«فرایند شکل‌گیری و ساختار اجتماعی کوفه، نقش معنوی، علمی، فکری، سیاسی و نظامی کوفه، بررسی نقاط ضعف و قوت کوفیان، ظهور خلافت عباسیان در کوفه، آخرین اقدام امام علی (ع) در بسیج کردن کوفیان برای رویارویی با معاویه، جغرافیای تاریخی منطقه کوفه، مواضع کوفیان پس از انعقاد صلح، تأسیس حوزه علمیه نجف و پایان حیات علمی کوفیان» از جمله سرفصل‌ها و عناوین این کتاب به شمار می‌رود.
در بخشی از این کتاب آمده است:
تأکید فراوان قرآن کریم و اولیا دین مبین اسلام به مطالعه تاریخ و آگاهی از عملکرد و سرنوشت مردمان در اعصار پیشین، نشان دهنده نقش و اهمیت بسیار تاریخ در هدایت جوامع بشری است. چراکه بررسی نحوه رفتار انسان‌ها و جوامع در رویارویی جبهه‌ها و جریان‌های حق و باطل در تاریخ، برای کسانی که جویای سعادت و رستگاری در دنیا و آخرت هستند، «بصیرت» ایجاد می‌کند و آنان را در حوادث و تحولات مشابه که تکرار تاریخ است، راهنما خواهد بود. بصیرتی که از مطالعه و تحلیل حوادث تاریخی به دست می‌آید، موجب می‌شود تا از عملکرد و رفتار درست و در جهت رضای خداوند افراد و جوامع پیشین «درس‌ها» و از کردار و سلوک نادرست و شیطانی آنان عبرت‌ها گرفته شود تا در صورت تکرار تاریخ و وقوع حوادث و تحولات همانند، از این آموزه‌ها بهره‌های مناسبی ببرند.
رهبری معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای که به حمدلله در عرصه تاریخ نیز از فحول و صاحب‌نظران و تحلیل‌گریان کم نظیر معاصر هستند، بارها بر مطالعه تاریخ و گرفتن آموزه‌ها از آن مخصوصاً تاریخ صدر اسلام تأکید داشتند و آن را برای همه مردم به ویژه «خواص» جامعه ما یک ضرورت دانسته‌اند.
در کتاب حاضر که درباره موقعیت شهر کوفه و مردم آن و عملکرد آنان در صدر اسلام نگاشته شده، به این مهم پرداخته شده است و با بیان سابقه درخشان این شهر و نقش تأثیرگذار کوفیان در تحولات آن مقطع حساس و تعیین کننده عالم اسلام، موجبات بهره‌مندی از درس‌ها و عبرت‌های فراوان رفتار و کردار اهل کوفه را برای عصر ما و موقعیت های مشابه فراهم آورده است.
