عقیق: سکولاریزه شدن جامعه بشری فرایندی است که از قروون وسطی تا به الآن ادامه دارد. هدف خروج دین از ساحت اجتماع بود، اما با تمام تبلیغات و تئوری‌پردازی‌های سکولاریستی دین همچنان در جوامع بشری راه خودش را ادامه می‌دهد. در این بین اربعین، به عنوان یک کنش اجتماعی دینی پدیده‌ای شگرف و بی‌نظیری است که به خوبی نشان می‌دهد چگونه یک منسک دینی در برابر کل فلسفه جدید غرب قیام کرده است. در این باره با حجت‌الاسلام حمیدرضا شاکرین گفت‌وگویی داشتیم.
به سر آمدن حیات اجتماعی دین
شاکرین در ابتدا گفت: لازم است برای تبیین بهتر موضوع یک مقدمه‌ای را عرض کنم. از اواخر قرون ووسطی انتقادات جدی نسبت به دین از سوی برخی از صاحب‌نظران آغاز شد. البته در اصل آنان نهاد دین که کلیسا باشد را به نقد کشیدند و رفته‌رفته اساس دیانت را زیر سؤال بردند. چنین به نظر می‌رسید که دیگر دین از صحنه زندگی اجتماعی رخت بربسته و دیگر جایی میان انسان‌ها ندارد. حتی بسیاری از جامعه‌شناسان به اشتباه، گفتند که دوران دیانت بشری دیگر تمام شده است!
بازگشت پر قدرت دین
وی افزود: اما چند اتفاق مهم در تاریخ موجب شد که نظرات دانشمندان عوض شود و آنان همچنان دین را به عنوان یک قدرت مهم اجتماعی به حساب بیاورند. یکی از آنان پدیده «انقلاب اسلامی» بود. انقلاب ما از آن دست اتفاقاتی بود که نشان داد دین چگونه می‌تواند پر قدرت در صحنه سیاست و اجتماع نقش‌آفرینی کند و بسیج مردمی تشکیل دهد. تقویت دین‌داری پس از سقوط نظام شوروی در بسیاری از کشورهای تحت سلطه آن، اتفاق دیگری بود که نشان داد باوجود ده‌ها سال تلاش برای حذف دین از زندگی مردم، چگونه باور و ایمان خویش را بین انسان‌ها حفظ کرده است.
عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه ادامه داد: امروزه فلاسفه حوزه «علم» در تحقیقات خود نشان دادند که دین همواره به عنوان یک عنصر محرک بشر، هم در فرایند نظریه‌پردازی دست داشته و هم در بسیاری از حوزه‌هایی که در نظر ما کاملاً سکولار به نظر می‌رسند نقش‌آفرینی می‌کند.
اربعین یک مکتب است و تمام ویژگی‌های مکتب بودن را دارد
شاکرین گفت: در این راستا نکاتی را در مورد اربعین اباعبدالله(ع) می‌گویم. ما وقتی سخن از امام حسین(ع) و قیام ایشان به میان می‌آوریم، اربعین و عاشورا، به عنوان دو نماد در ذهن ما تجلی مییابند. عاشورا جنبه انقلابی و حماسی امام حسین(ع) را تداعی‌گر است و اربعین جنبه زیارت و عاظفی آن را. اما اربعین یک پدیده زیارتی صرف نیست؛ اربعین یک مکتب است و تمام ویژگی‌های مکتب بودن را دارد. شعار «حب‌الحسین یجمعنا» به شکل فوق‌العاده‌ای در اربعین تجسم پیدا کرده است. آنچه که ما از نوع‌دوستی، همکاری، تعاون، حرکت به سمت هدف واحد و... را در اربعین می‌بینیم چیزی است که بشر در ایده‌آلیستی‌ترین افکارش هم به ذهن نیاورده.
اربعین فلسفه غرب جدید را به چالش کشیده است
وی افزود: اربعین یک اجتماع بزرگ دینی در دنیای فردگرای مدرن است. مدرنیته نه تنها دین را از فرد گرفت، بلکه انسانیت او را هم از بشر ربود و ارزش‌های انسانی را به مسلخ کشاند. مادیت جدید چشم و گوش بشر را بسته است؛ اما اربعین به عنوان تجلی ارزش‌های فطری بشری یک قیام علیه این وضعیت است. اربعین می‌تواند تمام فلسفه غرب جدید و صورت‌بندی‌های فکری آنان که مبتنی بر فردیّت و مادی‌گری است به چالش بکشد و اگر این اتفاق در جهان سانسور نشود و مردم جهان با آن آشنا شوند، گم‌شده خویش را بی‌شک در اربعین خواهند یافت.
منبع:فارس
