۰۲ آذر ۱۴۰۳ ۲۱ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۳۴ : ۲۲
حجت الاسلام والمسلمین قرائتی در جمع مردم کرمان مطرح کرد؛
درس هایی از قصه طالوت و جالوت
حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی به مناسبت ایام عزاداری امام حسین (ع) در دهه اول محرم، در مسجد امام شهر کرمان که به همت حوزه علمیه کرمان برگزار شده است، به تفسیر قصه طالوت و جالوت پرداخت.
عقیق:حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی، به مناسبت ایام عزاداری امام حسین (ع) در دهه اول محرم، در مسجد امام شهر کرمان که به همت حوزه علمیه کرمان برگزار شده است، به تفسیر قصه طالوت و جالوت پرداخت و گفت: در قرآن حدود دویست و شصت قصه وجود دارد که پر از نکتهاند. یکی از قصهها که در سوره بقره است ماجرای طالوت و جالوت است. جالوت پادشاه ظالمی بود که مردم آن زمان از دست او به تنگ آمده بودند. مردم تصمیم میگیرند با جالوت مبارزه کنند و برای این کار به سراغ پیامبر خود میروند و میگویند که ما قصد مبارزه با جالوت را داریم، اما نیاز به یک فرمانده نظامی داریم که از شما میخواهیم برای ما یک فرمانده نظامی تعیین کنی. پیامبرشان به آنها پاسخ داد که من مطمئن نیستم شما اهل جنگ باشید. آن افراد گفتند ما حتما میجنگیم.
وی ادامه داد: دستور جنگ که داده شد عده زیادی ریزش کردند و عده قلیلی برای جنگیدن اعلام آمادگی کردند. پیامبرشان به آن عده قلیل خبر داد که خداوند جناب طالوت را فرمانده شما قرار داده است. طالوت انسان متفکر و قوی هیکلی بود اما چون گمنام بود بخش دیگری از این افراد به مخالفت فرماندهی طالوت از لشکر جدا شدند. سپاه تشکیل شد و حرکت کردند. طالوت به افرادش گفت که در میانه راه نهر آبی است و کسی نباید از آن آب بخورد و اگر کسی از آن آب بخورد از ما نیست. البته در اینجا یک تبصره هست که اگر کسی تشنگی زیاد بر او چیره شد می‌تواند با دستانش آب بخورد. لشکر حرکت کرد و به نهر آب رسید و اکثر افراد از آن آب خوردند.
مفسر قرآن کریم افزود: مابقی که عده قلیلی بودند حرکت کردند و به لشکر دشمن رسیدند که با دیدن دشمن، یک عده دیگر از ترس از لشکر جدا شدند. در نهایت افرادی که باقی مانده بودند گفتند اگر خدا بخواهد جمعیت کم هم بر جمعیت زیاد پیروز میشود. جلو رفتند تا اینکه در این جمعیت نوجوانی پانزده شانزده ساله به نام داوود جالوت را میکشد. خدا میفرماید «وَ قَتَلَ داوُدُ جالُوت» داوود جالوت را کشت و به ازای این کارش به او سه ویژگی میدهیم «وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْکَ وَ الْحِکْمَةَ وَ عَلَّمَهُ مِمَّا يَشا» علم و حکمت و قدرت را به داوود میدهیم.
حجت الاسلام والمسلمین قرائتی به تفسیر آیات 246 تا 251 سوره بقره پرداخت و گفت: این ظاهر این آیات است و این آیات لطائفی دارد که به باید به آن بیپردازیم. «أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيل» آیا نمیبینید افرادی از بنی اسرائیل «مِنْ بَعْدِ مُوسَى» که بعد از موسی بر روی زمین آمدند. «أَلَمْ تَر» یعنی آیا نمیبیند؟ یعنی خدا تاریخی را نقل میکند که ملموس است و میگوید اگر میخواهید تاریخ را نقل کنید تاریخی را بگویید که جلوی چشم و ملموس باشد.
