۰۴ آذر ۱۴۰۳ ۲۳ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۳۴ : ۲۱
نخستین فردی که متن زیارت عاشورا را برای مردم خواند، کیست؟
یکی از زیارات توصیه شده که اکثر افراد با آن آشنا هستند و در هر ایامی بخصوص در روزهای محرم و صفر خوانده می شود، زیارت عاشورست.
عقیق:ادعیه و زیارت هایی در مفاتیح، صحیفه سجادیه و ... ذکر شده است که اکثر بچه مسلمان ها به آن ها پناه می برند و آن ها را می خوانند و به نوعی با خواندن این ادعیه و زیارات آرامش گرفته و یا حاجت روا می شوند.
یکی از این زیارات توصیه شده که اکثر افراد با آن آشنا هستند و در هر ایامی بخصوص در روزهای محرم و صفر خوانده می شود، زیارت عاشوراست. زیارتی که با نامش ذهن به سمت امام حسین (ع) رفته و اشک در چشمان قاری آن حلقه می زند.
در همین راستا باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا در این مطلب شما را با زیارت عاشوا و آثار آن و همچنین معرفی نخستین فردی که این زیارت را قرائت فرموده است آشنا نماید، پس پیشنهاد می کنیم با ما همراه باشید.
معرفی زیارت عاشورا
زیارت عاشورا؛ زیارتی است نقل شده از محمد بن علی که در مدح حسین بن علی و لعنت بر امویان است.
در متون مذهب شیعه نگاشته‌شده در دوران صفویان، برای خواندن آن و مداومت بر آن ثواب و خاصیت‌های بسیاری نقل شده‌است و به شیعیان توصیه شده که بر خواندن زیارت عاشورا مبادرت ورزند.
در پایان زیارت عاشورا مستحب است ۲ رکعت نماز و بعد از آن دعای علقمه خوانده شود.
سند زیارت عاشورا
قدیمی‌ترین سند زیارت عاشورا از ابن قولیه قمی است در کتاب کامل الزیارات و دیگری شیخ طوسی است که در کتاب «مصباح المتهجد» آورده و به صورت زیر زیارت را نقل می‌کند:
شیخ طوسی از محمد خالد طیالسی، از سیف بن عمیره، از صفوان بن مهران، از جعفر صادق، از علقمه محمد حضرمی، از باقر.
جمعی از بزرگان شیعه در مورد اثبات صحت این سند به تفصیل سخن گفته‌اند:
میرزا ابوالفضل تهرانی (متوفای ۱۳۱۶ هجری قمری) به تفصیل در این رابطه سخن گفته است.
آیت‌الله شیخ نصرالله شبستری در حدود ۵۰ صفحه در رابطه با سند بحث کرده‌است.
آیت‌الله سید موسی شبیری زنجانی، از مراجع تقلید که در پاسخ استفتایی در ۱۴۲۸ هجری قمری به خط خود در رابطه با صحت سند بحث کرده، و اثبات کرده که مورد وثوق همه بزرگان امامیه است و سندش صحیح و مورد اعتماد می‌باشد.
چرا باید زیارت عاشورا بخوانیم؟
حضرت امام صادق(ع) فرموده: هرکس بوسيله خواندن زيارت عاشورا، جدم حسين(ع) را زيارت کند " چه از راه دور يا نزديک" به خدا قسم خداوند هر حاجت مادی و معنوی داشته باشد به او می دهد.
چند نکته در رابطه با اين حديث قابل ذکر است:
اول اينکه گوينده مطلب يک امام معصوم است، بنابراين خيلی قابل اهميت است.
دوم اينکه امام معصوم قسم می خورد که اين تأکيدی بر اينکه حتماٌ حاجت اين شخص را خداوند خواهد داد.
سوم اينکه می توان امام حسين(ع) را بوسيله خواندن زيارت عاشورا از راه دور زيارت كرد.
چهارم اينکه حاجات مادی و معنوی بوسيله اين زيارت توسط خداوند برآورده می گردد.
برای رسيدن به مقام قرب الهی نيز وسائل گوناگون وجود دارد ولی وسيله مطمئن، راحت، سريع و ... برای رسيدن به خداوند عشق به امام حسين(ع) می باشد.با عشق و ارادت به سالار شهيدان کربلا می توان سريعتر و مطمئن به هدف رسيد.
