عقیق:در پی ارتحال عالم ربانی علامه حسن زاده آملی، رهبر معظم انقلاب، مراجع تقلید، علما و شخصیت های حوزوی از جمله حضرات آیات مکارم شیرازی، جوادی آملی، نوری همدانی، سبحانی، شبیری زنجانی، مظاهری، علوی گرگانی، آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، نمایندگان ولی فقیه در استانها، ائمه جمعه و جماعات، سران قوا، مقامات کشوری و لشگری،در پیام های جداگانه ای ارتحال این عالم بزرگ را تسلیت گفتند و از مقام علمی، عرفانی و سیر سلوک ایشان تجلیل کردند.
بر اساس این گزارش: متن پیام رهبر معظم انقلاب اسلامی به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
با تأسف خبر درگذشت عالم ربّانی و سالک توحیدی، آیةالله آقای حسن‌زاده‌ی آملی رحمةالله‌علیه را دریافت کردم. این روحانی دانشمند و ذوفنون از جمله‌ی چهره‌های نادر و فاخری بود که نمونه‌های معدودی از آنان در هر دوره، چشم و دل آشنایان را می‌نوازد و توأماً دانش و معرفت و عقل و دل آنان را بهره‌مند می‌سازد. نوشته‌ها و منشأت این بزرگوار منبع پر فیضی برای دوستداران معارف و لطائف بوده و خواهد بود ان‌شاءالله. اینجانب به همه‌ی دوستان و شاگردان و ارادتمندان ایشان بویژه به مردم مؤمن و انقلابی آمل و جوانان مشتاقی که مجذوب مواضع انقلابی و خلقیات والای انسانی آن مرحوم بودند تسلیت عرض می‌کنم و رحمت و مغفرت و علو درجات ایشان را از خداوند متعال مسألت مینمایم.
سیّدعلی خامنه‌ای
۴ مهر ۱۴۰۰
متن پیام تسلیت حضرت آیت الله مکارم شیرازی با اشاره به درگذشت آیت الله حسن زاده آملی به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
رحلت عالم ربانی آیت الله حسن زاده آملی (رحمة الله علیه) موجب تأثر گردید. این عالم ربانی در طول عمر خویش آثار فراوانی در علوم مختلف از خود به یادگار گذاشت و شاگردان فراوانی را پرورش داد.
این ضایعۀ مولمه را به حوزه علمیه ،همه علاقه‌مندان و بیت مکرم ایشان تسلیت عرض نموده، صبر و اجر فراوان برای همۀ بازماندگان خواهانم
قم ـ ناصر مکارم شیرازی
۵ مهر ۱۴۰۰
متن پیام تسلیت آیت الله العظمی سبحانی:
بسم الله الرحمن الرحیم
إنا لله و إنا الیه راجعون
درگذشت عالم بزرگوار حضرت آیت الله حسن زاده آملی (قدس سره) مایه تأسف و تأثر گردید، فقید سعید سالیان متمادی در حوزه علمیه قم به تالیف و تدریس پرداخته و آثار ارزشمندی را از خود به یادگار گذاشته است.
ایشان از شخصیت های علمی حوزه بود که علاوه بر فقه و اصول و فلسفه و در علوم دیگر، تبحّر کافی داشت و در صفای نفس و سلوک کم نظیر بود.
درگذشت این عالم خسارت عظیم و جبران ناپذیری بر حوزه علمیه و جامعه علمی است.
اینجانب مراتب تسلیت خود را به علمای اعلام و حوزه های علمیه و بازماندگان آن مرحوم و مردم عزیز مازندران، عرضه می دارم و از خداوند متعال برای فقید سعید علو درجه و بازماندگان صبر جمیل خواهانم.
حوزه علمیه قم
جعفر سبحانی
اربعین حسینی ۱۴۴۳
متن پیام تسلیت حضرت آیت الله نوری همدانی
بسم الله الرحمن الرحیم
انالله و اناالیه راجعون
رحلت حکیم متأله و عالم فرزانه حضرت آیت الله العظمی علامه حسن زاده آملی (رضوان الله تعالی علیه) موجب تأثر و تأسف فراوان گردید.