وی افزود: «إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا» آمدن نزد پیامبرشان و گفتند برای ما یک ملک تعیین کن. ملک یعنی پادشاه و فرمانده جنگی، گفتند یک فرمانده برای ما تعیین کن تا ما «نُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّه» در راه خدا بجنگیم. از اینجا مشخص میشود که دین از سیاست جدا نیست و پیامبر فقط برای نماز و‌روزه نیست. آنها از پیامبرشان خواستند تا برای لشکرشان فرمانده نظامی را انتخاب کند و کسی که فرمانده نظامی را برای لشکر تعیین میکند مشخص میشود فرمانده کل قوا است.
مفسر قرآن کریم ادامه داد: «قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ أَلَّا تُقَاتِلُوا» پیامبرشان به آنها گفت میترسم جهاد بر شما واجب شود و شما فرار کنید. مردم کوفه اینگونه بودند. صبح هجده هزار نفر با حضرت مسلم بیعت کردند اما شب هیچ یک از آنها با او نبودند. پاسخ دادند: «قَالُوا وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّه» چرا نگرانی؟ چرا ما در راه خدا نجنگیم؟ «وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا» به درستی که آنها ما را از خانه هایمان بیرون کردند و بچههایمان را از ما جدا کردند. این پاسخ نشان میدهد که جهاد در راه وطن هم جهاد فی سبیل الله محسوب میشود و اگر کسی در راه حفظ ناموس، ملک یا سرمایهاش کشته شود، شهید در راه خدا به حساب میآید.
وی بیان کرد: «فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَال» همینکه بر آنها جنگیدن نوشته شد «تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُم» فقط یک عده قلیلی از آنها ماندند و الباقی جدا شدند. «وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِين» خدا ظالمین را میشناسد. این جمله یعنی اگر کسی حرفی بزند و پای حرفش نایستد ظالم است ولو آنکه به قولش عمل نکرده باشد.
حجت الاسلام و المسلمین قرائتی ادامه داد: «وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُم» پیامبرشان به آنها گفت: «إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوت مَلِكًا» خداوند طالوت را فرمانده نظامی برای شما قرار داده است. «قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا» گفتند این به درد فرماندهی برما نمیخورد. «وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ» ما خودمان بهتریم. «وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَال» این از لحاظ وضعیت مالی پولی ندارد. «قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُم» پیامبر گفت خدا آن را انتخاب کرده و به من گفته این فرمانده شما است. «وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْم» طالوت از لحاظ علم و جسم برجسته است. بعد هم بهانه آوردند که طالوت گمنام است که پاسخ میدهد «وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيم» گمنام باشد، خداوند ملکش را به هرکس که اراده کند میدهد.
وی تصریح کرد: مردم گفتند که ما معجزه میخواهیم. از کجا مشخص است که خدا دستور داده است که طالوت باید فرمانده ما باشد؟«وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ التَّابُوت» پیامبرشان پاسخ داد معجزه و دلیل بر اینکه طالوت را خداوند فرمانده شما قرار داده است این است که جعبهای که حضرت موسی را مادرش در آن خواباند و در رود نیل رها کرد؛ امروز از آسمان توسط ملائکه به زمین فرستاده میشود. این جعبه چوبی برای بنی اسرائیل مقدس بوده و از آن در مراسمات مذهبی استفاده میکردند که توسط فردی دزدیده میشود و خداوند به عنوان معجزه آن را از آسمان برای آنها میفرستد.
حجت الاسلام والمسلیمن قرائتی گفت: «فِيهِ سَكِينَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ» صندوقی که در آن برای شما از طرف خداوند آرامش است. مگر چه چیزی در آن است؟ «وَبَقِيَّةٌ مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَى وَآلُ هَارُون» در آن یادگاریهایی از موسی و هارون است. این یادگاریها موجب آرامش شما می‌شوند. این آیه جوابی برای وهابیون است که حرم و ضریح ائمه (ع) را شرک میدانند. همانطوری که یادگار موسی و هارون موجب آرامش است، قبور ائمه(ع) که یادگار رسول اکرم(ص) هستند موجب آرامش است. «تَحْمِلُهُ الْمَلَائِكَةُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِين».