برای رسيدن به محبت و عشق و علاقه امام حسين(ع) نيز راههای گوناگون وجود دارد ولی راهی که سريعتر انسان می تواند بوسيله آن به بارگاه امام حسين(ع) راه يابد، و جزو شيفتگان و عشاق سيدالشهداء گردد، از طريق خواندن زيارت عاشورا و خصوصاٌ مداومت به خواندن اين زيارت شريف است.
دلايل مختلفی برای اثبات اين ادعا وجود دارد که عبارتند از:
1- زيارت عاشورا از احاديث قدسی است. روايت صفوان در مورد زيارت عاشورا بيان کننده اين امر است که جبرئيل امين اين زيارت را از طريق خداوند متعال برای پيامبر(ص) قرائت نمود و اين زيارت از طريق معصومين به امام باقر(ع) رسيد و از طريق اين امام معصوم به دست شيعيان و دوستداران اهل بيت عصمت و طهارت (ع) رسيده است.
2- ائمه ما شيعيان خصوصاٌ امام زمان(ع) تأکيد به خواندن و مداومت به خواندن اين زيارت شريف داشته اند، چنانچه در ملاقاتی که سيد رشتی با امام زمان(ع) داشته اند، امام زمان به سيد رشتی می فرمايند: که چرا عاشورا نمی خوانيد و بعد سه بار می فرمايند عاشورا، عاشورا، عاشورا.(مفاتيح الجنان- شيخ عباس قمی)
3- علماء وبزرگان ما نيز برخواندن عاشورا و مداومت به آن تأکيدفراوان داشته اند و خود نيز اين کار را انجام می داده اند و يکی از علل موفقيت اکثر بزرگان و علماء خواندن زيارت عاشورا بوده است.
اولین کسی که متن زیارت عاشورا را برای عموم مردم خواند، کیست؟
زیارت عاشورا حدیث قدسی است و اولین کسی که از اهل بیت علیهم السلام متن زیارت عاشورا را برای عموم مردم خواند، امام باقر علیه السلام است که فرمود پدرم، او از پدرش او از جد ما از پیامبر (ص) و از جبرئیل و جبرئیل از خداوند متعال نقل کردند که خداوند فرمود: السلام علیک یا أبا عبدالله. یعنی متن زیارت در بین اهل بیت علیهم السلام بوده است.
روایت وارد شده که سیدالشهدا در روز عاشورا دو بار زیارت عاشورا را قرائت کردند، این خیلی مهم است؛ یک بار سیدالشهدا بین نماز ظهر و عصر روز عاشورا از ابتدا تا انتهای زیارت را خواندند و یک بار از صبح عاشورا تا غروب عاشورا بنا بر مناسبتی تکه ای از زیارت عاشورا را خواندند؛ این مطلب از یک جنبه بسیار با اهمیت است و قابل ذکر در روضه هاست، آن مرتبه ای که کامل خواندند بین الصلاتین بود اما یک باری را که تکه تکه خواندند تمام فرازهای زیارت عاشورا خوانده شد جز این فرازی که الان سجده دارد اینجا دیگر حضرت به شهادت رسیدند شما سجده های آیات قرآن را نگاه کنید یا سجده واجب هستند یا سجده مستحب و در تمام این موارد چه واجب و چه مستحب، کلمه سجده در تمام این آیات ذکر شده است، شما این فراز انتهایی زیارت عاشورا را می خوانید در حالی که هیچ کلمه سجده ای در آن ذکر نشده است و سجده مستحب هم است، نه سجده واجب؛ چرا بدون ذکر کلمه سجده، ما سجده می کنیم؟
جواب در این روایت آمده است که از ابتدا، این فراز سجده نداشته است، یعنی از ابتدا که این زیارت به وسیله حدیث قدسی بر پیامبر (ص) وارد شد، سجده نداشته است و سجده آن در روز عاشورا به وجود آمده است که سیدالشهدا از صبح روز عاشورا بنا به مناسبتی فرازی از زیارت را می خواندند و تا موقعی که حضرت به شهادت رسیدند تمام فرازهای زیارت را خواندند و بعد به شهادت رسیدند و این فراز سجده خوانده نشد تا زمانی که آن ملعون لعین بالای سر حضرت آمد تا سر مبارک ایشان را از تن جدا کند از جلو نتوانست سر را جدا کند، پیکر را برگرداند و سر را از قفا جدا کرد؛ وارد شده است که وقتی پیشانی حضرت به خاک افتاد حضرت این فراز انتهایی را شروع کرد و فرمود: «اللَّهُمَّ لَک الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکرِینَ» و این خیلی مهم است و به این علت این فراز سجده دار شده است؛ شما اینجا کلمه سجده ای را اینجا نمی بینید، با اینکه در آیات قرآن در تمام موارد واجب و مستحب، کلمه سجده وارد شده است چرا که حضرت در حال سجده عرضه می دارند: «اللَّهُمَّ لَک الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکرِینَ»؛ هم علت سجده دار شدن مشخص است، و هم اینکه حضرت در چه حالی بوده اند؟؛ نه در حالی که حضرت علی اکبر یا طفلشان را از دست داده اند یا از اسب افتاده اند، در حالی حضرت به اینجا رسیده که به پیکر بی جان حضرت رحم نمی کنند و می خواهند سر حضرت را از بدن جدا کنند در این حال حضرت شاکر و حامد خداوند است اینجا باید صبر سیدالشهدا را مزه مزه کرد.
