آیه ۲۰۷ سوره بقره درباره کدام شخصیت نازل شده است؟

* آيه           

وَ مِنَ الْنَّاسِ مَنْ يَشْرِى نَفْسَهُ ابْتغَآءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ

* ترجمه                 

و از مردم كسى است كه براى كسب خشنودى خدا، جان خود را مى‏فروشد و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.

* نکته ها                

ابن ‏ابى ‏الحدید كه از علماى قرن هفتم اهل ‏سنّت است، در شرح نهج‏ البلاغه خود آورده است: تمام مفسّران گفته ‏اند این آیه درباره على‏ بن ‏ابى ‏طالب علیه السلام نازل شده است كه در لیلة المبیت در بستر رسول خدا صلى الله علیه وآله خوابید. و این موضوع در حدى از تواتر است كه جز كافر یا دیوانه آنرا انكار نمى ‏كند. [الف]

مشركانِ مكّه، قرار گذاشتند از هر قبیله‏اى یك نفر را براى كشتن پیامبر صلى الله علیه وآله انتخاب كنند و آن حضرت را دسته جمعى از بین ببرند تا بنى‏هاشم به خونخواهى او قیام نكنند و با این عمل از دعوت پیامبر راحت شوند. پیامبر صلى الله علیه وآله از نقشه‏ى آنان با خبر شد و على علیه السلام براى اینكه پیامبر به سلامت از مكّه خارج شود، در بستر ایشان خوابید و این آیه در شأن آن حضرت نازل گردید. [ب]

همین كه على علیه السلام در آن شب خطرناك به جاى پیامبر خوابید، خداوند به دو فرشته‏ى خود، جبرئیل و میكائیل فرمود: كدامیك از شما حاضرید فداى دیگرى شوید؟! هیچكدام از آنها حاضر نشدند. خداوند فرمود: اینك مشاهده كنید كه چگونه على ‏بن ‏ابى‏طالب علیهما السلام حاضر است جان خود را فداى رسول خدا كند.

گاهى باید براى احیاى یك معروف و یا محو یك منكر، جان را تسلیم كرد. حضرت على علیه السلام فرمودند: كسى كه در راه امر به معروف و نهى از منكر كشته شود، یكى از مصادیق این آیه است. [ج]

* پيام ها                 

1- نااهل، حرفش زیباست وانسان را به تعجّب وا مى‏ دارد، ولى مؤمن، عملش دنیا را متعجّب مى‏كند. «من‏النّاس مَن یعجبك قوله»، «من‏النّاس مَن یشرى نفسه»

2- یاد ایثارگران را زنده بداریم. «من الناس من یشرى»

3- پیش مرگِ اولیاى خدا شدن، یك ارزش است. «من الناس من یشرى»

4- بزرگ‏ترین سود آن است كه انسان بهترین متاع را كه جان اوست به خالق خود بفروشد، آن هم نه براى بهشت و یا نجات از دوزخ، بلكه فقط براى كسب رضاى او. «ابتغاء مرضات اللّه»

5 - در راه خدا، استقبال از خطر و آمادگى براى جانفشانى همچون دریافت خطر است. با توجّه به شأن نزول آیه، ستایش از كسى است كه جان خود را در معرض خطر قرار داد، هرچند حادثه‏اى اتفاق نیفتاد. «من یشرى نفسه...»

6- رأفت خداوند، بهترین پاداش است. خداوند براى هركارى پاداشى قرار داده است، امّا در این آیه مى‏فرماید: خداوند رئوف است. «اللّه رئوف بالعباد»

پی نوشت:

الف) شرح نهج‏البلاغه، ج‏13، ص‏262

ب) بسیارى از علماى اهل سنّت، به این فضیلت على علیه السلام اقرار كرده‏اند كه علاّمه امینى »ره« در الغدیر )ج‏2، ص 48) آنان را نام برده است، از آن جمله امام احمدحنبل، در مسند خود )ج‏1، ص‏348) مى‏باشد. صاحب تفسیر اطیب‏البیان مى‏نویسد: در كتاب غایةالمرام، بیست حدیث آمده كه نُه حدیث از علماى اهل سنّت و یازده حدیث از علماى شیعه است و این آیه را درباره‏ى فداكارى حضرت على علیه السلام دانسته‏اند. در تاریخ طبرى، )ج‏2، ص‏373) نیز كه از نوشته‏هاى قرن سوم است، ماجراى خوابیدن حضرت على علیه السلام در بستر رسول خدا صلى الله علیه وآله نقل شده است. همچنان كه تاریخ یعقوبى )ج‏2، ص‏39) موضوع را به صراحت بازگو مى‏نماید. در شرح نهج‏البلاغه ابن‏ابى‏الحدید )ج‏4، ص‏73) آمده است: معاویه چهار هزار درهم پول داد تا بگویند این آیه در شأن ابن‏ملجم نازل شده است!. تفسیر نمونه، ج‏2، ص‏49.

ج) تفسیر صافى، ج‏1، ص‏241