۰۱ دی ۱۴۰۳ ۲۰ جمادی الثانی ۱۴۴۶ - ۳۹ : ۱۸
قطره ای از دریا؛
آیه ای که تکدّی گری را ناپسند شمرده است
كسانى كه مى توانند با مسافرت و مهاجرت به نقطه اى دیگر زندگى خود را تأمین نمایند، نباید منتظر انفاق مردم باشند. «لایستطیعون ضرباً فى الارض»
عقیق: استاد محسن قرائتی در ادامه سلسله مباحث تفسیری خود با موضوع تفسیر قطره ای به بیان آموزه های آیه 273 سوره بقره پرداخته است.
آيه
لِلْفُقَراءِ الَّذينَ أُحْصِرُوا في سَبيلِ اللَّهِ لا يَسْتَطيعُونَ ضَرْباً فِي الْأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِياءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسيماهُمْ لا يَسْئَلُونَ النَّاسَ إِلْحافاً وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَليمٌ
ترجمه
(انفاق شما باید) براى نیازمندانى باشد كه در راه خدا محصور شده اند. (به خاطر دین خدا، از وطن آواره و یا در جبهه هاى جهاد هستند.) توان حركت و سفر در زمین را (براى تأمین هزینه زندگى و یا كسب سرمایه براى تجارت) ندارند. از شدّت عفاف و آبرودارى، شخص بى اطلاع آنها را غنى مى پندارد، امّا تو آنها را از سیما و چهره هایشان مى شناسى. آنان هرگز با اصرار از مردم چیزى نمى خواهند. و هر چیز نیكو و خیرى را (به این افراد) انفاق كنید، پس قطعاً خداوند به آن آگاه است.
نکته ها
در برخى از تفاسیر همچون تفسیر كبیر فخررازى، مجمع البیان و قرطبى آمده كه این آیه درباره اصحاب صُفّه نازل شده است. اصحاب صفّه تقریباً چهارصد نفر بودند كه از مكّه به مدینه هجرت كرده و چون در مدینه خانه و كاشانه و آشنایانى نداشتند، در كنار مسجد پیامبر روى صُفّه (سكّوئى بزرگ) زندگى مى كردند و اینان همیشه براى جهاد در راه خدا آماده بودند.
پيام ها
1- فقرا، در اموال اغنیا حقّى دارند. «للفقراء»
2- باید به مجاهدان وكسانى كه به خاطر فعالیّت هاى سیاسى براى مبارزه با طاغوت ها در محاصره ى زندان ها و تبعیدگاه ها قرار دارند و مهاجران بى پناه و همه كسانى كه در راه خدا دچار فقر شده و فرصت تلاش براى تأمین زندگى را ندارند، توجّه لازم صورت گیرد. «اُحصروا فى سبیل اللّه لایستطیعون ضرباً...»
3- كسانى كه مى توانند با مسافرت و مهاجرت به نقطه اى دیگر زندگى خود را تأمین نمایند، نباید منتظر انفاق مردم باشند. «لایستطیعون ضرباً فى الارض»
4- فقیران عفیف، پاكدامن و آبرودار، مورد ستایش خداوند هستند. «یحسبهم الجاهل اغنیاء»
5 - فقراى گمنام و محترم، در اولویّت هستند. «تعرفهم بسیماهم»
6- حتّى اگر ضرورتى پیش آمد، باز هم سؤالِ با اصرار از مردم نداشته باشید. «لایسئلون الناس الحافاً» تكدّى گرى، ناپسند است.
7- شرط انصاف نیست كه گروهى خود و تمام هستى خود را فدا كرده و در محاصره قرار گیرند، ولى گروه دیگر حتّى از انفاق به آنان تنگ نظرى داشته باشند. [*] «للفقراء الّذین اُحصروا»
*) بازنگرى این آیه را كه تمام كردم، هنوز قلم را به زمین نگذاشته بودم كه شخصى وارد شد و روزنامه اى بدستم داد كه از سیماى فرزانگان مطلبى نوشته بود. دیدم كه با این آیه بسیار سازگار است، لذا آنرا در پاورقى آوردم.
آیة اللّه میرزا على آقا قاضى قدس سره استاد عرفان علامه طباطبایى قدس سره را در نجف اشرف دیدند كه از سبزى فروشى كاهوهاى پلاسیده و نامرغوب را خریدارى مى كند، از او پرسیدند: چرا این كار را مى كنى؟ فرمود: این مغازه دار شخص فقیرى است، مى خواهم به او كمك كنم، لكن میل دارم كه هم آبرویش محفوظ بماند و هم به گرفتن مال بلا عوض عادت نكند! لذا این كاهوها را از او مى خرم كه به نوایى برسد و براى من فرق زیادى ندارد كه كاهوى تازه مصرف كنم، یا كهنه.