اثر زیارت عاشورا
از مرحوم آیت الله‌العظمی حاج شیخ عبدالکریم حایری یزدی(ره)، نقل شده است:
اوقاتی که در سامرا مشغول تحصیل علوم دینی بودم، اهالی سامرا به بیماری وبا و طاعون مبتلا شدند و همه‌روزه عده‌ای می‌‌مردند.
روزی در منزل استادم، مرحوم سیدمحمد فشارکی، عده‌ای از اهل علم جمع بودند. ناگاه مرحوم آقا میرزا محمدتقی شیرازی تشریف آوردند و صحبت از بیماری وبا شد که همه در معرض خطر مرگ هستند.
مرحوم میرزا فرمود: اگر من حکمی کنم آیا لازم است انجام شود یا نه؟ همه اهل مجلس پاسخ دادند: بلی. فرمود: من حکم می‌‌کنم که شیعیان سامرا از امروز تا ده‌روز همه مشغول خواندن زیارت عاشورا شوند و ثواب آن را به روح نرجس‌خاتون(علیها السلام)، والده ماجده حضرت حجت‌بن‌الحسن هدیه نمایند تا این بلا از آنان دور شود.
اهل مجلس این حکم را به تمام شیعیان رساندند و همه مشغول خواندن زیارت عاشورا شدند. از فردای آن روز تلف‌شدن شیعه متوقف شد.
یکی از این زیارات توصیه شده که اکثر افراد با آن آشنا هستند و در هر ایامی بخصوص در روزهای محرم و صفر خوانده می شود، زیارت عاشوراست. زیارتی که با نامش ذهن به سمت امام حسین (ع) رفته و اشک در چشمان قاری آن حلقه می زند.
در همین راستا باشگاه خبرنگاران جوان قصد دارد تا در این مطلب شما را با زیارت عاشوا و آثار آن و همچنین معرفی نخستین فردی که این زیارت را قرائت فرموده است آشنا نماید، پس پیشنهاد می کنیم با ما همراه باشید.
معرفی زیارت عاشورا
زیارت عاشورا؛ زیارتی است نقل شده از محمد بن علی که در مدح حسین بن علی و لعنت بر امویان است.
در متون مذهب شیعه نگاشته‌شده در دوران صفویان، برای خواندن آن و مداومت بر آن ثواب و خاصیت‌های بسیاری نقل شده‌است و به شیعیان توصیه شده که بر خواندن زیارت عاشورا مبادرت ورزند.
در پایان زیارت عاشورا مستحب است ۲ رکعت نماز و بعد از آن دعای علقمه خوانده شود.
سند زیارت عاشورا
قدیمی‌ترین سند زیارت عاشورا از ابن قولیه قمی است در کتاب کامل الزیارات و دیگری شیخ طوسی است که در کتاب «مصباح المتهجد» آورده و به صورت زیر زیارت را نقل می‌کند:
شیخ طوسی از محمد خالد طیالسی، از سیف بن عمیره، از صفوان بن مهران، از جعفر صادق، از علقمه محمد حضرمی، از باقر.
جمعی از بزرگان شیعه در مورد اثبات صحت این سند به تفصیل سخن گفته‌اند:
میرزا ابوالفضل تهرانی (متوفای ۱۳۱۶ هجری قمری) به تفصیل در این رابطه سخن گفته است.
