۰۴ آذر ۱۴۰۳ ۲۳ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۲۵ : ۱۱
آيا مرجعيت دينى اهل بيت(ع) در قرآن بيان شده است؟
برخى از آيات قرآن دلالت بر مرجعيّت دينى اهل بيت(عليهم السلام) دارند.
عقیق: برخى از آيات قرآن دلالت بر مرجعيّت دينى اهل بيت(عليهم السلام) دارند كه عبارت اند از:
1 ـ آيه تطهير: خداوند متعال مى فرمايد: « إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً»؛(1) «همانا خداوند اراده كرده تا هرگونه رجس و پليدى را از شما اهل بيت(عليهم السلام) دور كرده و شما را كاملاً پاك نمايد.»
شكى نيست كه اين آيه در شأن اهل بيت پيامبر(صلى الله عليه وآله)وارد شده است.
سيزده نفر از صحابه و ده ها نفر از علماى اهل سنت اين شأن نزول را در كتب خود ذكر كرده اند؛ از جمله:
ترمذى در صحيحش از عمر بن ابى سلمه نقل مى كند كه گفت: « نزلت هذه الآية على النبى(صلى الله عليه وآله): « إِنَّما يُرِيدُ اللهُ ...» فى بيت امّ سلمه، فدعا النبى(صلى الله عليه و آله) فاطمة و حسناً و حسيناً فجلّلهم بكساء و علىًّ خلف ظهره ثم قال: اللّهمّ هؤلآء أهل بيتى فأذهب عنهم الرجس وطهّرهم تطهيراً»؛(2) «هنگامى كه آيه تطهير بر پيامبر(صلى الله عليه وآله) در خانه ام سلمه نازل شد، پيامبر(صلى الله عليه وآله) فاطمه، حسن و حسين(عليهم السلام) را فرا خواند در حالي كه علي(عليه السلام) پشت سرش بود، سپس عبايي را بر روى آنان كشيد و عرض كرد: بار خدايا! اينان اهل بيت من هستند. پس رجس و پليدى را از آنان دور كن و آنان را پاك فرما».
در اينجا چند نكته را بايد متذكر شد:
اولاً: با تصريح اين روايت، پيامبر(صلى الله عليه وآله) اهل بيت خود را معرفى كردند و بين اهل بيت و همسران خود فرق گذاشتند.
ثانياً: به صراحت خود آيه و دعاى پيامبر(صلى الله عليه وآله)، اهل بيت(عليهم السلام) از هر گونه خطاء و رجس و پليدى به دورند، پس هر كس از خطا و گناه و هر گونه پليدى مبرّا باشد مرجعيت دينى او ثابت است.
2 ـ آيه هدايت: خداوند متعال مى فرمايد: «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ و لِكُلِّ قَوْم هاد»؛(3) «همانا تو بيم دهنده اى و براى هر قومى هدايتگرى مى باشد.»
طبرى به سند صحيح از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) روايت كرده كه حضرت فرمود: «أنا المنذر و علىًّ الهادى و بك يهتدى المهتدون بعدي»؛(4) «من بيم دهنده و على، هادى است و با تو اى على! هدايت شوندگان هدايت مي شوند.»
عبدالله بن احمد بن حنبل به سند صحيح از امام على(عليه السلام) در تفسير آيه فوق نقل كرده كه فرمود: «رسول الله المنذر والهادى رجل من بني هاشم»؛(5) «رسول خدا بيم دهنده است و هادى مردى از بنى هاشم مى باشد.»
و نيز خبرى به سند صحيح از ابن عبّاس نقل كرده كه گفت: « إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ»، مقصود رسول الله است. « وَ لِكُلِّ قَوْم هاد » مقصود على است.(6) كه با اين اوصاف مرجعيت دينى على(عليه السلام) بعد از پيامبر(صلى الله عليه وآله) بر كسى پوشيده نمى ماند.
و نيز حاكم نيشابورى به سند صحيح از امام على(عليه السلام) در تفسير آيه فوق نقل كرده كه حضرت فرمود: «رسول خدا(صلى الله عليه وآله) بيم دهنده و من هدايتگر هستم».(7)
مضمون اين حديث را نُه نفر از صحابه و بيست و چهار نفر از علماى اهل سنت نقل كرده اند.(8)
1 ـ آيه تطهير: خداوند متعال مى فرمايد: « إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً»؛(1) «همانا خداوند اراده كرده تا هرگونه رجس و پليدى را از شما اهل بيت(عليهم السلام) دور كرده و شما را كاملاً پاك نمايد.»