وی افزود: «فَلَمَّا فَصَلَ طالُوتُ بِالْجُنُود»ِ زمانی که طالوت با لشکر از شهر فاصله گرفت. «قالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَليکُمْ بِنَهَر» به لشکریانش گفت خدا شما را به نهر آبی در پیش رو امتحان میکند. «فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي» اگر کسی از شما از این آب بخورد از ما نیست «وَ مَنْ لَمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِه» و آنکس که از آن نخورد از ما است. «فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلاَّ قَليلاً مِنْهُمْ» اکثر جمعیت آب خوردند.
وی ادامه داد: «فَلَمَّا جاوَزَهُ هُوَ وَ الَّذينَ آمَنُوا مَعَه» زمانی که از نهر گذشتند آن کسانی که به طالوت وفا دار مانده بودند. میگوید الذین آمنوا معه، آمنو معه با آمنوا به و آمنو له فرق میکند و به معنای وفاداری است. «قالُوا لا طاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجالُوتَ وَ جُنُودِه» اما در این جمعیت هم تا لشکر جالوت را دیدند متزلزل شدند و جدا شدند. «قالَ الَّذينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا اللَّه» اما کسانی که به قیامت اعتقاد داشتند گفتند «کَمْ مِنْ فِئَةٍ قَليلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً کَثيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرين» گاهی یک گروه کم بر گروه قویتر پیروز می‌شوند و اگر ما مقاوم باشیم خدا به ما کمک میکند.
مفسر قرآن کریم خاطر نشان کر: «وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِه» زمانی که طالوتیها در برابر جالوتیها قرار گرفتند، دعا کردند «قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَي الْقَوْمِ الْکافِرين». دعا کردن در موقعیت است که اثر گذار است. در میدان عمل باید دعا کرد نه در خانه.
وی تاکید کرد: «فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّه» به اذن خدا دشمن را تار و مار کردند «وَ قَتَلَ داوُدُ جالُوت» داوود جالوت را کشت و خدا به او ملک و علم و حکمت را داد. «وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْکَ وَ الْحِکْمَةَ وَ عَلَّمَه». داوود جالوت را کشت و خدا به او این سه وگژپی را عطا کرد. در جنگ احزاب هم امام علی(ع) امر بن عبدود را کشت. چه تفاوتی میان این دو اتفاق است که خداوند به حضرت داوود آن سه ویژگی را بدهد و به امام علی (ع) ندهد. کارهای خداوند که گزینشی نیست. پس علم و حکمت و ملک برای امام علی(ع) است. این آیه یکی از آیاتی است که دال بر ولایت امیرالمومنین (ع) است.
منبع:حوزه
وی ادامه داد: دستور جنگ که داده شد عده زیادی ریزش کردند و عده قلیلی برای جنگیدن اعلام آمادگی کردند. پیامبرشان به آن عده قلیل خبر داد که خداوند جناب طالوت را فرمانده شما قرار داده است. طالوت انسان متفکر و قوی هیکلی بود اما چون گمنام بود بخش دیگری از این افراد به مخالفت فرماندهی طالوت از لشکر جدا شدند. سپاه تشکیل شد و حرکت کردند. طالوت به افرادش گفت که در میانه راه نهر آبی است و کسی نباید از آن آب بخورد و اگر کسی از آن آب بخورد از ما نیست. البته در اینجا یک تبصره هست که اگر کسی تشنگی زیاد بر او چیره شد می‌تواند با دستانش آب بخورد. لشکر حرکت کرد و به نهر آب رسید و اکثر افراد از آن آب خوردند.
مفسر قرآن کریم افزود: مابقی که عده قلیلی بودند حرکت کردند و به لشکر دشمن رسیدند که با دیدن دشمن، یک عده دیگر از ترس از لشکر جدا شدند. در نهایت افرادی که باقی مانده بودند گفتند اگر خدا بخواهد جمعیت کم هم بر جمعیت زیاد پیروز میشود. جلو رفتند تا اینکه در این جمعیت نوجوانی پانزده شانزده ساله به نام داوود جالوت را میکشد. خدا میفرماید «وَ قَتَلَ داوُدُ جالُوت» داوود جالوت را کشت و به ازای این کارش به او سه ویژگی میدهیم «وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْکَ وَ الْحِکْمَةَ وَ عَلَّمَهُ مِمَّا يَشا» علم و حکمت و قدرت را به داوود میدهیم.