جامع بودن در علوم عقلی و نقلی، تربیت و پرورش شاگردان برجسته، و برخورداری از فرهنگ انقلابی در سطح بسیار بالا از ویژگی های ممتاز ایشان بود که تألیفات متعددی در حوزه‌های مختلف علوم در جهت ترویج و تبیین معارف اسلامی و نشر تعالیم اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) از خود به یادگار گذاشتند که حقاً در جامعیت و ذوفنون بودن کم نظیر بودند.
فقدان آن عالم وارسته علم و عمل و تقوا را به حوزه‌های علمیه، جامعه علمی ، شاگردان و علاقه‌مندان و فرزندان معظم له و خاندان مکرّم ایشان تسلیت عرض نموده از خداوند قادر متعال غفران و رحمت واسعه الهی را برای آن مرحوم مسئلت مینمایم.
حسین نوری همدانی
۴ مهر ماه ۱۴۰۰
متن پیام تسلیت آیت الله العظمی جوادی آملی
انا لله و انا الیه راجعون
ارتحال غمبار و اسفبار عالم ربانی، حکیم متاله، جامع علوم معقول و منقول، صاحب مآثر سنگین و آثار گرانقدر، حضرت آیت الله حسن زاده آملی را به محضر مبارک حضرت بقیة الله «ارواح من سواه فداه» و جامعه روحانیت و حوزه‌های علمیه و همه شاگردان و دست پروردگان آن حکیم راحل و عموم مردم بزرگ و بزرگوار آمل و بیت شریف ایشان تسلیت عرض می کنم.
حکیم و عارف کم نظیر حضرت آیت الله حسن زاده آملی جامع عقل نظر و عقل عمل بود؛ هم در مسائل علمی از چهار راه استفاده کرد، هم در مسائل عملی از چهار راه بهره برد؛ راه‌هایی که انسان می‌تواند از آن راه‌ها به فیض علمی برسد چهارتاست و راه‌های عملی که می‌تواند از آن راه‌های عملی به فوز الهی بار یابد چهارتاست.
خدای سبحان از دو راه به بنده اش فیض علمی و فوز عملی می‌رساند: یکی به وسیله رهبران الهی ، یکی بلاواسطه؛ هم به واسطه رهبران الهی کتاب و حکمت را تعلیم می‌کند و هم بر اساس ﴿هُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ ما کُنْتُمْ﴾، ﴿نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَریدِ﴾ و مانند آن، بلاواسطه فیض علمی را القاء می‌کند؛ اگر کسی بخواهد با خدا راز و نیاز کند و ارتباطی برقرار کند، آن نیز دو را ه دارد: یا با توسل به انبیا و اولیا و رهبران الهی است یا بلاواسطه است؛ انسان می‌تواند بدون واسطه بگوید یا الله، با واسطه هم می‌تواند بگوید یا الله. اگر کسی خواست با خدا رابطه برقرار کند چه فیض علمی و چه فوز عملی، دو راه دارد یکی مع الواسطه، یکی بی واسطه و اگر کسی خواست فیضی از خدا و فوزی از خدا، علماً و عملاً به او برسد، آن هم دو راه دارد، گاهی بلا واسطه فیض الهی می‌رسد گاهی مع الواسطه. این بلاواسطه، در علوم عقلی اثباتش آسان نیست، ولی در عرفان کاملا محقق است و حکیم و عارف گرانسنگی مثل آیت الله حسن زاده آملی، هم راه عقل را هم راه شهود را به خوبی پیمود و توانست از این چهار راه، هم حرف خودش را به خدا برساند، هم فیض و فوز خدا را دریافت کند.
