌ای تدارک دیده‌اند. ایده‌ای که متفاوت از راه‌اندازی مهدکودک و حسینیه کودک بود و اصلاً برای کودکان بنا داشتند جلسه اختصاصی برگزار کنند.
هیأت الرضا محرم امسال هیأتی جداگانه برای کودکان راه انداخت
هیأت کودک راه‌اندازی کردیم
محمدرضا هراتی از خادمان این هیأت می‌گوید: «در اتاقهای فکر هیأت، بعد از ساعت‌ها بحث و تبادل نظر و همچنین گفت‌وگو و مشورت با مشاوران و روان‌شناسان و متخصصان حوزه کودک که در تمام برنامه‌های هیأت این روند را داریم، به این نتیجه رسیدیم که امسال برای کودکان برنامه خاصی داشته باشیم. برای برگزاری این برنامه هم به دنبال آن بودیم که بعد از این میزان کار کارشناسی، اقدامی داشته باشیم تا همچون طرح‌های گذشته هیأت مانند جلسات مدافعان حرم و بدرقه فاطمه موجب الگوسازی برای دیگر هیأت‌ها شویم.»
کودکان حتی‌الامکان تمام کارهای هیأت را انجام می‌دهد
ظرفیتی برای کادرسازی هیأت
ایده هیأت‌الرضایی‌ها این بود که هم‌عرض با هیأت بزرگسالان و در ساعتی مستقل و اختصاصی برای کودکان هم هیأت برگزار کنند. با این رویکرد که در این هیأت تمام ارکان حتی‌الامکان خود این قشر هستند. هراتی می‌گوید: «تا حد امکان کار این هیأت برعهده کودکان بود. حتی خود آن‌ها سیستم صوت کرایه کردند و برای هیأت آوردند. پذیرایی، هماهنگی، سیستم صوت، فیلمبرداری و عکاسی برعهده کودکان بود. این نگاه کادرسازی در هیأت الرضا همواره وجود داشته و تلاش کردیم برای ارکان مختلف هیأت، کادرسازی داشته باشیم. امروز شاید بسیاری از افراد و خادمان، سالهای ابتدایی هیأت را در خاطر ندارند، زیرا متولدین ۷۰ یا ۸۰ هستند. همواره در هیأت بزرگترها به دنبال کادرسازی برای جایگزینی خود بوده‌اند.»
ساختار هیأت را حفظ کردیم
در این هیأت کودکانه ساختار هیأت حفظ شده بود و اگر نقاشی و کار کودکانه‌ای هم بنا بود انجام شود، به خارج از حسینیه منتقل شده بود. مراسم سخنرانی داشت و کودکان هم در آن مداحی می‌کردند. برخی از این مداحان تربیت‌شدگان دوره‌های آموزش مداحی هیأت الرضا بودند. رضا هلالی مداح مشهور این هیأت هم هر روز به این مجلس می‌رفت و با بچه‌ها همراه بود و با آن‌ها گاهی هم سرود می‌خواند. این مراسم به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده بود که با نماز جماعت به پایان برسد که بچه‌ها با حضور هلالی نماز جماعت هم می‌خواندند.
در این جلسات کودکان تربیت شده در کلاس‌های مداحی هیأت‌الرضا نوحه می‌خواندند
ضعف‌های مهدکودک در هیأت
بسیاری از کارشناسان معتقدند که مهدکودک و حسینیه کودک، موجب دور شدن کودکان از فضای هیأت و روضه می‌شود و عملاً تدبیری برای راحت بودن خانواده‌هاست و برای بچه‌ها برنامه‌ای ندارد. هراتی می‌گوید: «وجود این ضعف‌ها و خلأها ما را بر آن داشت تا این فضای هیأت کودکانه را طراحی کنیم که بسیار هم مورد استقبال قرار گرفت تا جایی که آقای هلالی می‌گفت اگر به من خرده گرفته نمی‌شد و موجب اعتراض بزرگترها نبود، هیأت اصلی را جمع می‌کردم و تنها برای این بچه‌ها مراسم برگزار می‌کردم.»
بخشی از فعالیت‌های کودکان در این هیأت
پذیرایی‌های جذاب و کودکانه
تفاوت این هیأت با دیگر برنامه‌های کودکانه آن است که کودکان و نوجوانان در این فضا به رسمیت شناخته می‌شوند و خودشان صاحب پست و مسئولیت هستند و فضا را آنطور می‌چینند که می‌پسندند. هراتی می‌گوید: «در این هیأت پذیرایی هم متناسب و باب میل کودکان بود. با کمک خانواده‌ها پاستیل، شربت، آیس کافی، چوب‌شور و ... برای بچه‌ها تدارک می‌دیدیم و توزیع می‌کردیم. تلاش این بود که خانواده‌ها حتی‌الامکان از فضای کودکان دور باشند تا استقلال لازم برای فعالیت و حضور کودکان فراهم باشد.»