حجت الاسلام والمسلمین قرائتی به تفسیر آیات 246 تا 251 سوره بقره پرداخت و گفت: این ظاهر این آیات است و این آیات لطائفی دارد که به باید به آن بیپردازیم. «أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيل» آیا نمیبینید افرادی از بنی اسرائیل «مِنْ بَعْدِ مُوسَى» که بعد از موسی بر روی زمین آمدند. «أَلَمْ تَر» یعنی آیا نمیبیند؟ یعنی خدا تاریخی را نقل میکند که ملموس است و میگوید اگر میخواهید تاریخ را نقل کنید تاریخی را بگویید که جلوی چشم و ملموس باشد.
وی افزود: «إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا» آمدن نزد پیامبرشان و گفتند برای ما یک ملک تعیین کن. ملک یعنی پادشاه و فرمانده جنگی، گفتند یک فرمانده برای ما تعیین کن تا ما «نُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّه» در راه خدا بجنگیم. از اینجا مشخص میشود که دین از سیاست جدا نیست و پیامبر فقط برای نماز و‌روزه نیست. آنها از پیامبرشان خواستند تا برای لشکرشان فرمانده نظامی را انتخاب کند و کسی که فرمانده نظامی را برای لشکر تعیین میکند مشخص میشود فرمانده کل قوا است.
مفسر قرآن کریم ادامه داد: «قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ أَلَّا تُقَاتِلُوا» پیامبرشان به آنها گفت میترسم جهاد بر شما واجب شود و شما فرار کنید. مردم کوفه اینگونه بودند. صبح هجده هزار نفر با حضرت مسلم بیعت کردند اما شب هیچ یک از آنها با او نبودند. پاسخ دادند: «قَالُوا وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّه» چرا نگرانی؟ چرا ما در راه خدا نجنگیم؟ «وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا» به درستی که آنها ما را از خانه هایمان بیرون کردند و بچههایمان را از ما جدا کردند. این پاسخ نشان میدهد که جهاد در راه وطن هم جهاد فی سبیل الله محسوب میشود و اگر کسی در راه حفظ ناموس، ملک یا سرمایهاش کشته شود، شهید در راه خدا به حساب میآید.
وی بیان کرد: «فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَال» همینکه بر آنها جنگیدن نوشته شد «تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُم» فقط یک عده قلیلی از آنها ماندند و الباقی جدا شدند. «وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِين» خدا ظالمین را میشناسد. این جمله یعنی اگر کسی حرفی بزند و پای حرفش نایستد ظالم است ولو آنکه به قولش عمل نکرده باشد.
حجت الاسلام و المسلمین قرائتی ادامه داد: «وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُم» پیامبرشان به آنها گفت: «إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوت مَلِكًا» خداوند طالوت را فرمانده نظامی برای شما قرار داده است. «قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا» گفتند این به درد فرماندهی برما نمیخورد. «وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ» ما خودمان بهتریم. «وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَال» این از لحاظ وضعیت مالی پولی ندارد. «قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُم» پیامبر گفت خدا آن را انتخاب کرده و به من گفته این فرمانده شما است. «وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْم» طالوت از لحاظ علم و جسم برجسته است. بعد هم بهانه آوردند که طالوت گمنام است که پاسخ میدهد «وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيم» گمنام باشد، خداوند ملکش را به هرکس که اراده کند میدهد.