لِلْفُقَراءِ الَّذينَ أُحْصِرُوا في سَبيلِ اللَّهِ لا يَسْتَطيعُونَ ضَرْباً فِي الْأَرْضِ يَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِياءَ مِنَ التَّعَفُّفِ تَعْرِفُهُمْ بِسيماهُمْ لا يَسْئَلُونَ النَّاسَ إِلْحافاً وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ خَيْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَليمٌ
ترجمه
(انفاق شما باید) براى نیازمندانى باشد كه در راه خدا محصور شده اند. (به خاطر دین خدا، از وطن آواره و یا در جبهه هاى جهاد هستند.) توان حركت و سفر در زمین را (براى تأمین هزینه زندگى و یا كسب سرمایه براى تجارت) ندارند. از شدّت عفاف و آبرودارى، شخص بى اطلاع آنها را غنى مى پندارد، امّا تو آنها را از سیما و چهره هایشان مى شناسى. آنان هرگز با اصرار از مردم چیزى نمى خواهند. و هر چیز نیكو و خیرى را (به این افراد) انفاق كنید، پس قطعاً خداوند به آن آگاه است.
نکته ها
در برخى از تفاسیر همچون تفسیر كبیر فخررازى، مجمع البیان و قرطبى آمده كه این آیه درباره اصحاب صُفّه نازل شده است. اصحاب صفّه تقریباً چهارصد نفر بودند كه از مكّه به مدینه هجرت كرده و چون در مدینه خانه و كاشانه و آشنایانى نداشتند، در كنار مسجد پیامبر روى صُفّه (سكّوئى بزرگ) زندگى مى كردند و اینان همیشه براى جهاد در راه خدا آماده بودند.
پيام ها
1- فقرا، در اموال اغنیا حقّى دارند. «للفقراء»
2- باید به مجاهدان وكسانى كه به خاطر فعالیّت هاى سیاسى براى مبارزه با طاغوت ها در محاصره ى زندان ها و تبعیدگاه ها قرار دارند و مهاجران بى پناه و همه كسانى كه در راه خدا دچار فقر شده و فرصت تلاش براى تأمین زندگى را ندارند، توجّه لازم صورت گیرد. «اُحصروا فى سبیل اللّه لایستطیعون ضرباً...»
3- كسانى كه مى توانند با مسافرت و مهاجرت به نقطه اى دیگر زندگى خود را تأمین نمایند، نباید منتظر انفاق مردم باشند. «لایستطیعون ضرباً فى الارض»
4- فقیران عفیف، پاكدامن و آبرودار، مورد ستایش خداوند هستند. «یحسبهم الجاهل اغنیاء»
5 - فقراى گمنام و محترم، در اولویّت هستند. «تعرفهم بسیماهم»
6- حتّى اگر ضرورتى پیش آمد، باز هم سؤالِ با اصرار از مردم نداشته باشید. «لایسئلون الناس الحافاً» تكدّى گرى، ناپسند است.
7- شرط انصاف نیست كه گروهى خود و تمام هستى خود را فدا كرده و در محاصره قرار گیرند، ولى گروه دیگر حتّى از انفاق به آنان تنگ نظرى داشته باشند. [*] «للفقراء الّذین اُحصروا»
*) بازنگرى این آیه را كه تمام كردم، هنوز قلم را به زمین نگذاشته بودم كه شخصى وارد شد و روزنامه اى بدستم داد كه از سیماى فرزانگان مطلبى نوشته بود. دیدم كه با این آیه بسیار سازگار است، لذا آنرا در پاورقى آوردم.
آیة اللّه میرزا على آقا قاضى قدس سره استاد عرفان علامه طباطبایى قدس سره را در نجف اشرف دیدند كه از سبزى فروشى كاهوهاى پلاسیده و نامرغوب را خریدارى مى كند، از او پرسیدند: چرا این كار را مى كنى؟ فرمود: این مغازه دار شخص فقیرى است، مى خواهم به او كمك كنم، لكن میل دارم كه هم آبرویش محفوظ بماند و هم به گرفتن مال بلا عوض عادت نكند! لذا این كاهوها را از او مى خرم كه به نوایى برسد و براى من فرق زیادى ندارد كه كاهوى تازه مصرف كنم، یا كهنه.
منبع:حوزه
گزارش خطا