آیت‌الله شیخ نصرالله شبستری در حدود ۵۰ صفحه در رابطه با سند بحث کرده‌است.
آیت‌الله سید موسی شبیری زنجانی، از مراجع تقلید که در پاسخ استفتایی در ۱۴۲۸ هجری قمری به خط خود در رابطه با صحت سند بحث کرده، و اثبات کرده که مورد وثوق همه بزرگان امامیه است و سندش صحیح و مورد اعتماد می‌باشد.
چرا باید زیارت عاشورا بخوانیم؟
حضرت امام صادق(ع) فرموده: هرکس بوسيله خواندن زيارت عاشورا، جدم حسين(ع) را زيارت کند " چه از راه دور يا نزديک" به خدا قسم خداوند هر حاجت مادی و معنوی داشته باشد به او می دهد.
چند نکته در رابطه با اين حديث قابل ذکر است:
اول اينکه گوينده مطلب يک امام معصوم است، بنابراين خيلی قابل اهميت است.
دوم اينکه امام معصوم قسم می خورد که اين تأکيدی بر اينکه حتماٌ حاجت اين شخص را خداوند خواهد داد.
سوم اينکه می توان امام حسين(ع) را بوسيله خواندن زيارت عاشورا از راه دور زيارت كرد.
چهارم اينکه حاجات مادی و معنوی بوسيله اين زيارت توسط خداوند برآورده می گردد.
برای رسيدن به مقام قرب الهی نيز وسائل گوناگون وجود دارد ولی وسيله مطمئن، راحت، سريع و ... برای رسيدن به خداوند عشق به امام حسين(ع) می باشد.با عشق و ارادت به سالار شهيدان کربلا می توان سريعتر و مطمئن به هدف رسيد.
برای رسيدن به محبت و عشق و علاقه امام حسين(ع) نيز راههای گوناگون وجود دارد ولی راهی که سريعتر انسان می تواند بوسيله آن به بارگاه امام حسين(ع) راه يابد، و جزو شيفتگان و عشاق سيدالشهداء گردد، از طريق خواندن زيارت عاشورا و خصوصاٌ مداومت به خواندن اين زيارت شريف است.
دلايل مختلفی برای اثبات اين ادعا وجود دارد که عبارتند از:
1- زيارت عاشورا از احاديث قدسی است. روايت صفوان در مورد زيارت عاشورا بيان کننده اين امر است که جبرئيل امين اين زيارت را از طريق خداوند متعال برای پيامبر(ص) قرائت نمود و اين زيارت از طريق معصومين به امام باقر(ع) رسيد و از طريق اين امام معصوم به دست شيعيان و دوستداران اهل بيت عصمت و طهارت (ع) رسيده است.
2- ائمه ما شيعيان خصوصاٌ امام زمان(ع) تأکيد به خواندن و مداومت به خواندن اين زيارت شريف داشته اند، چنانچه در ملاقاتی که سيد رشتی با امام زمان(ع) داشته اند، امام زمان به سيد رشتی می فرمايند: که چرا عاشورا نمی خوانيد و بعد سه بار می فرمايند عاشورا، عاشورا، عاشورا.(مفاتيح الجنان- شيخ عباس قمی)
3- علماء وبزرگان ما نيز برخواندن عاشورا و مداومت به آن تأکيدفراوان داشته اند و خود نيز اين کار را انجام می داده اند و يکی از علل موفقيت اکثر بزرگان و علماء خواندن زيارت عاشورا بوده است.
اولین کسی که متن زیارت عاشورا را برای عموم مردم خواند، کیست؟
زیارت عاشورا حدیث قدسی است و اولین کسی که از اهل بیت علیهم السلام متن زیارت عاشورا را برای عموم مردم خواند، امام باقر علیه السلام است که فرمود پدرم، او از پدرش او از جد ما از پیامبر (ص) و از جبرئیل و جبرئیل از خداوند متعال نقل کردند که خداوند فرمود: السلام علیک یا أبا عبدالله. یعنی متن زیارت در بین اهل بیت علیهم السلام بوده است.