شكى نيست كه اين آيه در شأن اهل بيت پيامبر(صلى الله عليه وآله)وارد شده است.
سيزده نفر از صحابه و ده ها نفر از علماى اهل سنت اين شأن نزول را در كتب خود ذكر كرده اند؛ از جمله:
ترمذى در صحيحش از عمر بن ابى سلمه نقل مى كند كه گفت: « نزلت هذه الآية على النبى(صلى الله عليه وآله): « إِنَّما يُرِيدُ اللهُ ...» فى بيت امّ سلمه، فدعا النبى(صلى الله عليه و آله) فاطمة و حسناً و حسيناً فجلّلهم بكساء و علىًّ خلف ظهره ثم قال: اللّهمّ هؤلآء أهل بيتى فأذهب عنهم الرجس وطهّرهم تطهيراً»؛(2) «هنگامى كه آيه تطهير بر پيامبر(صلى الله عليه وآله) در خانه ام سلمه نازل شد، پيامبر(صلى الله عليه وآله) فاطمه، حسن و حسين(عليهم السلام) را فرا خواند در حالي كه علي(عليه السلام) پشت سرش بود، سپس عبايي را بر روى آنان كشيد و عرض كرد: بار خدايا! اينان اهل بيت من هستند. پس رجس و پليدى را از آنان دور كن و آنان را پاك فرما».
در اينجا چند نكته را بايد متذكر شد:
اولاً: با تصريح اين روايت، پيامبر(صلى الله عليه وآله) اهل بيت خود را معرفى كردند و بين اهل بيت و همسران خود فرق گذاشتند.
ثانياً: به صراحت خود آيه و دعاى پيامبر(صلى الله عليه وآله)، اهل بيت(عليهم السلام) از هر گونه خطاء و رجس و پليدى به دورند، پس هر كس از خطا و گناه و هر گونه پليدى مبرّا باشد مرجعيت دينى او ثابت است.
2 ـ آيه هدايت: خداوند متعال مى فرمايد: «إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ و لِكُلِّ قَوْم هاد»؛(3) «همانا تو بيم دهنده اى و براى هر قومى هدايتگرى مى باشد.»
طبرى به سند صحيح از رسول خدا(صلى الله عليه وآله) روايت كرده كه حضرت فرمود: «أنا المنذر و علىًّ الهادى و بك يهتدى المهتدون بعدي»؛(4) «من بيم دهنده و على، هادى است و با تو اى على! هدايت شوندگان هدايت مي شوند.»
عبدالله بن احمد بن حنبل به سند صحيح از امام على(عليه السلام) در تفسير آيه فوق نقل كرده كه فرمود: «رسول الله المنذر والهادى رجل من بني هاشم»؛(5) «رسول خدا بيم دهنده است و هادى مردى از بنى هاشم مى باشد.»
و نيز خبرى به سند صحيح از ابن عبّاس نقل كرده كه گفت: « إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ»، مقصود رسول الله است. « وَ لِكُلِّ قَوْم هاد » مقصود على است.(6) كه با اين اوصاف مرجعيت دينى على(عليه السلام) بعد از پيامبر(صلى الله عليه وآله) بر كسى پوشيده نمى ماند.
و نيز حاكم نيشابورى به سند صحيح از امام على(عليه السلام) در تفسير آيه فوق نقل كرده كه حضرت فرمود: «رسول خدا(صلى الله عليه وآله) بيم دهنده و من هدايتگر هستم».(7)
مضمون اين حديث را نُه نفر از صحابه و بيست و چهار نفر از علماى اهل سنت نقل كرده اند.(8)
پینوشت:
1. سوره احزاب، آيه 33.
2. صحيح ترمذى، ج 5، ص 327.
3. سوره رعد، آيه 7.
4. جامع البيان، ذيل آيه.
5. مسند احمد، ج 1، ص 126.
6. تفسير حبرى، ص 281.
7. مستدرك حاكم، ج 3، ص 129.
8 ـ على اصغر رضوانى، دفاع از تشيع و پاسخبه شبهات، ص 22.
گزارش خطا