زندگی سراسر فخر این حکیم الهی در آن اربعین گیری‌های او، در آن روزه‌های متصل و مرتبط ماه رجب و شعبان و رمضان او، در آن سحرخیزی‌های ممتد او، در آن ناله‌ها و گریه‌های او که گفت: «تا جان به لب نرسید جام به لب نرسید» گذشت. از این کارها زیاد داشت، از این ناله‌ها زیاد داشت، از این گریه‌ها زیاد داشت، از این شب زنده داری‌ها زیاد داشت، از این تعلیم و تربیت‌های خالصانه زیاد داشت؛ شاگردانی تربیت کرد که هم اکنون به فیض الهی از اساتید سرآمد حوزه‌ها هستند و موفق اند و کتاب‌های گرانسنگی چه کتاب‌های درسی، چه کتاب‌های مرجعی، یا تالیف کرد یا تصنیف کرد یا تحقیق کرد و آثار گذشتگان را احیا کرد. هم در عرفان، هم در فلسفه، هم در نجوم، هم در ریاضیات، هم در تفسیر، هم در حدیث، انسان جامعی شد که توانست انسان‌هایی تربیت کند، توانست آثاری به یادگار بگذارد، شاگردانی تربیت کند و دوستانی را بپروراند که از محضر او فیض و از مکتب او فوز، از بنان او فیض و از بیان او فوز دریافت کنند، لذا ارتحال آن بزرگوار بسیار غمبار است.
امیدوارم ذات اقدس الهی به عنوان عطیه‌ای الهی، این سانحه و این سوگ سنگین را بر همگان آسان کند که بتوانند تحمل کنند و این بار سنگین را بکشند، روح پرفتوح آن حکیم الهی، آن منجم، آن ریاضیدان، آن عارف، آن فقیه، آن مفسر و آن محدث را با انبیای الهی محشور کند و صبر جمیل به عموم بازماندگان، شاگردان، کسانی که از کتاب‌های او فیضی بردند و می‌برند و از محضر و مکتبشان استفاده کرده اند، خصوصا مردم بزرگ و بزرگوار آمل که متاسفانه وضع حالم مساعد نیست که در مراسم تشییع و در مراسم بزرگداشت این حکیم در کنار آن‌ها شرکت کنم، عنایت فرماید.
به طایفه محترم ایشان به دوستان ایشان به شاگردان ایشان و به بیت شریف ایشان تسلیت عرض می‌کنم، علوّ منزلت آن حکیم راحل را از خدا مسئلت می‌کنم و صبر جمیل و اجر جزیل عموم بازماندگان را از ذات اقدس الهی مسئلت می‌کنم؛ امیدواریم خدای سبحان حشرشان را با انبیا و اولیا قرار بدهد و دل‌های داغدیده‌ها را تسلی بخشد.
غفر الله لنا و لکم
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
جوادی آملی
۴ مهر ۱۴۰۰
دفتر حضرت آیت الله شبیری زنجانی، با صدور پیامی که در کانال این دفتر منتشر شده است ارتحال علامه حسن زاده آملی را تسلیت گفته که متن آن به این شرح است:
انا لله و انا الیه راجعون
درگذشت آیت‌الله حسن زاده آملی(رحمه الله علیه) را تسلیت می‌گوییم و برای آن استاد برجسته و عالم فقید، غفران و رحمت الهی و برای بازماندگان، صبر و اجر مسئلت داریم.
دفتر آیت الله العظمی شبیری زنجانی
متن پیام آیت‌الله العظمی مظاهری
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم
«إِنَّا لِلهِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ»
ضایعۀ رحلت حکیم متألّه و عالم جلیل‌القدر حضرت آیت‌الله آقای حاج شیخ حسن حسن‌زاده آملی«قدّس‌سرّه» موجب تأسّف و تأثّر گردید.