روایت وارد شده که سیدالشهدا در روز عاشورا دو بار زیارت عاشورا را قرائت کردند، این خیلی مهم است؛ یک بار سیدالشهدا بین نماز ظهر و عصر روز عاشورا از ابتدا تا انتهای زیارت را خواندند و یک بار از صبح عاشورا تا غروب عاشورا بنا بر مناسبتی تکه ای از زیارت عاشورا را خواندند؛ این مطلب از یک جنبه بسیار با اهمیت است و قابل ذکر در روضه هاست، آن مرتبه ای که کامل خواندند بین الصلاتین بود اما یک باری را که تکه تکه خواندند تمام فرازهای زیارت عاشورا خوانده شد جز این فرازی که الان سجده دارد اینجا دیگر حضرت به شهادت رسیدند شما سجده های آیات قرآن را نگاه کنید یا سجده واجب هستند یا سجده مستحب و در تمام این موارد چه واجب و چه مستحب، کلمه سجده در تمام این آیات ذکر شده است، شما این فراز انتهایی زیارت عاشورا را می خوانید در حالی که هیچ کلمه سجده ای در آن ذکر نشده است و سجده مستحب هم است، نه سجده واجب؛ چرا بدون ذکر کلمه سجده، ما سجده می کنیم؟
جواب در این روایت آمده است که از ابتدا، این فراز سجده نداشته است، یعنی از ابتدا که این زیارت به وسیله حدیث قدسی بر پیامبر (ص) وارد شد، سجده نداشته است و سجده آن در روز عاشورا به وجود آمده است که سیدالشهدا از صبح روز عاشورا بنا به مناسبتی فرازی از زیارت را می خواندند و تا موقعی که حضرت به شهادت رسیدند تمام فرازهای زیارت را خواندند و بعد به شهادت رسیدند و این فراز سجده خوانده نشد تا زمانی که آن ملعون لعین بالای سر حضرت آمد تا سر مبارک ایشان را از تن جدا کند از جلو نتوانست سر را جدا کند، پیکر را برگرداند و سر را از قفا جدا کرد؛ وارد شده است که وقتی پیشانی حضرت به خاک افتاد حضرت این فراز انتهایی را شروع کرد و فرمود: «اللَّهُمَّ لَک الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکرِینَ» و این خیلی مهم است و به این علت این فراز سجده دار شده است؛ شما اینجا کلمه سجده ای را اینجا نمی بینید، با اینکه در آیات قرآن در تمام موارد واجب و مستحب، کلمه سجده وارد شده است چرا که حضرت در حال سجده عرضه می دارند: «اللَّهُمَّ لَک الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکرِینَ»؛ هم علت سجده دار شدن مشخص است، و هم اینکه حضرت در چه حالی بوده اند؟؛ نه در حالی که حضرت علی اکبر یا طفلشان را از دست داده اند یا از اسب افتاده اند، در حالی حضرت به اینجا رسیده که به پیکر بی جان حضرت رحم نمی کنند و می خواهند سر حضرت را از بدن جدا کنند در این حال حضرت شاکر و حامد خداوند است اینجا باید صبر سیدالشهدا را مزه مزه کرد.
اثر زیارت عاشورا
از مرحوم آیت الله‌العظمی حاج شیخ عبدالکریم حایری یزدی(ره)، نقل شده است:
اوقاتی که در سامرا مشغول تحصیل علوم دینی بودم، اهالی سامرا به بیماری وبا و طاعون مبتلا شدند و همه‌روزه عده‌ای می‌‌مردند.
روزی در منزل استادم، مرحوم سیدمحمد فشارکی، عده‌ای از اهل علم جمع بودند. ناگاه مرحوم آقا میرزا محمدتقی شیرازی تشریف آوردند و صحبت از بیماری وبا شد که همه در معرض خطر مرگ هستند.
مرحوم میرزا فرمود: اگر من حکمی کنم آیا لازم است انجام شود یا نه؟ همه اهل مجلس پاسخ دادند: بلی. فرمود: من حکم می‌‌کنم که شیعیان سامرا از امروز تا ده‌روز همه مشغول خواندن زیارت عاشورا شوند و ثواب آن را به روح نرجس‌خاتون(علیها السلام)، والده ماجده حضرت حجت‌بن‌الحسن هدیه نمایند تا این بلا از آنان دور شود.
اهل مجلس این حکم را به تمام شیعیان رساندند و همه مشغول خواندن زیارت عاشورا شدند. از فردای آن روز تلف‌شدن شیعه متوقف شد.
منبع:باشگاه خبرنگاران
گزارش خطا