وی تصریح کرد: مردم گفتند که ما معجزه میخواهیم. از کجا مشخص است که خدا دستور داده است که طالوت باید فرمانده ما باشد؟«وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ آيَةَ مُلْكِهِ أَنْ يَأْتِيَكُمُ التَّابُوت» پیامبرشان پاسخ داد معجزه و دلیل بر اینکه طالوت را خداوند فرمانده شما قرار داده است این است که جعبهای که حضرت موسی را مادرش در آن خواباند و در رود نیل رها کرد؛ امروز از آسمان توسط ملائکه به زمین فرستاده میشود. این جعبه چوبی برای بنی اسرائیل مقدس بوده و از آن در مراسمات مذهبی استفاده میکردند که توسط فردی دزدیده میشود و خداوند به عنوان معجزه آن را از آسمان برای آنها میفرستد.
حجت الاسلام والمسلیمن قرائتی گفت: «فِيهِ سَكِينَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ» صندوقی که در آن برای شما از طرف خداوند آرامش است. مگر چه چیزی در آن است؟ «وَبَقِيَّةٌ مِمَّا تَرَكَ آلُ مُوسَى وَآلُ هَارُون» در آن یادگاریهایی از موسی و هارون است. این یادگاریها موجب آرامش شما می‌شوند. این آیه جوابی برای وهابیون است که حرم و ضریح ائمه (ع) را شرک میدانند. همانطوری که یادگار موسی و هارون موجب آرامش است، قبور ائمه(ع) که یادگار رسول اکرم(ص) هستند موجب آرامش است. «تَحْمِلُهُ الْمَلَائِكَةُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِين».
وی افزود: «فَلَمَّا فَصَلَ طالُوتُ بِالْجُنُود»ِ زمانی که طالوت با لشکر از شهر فاصله گرفت. «قالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَليکُمْ بِنَهَر» به لشکریانش گفت خدا شما را به نهر آبی در پیش رو امتحان میکند. «فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي» اگر کسی از شما از این آب بخورد از ما نیست «وَ مَنْ لَمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِه» و آنکس که از آن نخورد از ما است. «فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلاَّ قَليلاً مِنْهُمْ» اکثر جمعیت آب خوردند.
وی ادامه داد: «فَلَمَّا جاوَزَهُ هُوَ وَ الَّذينَ آمَنُوا مَعَه» زمانی که از نهر گذشتند آن کسانی که به طالوت وفا دار مانده بودند. میگوید الذین آمنوا معه، آمنو معه با آمنوا به و آمنو له فرق میکند و به معنای وفاداری است. «قالُوا لا طاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجالُوتَ وَ جُنُودِه» اما در این جمعیت هم تا لشکر جالوت را دیدند متزلزل شدند و جدا شدند. «قالَ الَّذينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا اللَّه» اما کسانی که به قیامت اعتقاد داشتند گفتند «کَمْ مِنْ فِئَةٍ قَليلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً کَثيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرين» گاهی یک گروه کم بر گروه قویتر پیروز می‌شوند و اگر ما مقاوم باشیم خدا به ما کمک میکند.
مفسر قرآن کریم خاطر نشان کر: «وَ لَمَّا بَرَزُوا لِجالُوتَ وَ جُنُودِه» زمانی که طالوتیها در برابر جالوتیها قرار گرفتند، دعا کردند «قالُوا رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَيْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَي الْقَوْمِ الْکافِرين». دعا کردن در موقعیت است که اثر گذار است. در میدان عمل باید دعا کرد نه در خانه.
وی تاکید کرد: «فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّه» به اذن خدا دشمن را تار و مار کردند «وَ قَتَلَ داوُدُ جالُوت» داوود جالوت را کشت و خدا به او ملک و علم و حکمت را داد. «وَ آتاهُ اللَّهُ الْمُلْکَ وَ الْحِکْمَةَ وَ عَلَّمَه». داوود جالوت را کشت و خدا به او این سه وگژپی را عطا کرد. در جنگ احزاب هم امام علی(ع) امر بن عبدود را کشت. چه تفاوتی میان این دو اتفاق است که خداوند به حضرت داوود آن سه ویژگی را بدهد و به امام علی (ع) ندهد. کارهای خداوند که گزینشی نیست. پس علم و حکمت و ملک برای امام علی(ع) است. این آیه یکی از آیاتی است که دال بر ولایت امیرالمومنین (ع) است.
منبع:حوزه
گزارش خطا