این شخصیّت پارسا و فرزانه، یکی از مفاخر دوران و از جمله اساتید عالیقدر حوزۀ علمیّه قم بودند که سالیان متمادی، جمع کثیری از فضلاء و روحانیّون از محضر علمی و معرفتی و فلسفی و عرفانیِ ایشان بهره‌های فراوان گرفته و از این جهت نقش برجستۀ این حکیم وارسته و متخلّق در عرصۀ تعلیم و تربیت و اخلاق و ادب، فراموش‌ناشدنی است. چنانکه تألیفات و تصنیفات پرشمار این عالم ذوفنون نیز از جمله آثار ماندگار در حوزه‌های علمیّه است.
خداوند تعالی روح مطهّر این عالم ربّانی را در جوار رحمت واسعۀ خود، با اولیاء طاهرین و سید و سالار شهیدان«علیهم الصلوة و السّلام» محشور فرماید.
به خاندان مکرّم و فرزندان محترم ایشان و همۀ شاگردان و ارادتمندان این عالم عامل تسلیت عرض می‌کنم و از خداوند سبحان علوّ درجات ایشان و صبر و اجر بازماندگان گرامی را مسألت می‌کنم.
حسین‌المظاهری
۴ / مهرماه / ۱۴۰۰
۱۹ / صفرالمظفّر
متن پیام تسلیت حضرت آیت الله علوی گرگانی
بسم الله الرحمن الرحیم
إذا مات المؤمن الفقیه ثلم فی الإسلام ثلمه لایسدّها الشیء
ارتحال عالم پارسا و ذوالفنون حضرت آیت الله حسن زاده آملی رحمة الله علیه که عمر خویش را در راه تألیف و تبیین معارف الهی صرف نمودند موجب تأثر گردید.
تبحر در علوم مختلف فقه، اصول، فلسفه، عرفان، ریاضی، نجوم، ادبیات و تربیت شاگردان فرهیخته در کنار تهذیب نفس از خصوصیات این عالم وارسته می باشد.
اینجانب این ضایعه مولمه را در درجه اول به محضر امام زمان علیه السلام همچنین به مراجع عظام تقلید، حوزه های علمیه، ارادتمندان و شاگردان ایشان و مردم شریف آمل و بیت مکرم آن عالم با تقوا تسلیت گفته، علو درجات را برای ایشان از خداوند مسئلت مینمایم.
سید محمد علی علوی گرگانی
١٩.صفر المظفر. ١۴۴٣
متن پیام تسلیت آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه
انا لله و انا الیه راجعون
اذا مات العالم ثلم فی الاسلام ثلمه لا یسدها شی
ارتحال عالم ربانی، علامه ذوفنون، حکیم متاله و عارف متخلق حضرت آیت الله حاج شیخ حسن حسن زاده آملی (قدس الله نفسه الزکیه) موجب تاسف و تاثر فراوان گردید.
تبحر و تسلط آن دانشمند فرهیخته بر علوم و حوزه های مختلف دانشی نظیر تفسیر و علوم قرآنی، کلام، فلسفه، فقه و اصول، عرفان، ریاضیات و نجوم در کنار وصول به مقامات والای معرفتی و معنوی در سایه عبودیت و اطاعت الهی و تهذیب نفس، از ایشان شخصیتی گرانقدر در عصر حاضر ساخته بود، آن فقید سعید به عنوان الگویی شایسته و الهام بخش در اذهان دانشوران حوزوی و دانشگاهی باقی خواهد ماند.
آثار ارزشمند، فاخر و ماندگار آن عالم برجسته که در زمینه های مختلف به رشته تحریر درآمده حاصل سالها تلاش و مجاهدت علمی مداوم و کسب فیض از محضر عالمان بزرگی چون علامه شعرانی(ره)، علامه طباطبایی(ره) بوده و چراغ راهی فراروی پویندگان راه دانش خواهد بود.