بیان روضه با نمایش و تعزیه
در این هیأت روضه و مصائب اهل بیت(ع) به زبان قابل فهم کودکان و در قالب نمایش و تعزیه ارائه می‌شود و مربیان متخصص حوزه کودک همراه آنان بودند. هراتی می‌گوید: «برای این طرح افق ۱۰ سالهای داریم و در مناسبت‌های شاخص این هیأت کودکانه برپا خواهد شد. اعتقاد ما این است که در کار هیأت نباید بخیل بود و باید به دیگران هم آموزش دهیم. این هیأت کودکانه کادرسازی برای ماست و نوعی هم توانمندسازی بچه‌هاست تا مسئولیت بپذیرند و کار و تلاش کنند. تجربه نسلی باید در همین فضاها منتقل شود تا این میراث هیأت، ماندگار باقی بماند.»
حضور عبدالرضا هلالی در میان کودکان
وظیفه والدین، تقویت حس دینی کودکان است
رضا هلالی مداح سرشناس در این خصوص می‌گوید: «برای بسیاری از خانواده‌ها شرکت کودکان در مجالس مذهبی و سوگواری، عملی خوشایند و راهکاری مناسب برای دور شدن فرزندانشان از آسیب در اجتماع است زیرا دریافته‌اند، در سایه تمسک به اهل بیت علیهم‌السلام آینده معنوی آن‌ها بیمه می‌شود. از آنجا که حس دینی در طبیعت و فطرت کودک به ودیعه نهاده شده، وظیفه والدین تقویت این حس و آماده کردن کودک از نظر روانی و عاطفی برای پذیرش عمیق‌تر آن است تا این حس بدون القا و اجبار بیرونی شکوفا شود. کارشناسان تربیتی معتقدند یادگیری و پذیرش ارزش‌های دینی و مذهبی در سه مرحله صورت می‌گیرد. مرحله اول در این مرحله چون کودک متأثر از رفتار والدین است و براساس خواسته‌های پدر و مادر عمل می‌کند، در نتیجه دوست دارد از والدین خود تقلید کند، پس این فرصتی مقدماتی برای دعوت وی به شرکت در این قبیل مراسم است. مرحله دوم کودکان اصولاً در پذیرش ارزش‌های دینی تابع دیگران، محیط و موقعیت اجتماعی هستند، در این مرحله کودک در مراسم سوگواری و مجالس مذهبی شرکت می‌کند تا به موقعیت اجتماعی دست یابد و مورد قبول دیگران واقع شود. مرحله سوم آن است که کودکان و نوجوانان براساس دیدگاه شخصی خود، ارزش‌ها و باورهای دینی را می‌پذیرند که پایدارترین شکل درک این مسأله است. در چنین شرایطی ارزش‌ها برای کودک یا نوجوان مقبولیت می‌یابد و درونی‌می شود.»
نماهنگ عزیز دلم حسین با نوای عبدالرضا هلالی
اصولی که برای حضور کودک در هیأت باید رعایت کرد
هلالی اما درباره چگونگی دعوت و حضور کودکان در مراسم سوگواری و عزاداری هم می‌گوید: «کارشناسان مذهبی چهار اصل را در این زمینه مطرح کردند. اصل تشویق که باید در ابتدا به صورت قابل لمس و مداوم انجام شود. اصل اعتدال که بهتر این است شرکت در مراسم سوگواری تکلیفی مشکل برای کودک نباشد؛ ضمن اینکه در صورت طولانی شدن مراسم و خستگی کودک بهتر است، وی را به منزل برگردانند. اصل تابعیت از گروه در مواردی که کودک مایل است به صورت گروهی و یا به اتفاق همسالانش در مراسم سوگواری شرکت کند. اصل الگویی چنانچه شخصی مذهبی و مورد قبول کودک یا نوجوان در میان اقوام و دوستان باشد، می‌توان برای ترغیب او به شرکت در مراسم سوگواری، کودک به همراه فرد مورد علاقه‌اش به این مراسم فرستاده شود. برای علاقه‌مند کردن کودکان به فضای روضه و هیأت باید محیط را منطبق با سلایق کودکان چیدمان کرد. مسلماً اگر کودک پا در فضایی بگذارد که احساس مفید بودن به او دست دهد، انگیزه‌اش برای حضور صدچندان می‌شود.»
میز نقاشی برای کودکان در بیرون از حسینیه پیش‌بینی شده بود
این مداح اهل بیت(ع) با اشاره به جلسات و اتاقهای فکر متعدد با کارشناسان کودک و حوزه تربیت می‌گوید: «درباره این ایده درحال تدوین طرح جامعی هستیم تا این موضوع را به یک الگو مبدل کنیم.»
منبع:فارس