توصیه های امام صادق(ع) در اداره اجتماعی مسلمین

حضرت آیت الله جوادی آملی در سخنانی با اشاره به این مطلب به تشریح پاره ای از ویژگی های علمی و عملی آن امام همام پرداختند و بیان داشتند: وجود مبارک امام صادق(سلام الله علیه) که رئیس مذهب ماست، مشابه همان کار و برنامه ای را که رسول گرامی (علیه و علی آله آلاف التحیة والثناء) در زمان خود انجام داد، بر عهده داشته است. وجود مبارک رسول گرامی(صلی الله علیه وآله و سلّم) قیام کرد، هم مشکلات محلّی و ملّی را و هم مشکلات منطقه‌ای را و هم مشکلات جهانی را حل کرد. همان مشکلی که وجود مبارک پیامبر داشت و مشکل‌گشایی که به دست رسالت رسول اکرم انجام شد، همان مشکل در زمان امام صادق(سلام الله علیه) بود و همان مشکل‌گشایی به دست امام صادق(سلام الله علیه) صورت گرفت.

معظم له با اشاره گستردگی مشکلات اعتقادی مردم در زمان امام ششم علیه السلام اظهار داشتند: مشکلات اعتقادی مردم حجاز، مجاوران حجاز و جهان معاصر در ابتدای بعثت پیامبر اسلام، الحاد ، شرک و مشوبیت اعتقادی و مانند آن بود؛ در عصر امام صادق(سلام الله علیه) هم همین مشکلات محلّی و ملّی از یک سو، منطقه‌ای از سوی دیگر و بین‌المللی از سوی سوم وجود داشت.

حضرت آیت الله جوادی آملی با بیان این مطلب که استقامت و پایداری امام صادق علیه السلام اصل اسلام را حفظ کرد، اذعان داشتند: این نبود که امام صادق علیه السلام تنها حوزه علمیه داشته باشد و رئیس مذهب باشد و حکم فقهی بیان کند؛ او با ملحدان از یک سو، با مشرکان از سوی دیگر، با کسانی که مشوبیت اعتقادی و اخلاقی داشتند از سوی دیگر، با امویان و عباسیان از سوی دیگر به مبارزه برخواست و ضمن معرفی نظام اسلامی، با استقامت و پایداری این نظام را حفظ کرد.

معظم له در ادامه با اشاره به برخی از توصیه های امام صادق(ع) در اداره امور اخلاقی و اجتماعی مسلمین خاطرنشان کردند: از وجود مبارک امام صادق(سلام الله علیه) سؤال کردند که اینکه شما فرمودید خدای سبحان همه کارها را در اختیار بشر قرار داد «إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَوَّضَ‏ إِلَی‏ الْمُؤْمِنِ‏ أُمُورَهُ‏ کُلَّهَا وَ لَمْ یفَوِّضْ إِلَیهِ أَنْ یذِلَّ نَفْسَهُ» یعنی چه؟ ایشان فرمودند: خدا به افراد اجازه نداد که خودشان را ذلیل و فرومایه کنند. اگر چیزی را امضا کنند که ذلّت ملت در اوست، در حالی که دولت و ملّت و رهبری امت با این کار مخالف‌ هستند، بر اساس همین منش است؛ این مکتب امام صادق است که دارد کشور را اداره می‌کند. فرمود آن تعهّد، آن کنوانسیون، آن میثاق، آن پیمان، آن «ان‌پی‌تی» و آن کاری که باعث ذلّت یک مملکت است را انجام ندهید، خدا چنین کاری را اجازه نداده است.

ایشان با اشاره به پاسخ امام ششم به سوالی در خصوص معنای «ذلت» تصریح داشتند: از حضرت سؤال کردند انسان خودش را ذلیل کند یعنی چه؟ فرمود آبروی انسان برای انسان نیست. انسان کاری بکند که «مسلوب‌الحیثیه» شود این شخص معصیت کرده است! به ما گفتند آبرو، امانت الهی است؛ مثل جان، بعد فرمود راه آبروریزی و یکی از مصادیق آبروریزی و یکی از مصادیق ذلّت نفس که حرام است این است که انسان سِمتی را قبول کند که نتواند آن را اداره کند. اگر شما می‌بینید در کشوری کسی سِمتی دارد و نمی‌تواند آن را اداره کند این کار می‌شود معصیت.

حضرت آیت الله جوادی آملی به نقل از امام صادق علیه السلام، بیان داشتند: اگر کسی مسئولیتی را قبول کرد و نمی‌تواند آن را اداره کند، اول باید عاقلانه بگوید من نمی‌توانم و بعد وقتی هم که فهمید فوراً استعفا دهد. اگر حوزوی است بخواهد تدریس کند، باید مدرّس لایق باشد؛ اگر دانشگاهی است بخواهد استاد باشد، باید استاد ماهر باشد و اگر مسئول سیاسی، اجتماعی، اخلاقی است باید مدیر و مدبّر کارآمد باشد.