افزون بر همه مراتب علمی و معرفتی و معنوی ایشان ،حضور این عالم پارسا در عرصه های اجتماعی و سیاسی و مردمی و نقش آفرینی در صحنه های انقلاب اسلامی و همراهی با انقلاب اسلامی و امامین انقلاب اسلامی درس آموز و الهام بخش و سخنان نغز و دلنشین ایشان در مسند خطبه و خطابه و وعظ و ارشاد راهنمای جویندگان مسیر سعادت بود و پس از سال ها خدمت و نورافشانی و درایام اربعین سالار شهیدان ع به لقای الهی شتافت .
اینجانب فقدان این عالم والامقام را به محضر قدسی امام زمان(عج)، مقام معظم رهبری(مد ظله العالی)، مراجع عظام تقلید(دامت برکاتهم)، حوزه های علمیه و شاگردان و آقازادگان و بازماندگان محترم و بیت معظم له و بیوت وابسته تسلیت عرض نموده ،خاضعانه از درگاه خداوند متعال برای ایشان، علو درجات، روح و رضوان ربوبی و حشر با اولیای الهی و ائمه اطهار(ع) و برای بازماندگان، صبر جمیل، اجر فراوان و پایدار و آرامش قلبی خواستارم.
علیرضا اعرافی
مدیر حوزه های علمیه
۴ مهرماه ۱۴۰۰
متن پیام جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
بسم‌الله الرحمن الرحیم
(انا لله و انا الیه راجعون)
ارتحال فقیه عالیقدر و حکیم فرزانه، حضرت آیت الله حاج شیخ حسن حسن زاده آملی(طاب ثراه) موجب تألم و تأثر گردید.
ایشان مدرسی برجسته در حوزه علوم منقول و معقول بودند و تألیفات متنوع و ارزشمندی به یادگار گذاشتند.
این دانشمند فاضل با سلوک معنوی و اخلاقی و مجاهده علمی، خود را به مکارم اخلاق و صلابت و اتقان علمی آراسته ساخت و شاگردان بسیاری را از بینش و دانش خود مستفیض و بهره مند گرداند.
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم رحلت این عالم ربانی و فقیه پرهیزگار را به محضر حضرت بقیة‌الله الاعظم (عجل‌الله تعالی فرجه الشریف)، مقام معظم رهبری«مدظله العالی»، مراجع عظام تقلید «دامت‌برکاتهم»، حوزه‌های علمیه و همچنین به بیت مکرم، شاگردان و ارادتمندان ایشان تسلیت عرض نموده و برای روح مطهر آن بزرگوار علو درجات، غفران و رحمت الهی را از خداوند متعال خواستار است.
و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته
سید هاشم حسینی بوشهری
رئیس شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
متن پیام تسلیت تولیت آستان مقدس و نماینده ولی‌فقیه در استان قم
بسم الله الرحمن الرحیم
ِاذا مَاتَ الْعَالِمُ ثُلِمَ فِی الْإِسْلَامِ ثُلْمَةٌ لَا یَسُدُّهَا شَیْءٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیامه
عروج روح بلند و ملکوتی عارف واصل و علامه ذوالفنون حضرت آیت الله حسن زاده آملی رحمه الله که شخصیتی رشدیافته در مکتب اسلام بودند، رخنه ای جبران ناپذیر به شمار می رود و موجب اندوه و تالم فراوان است.
ایشان از جمله شخصیت‌های بزرگ تاریخ هستند که عیار علمیت ایشان را آیندگان درک خواهند کرد. تبلور بصیرت آن عالم وارسته در آن جمله معروفشان به یادگار مانده که فرمودند: گوشتان به دهان رهبر باشد که گوش ایشان به فرمان خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله است.
این جانب از جوار مضجع شریف حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها درگذشت آن علامه کم نظیر در تاریخ را به محضر حضرت صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، مقام معظم رهبری مدظله العالی، حوزه های علمیه و همه علما و بزرگان جهان اسلام و مردم انقلابی آمل تسلیت عرض نموده و برای شاگردان و بازماندگانشان از درگاه ایزدمنان صبر و اجر وافر طلب می نمایم.
تولیت آستان مقدس قم
سید محمد سعیدی