آیا گذاشتن انگشت بر سنگ قبر هنگام خواندن فاتحه ریشه روایی دارد؟

عقیق: در کتاب های حدیثی، روایتی در تأیید زدن دست و یا سنگ به قبر، هنگام قرائت فاتحه وجود ندارد؛ بلکه آنچه در روایات آمده گذاردن دست بر روی قبر و قرائت فاتحه و اهدای ثواب آن به روح میت می باشد.

همچنین در مورد شخصی که تازه دفن گردیده در رساله های عملیه آمده است: بعد از دفن میت، روى قبر آب بپاشند و بعد از پاشیدن آب، کسانى که حاضرند دستها را بر قبر گذارند، انگشتها را باز کرده در خاک فرو برند و هفت مرتبه سوره «إنّا انزلناه» بخوانند وبراى میّت طلب آمرزش کنند و بعد این دعا را بخوانند: «اللَّهُمَّ جافِ الْأرْضَ عَنْ جَنْبَیهِ وَ اصْعِدْ الَیْکَ رُوحَهُ وَ لَقِّهِ مِنْکَ رِضْواناً وَ اسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنِیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواکَ».(1)(2)

در روایتی از امام رضا علیه السلام نقل شده است که آنحضرت فرمودند: «هر کس به زیارت قبر برادر مؤمن خویش بشتابد و دست بر روی قبر وی بگذارد و هفت مرتبه سورۀ انا انزلناه ...را بخواند، از هراس روز قیامت در امان می ماند.(3)

عبد الرحمن بن ابى عبد اللَّه،نیز روایت می نماید: از حضرت ابى عبد اللَّه پرسیدم:چگونه دستم را بر قبور مؤمنین بگذارم؟ حضرت با دست مبارکشان به زمین اشاره کرده پس آن را بر زمین نهادند در حالى که مقابل قبله قرار داشتند.(4)

پی نوشت ها:

1_(از محمد بن مسلم روایت شده که گفت: بامام صادق علیه السّلام عرضکردم: آیا خوبست مردگان را زیارت کنیم؟ آن حضرت فرمود: آرى، عرضکردم:وقتى نزد ایشان میرویم آنان متوجه ما میشوند؟ فرمود: آرى بخدا قسم، ایشان متوجّه آمدن شما میشوند و از عمل شما خوشحال میگردند و بشما انس میگیرند و از تنهایى بیرون مى‏آیند. گوید: عرضکردم: هنگامى که نزد آنان میرویم چه بگوئیم؟ فرمود:این دعا را بخوان: «اللّهمّ جاف‏ الأرض‏ عن جنوبهم و صاعد إلیک ارواحهم و لقّهم منک رضوانا، و اسکن إلیهم من رحمتک ما تصل به وحدتهم، و تؤنس به وحشتهم، إنک على کلّ شی‏ء قدیر» یعنى: بار خدایا زمین را از پهلوهاى ایشان دور ساز (کنایه از آنکه فشار قبر را از ایشان بگردان) و روانهایشان را بسوى خود بالا ببر، و از جانب خویش خشنودیت را پیشبازشان فرست، و از رحمتت همنشینى براى آنان بگمار که‏ دلتنگى و تنهائیشان را مبدّل بأنس و آرامى و وحشتشان را مبدل بأمن ساز، چرا که تو بر هر چیز توانائى. (من لا یحضره الفقیه / ترجمه غفارى، على اکبر ومحمد جواد و بلاغى، صدر، ج‏1، ص: 263).)

2_(مرحوم سید یزدی در عروة الوثقی می فرمایند: بعد از ریختن آب، حاضرین دست بگذارند بر قبر با انگشتان گشاده که نشانه‏ى انگشتان در قبر بماند. و بهتر این است که رو به قبله و در جانب سر میت باشد و استحباب دست گذاشتن نسبت به کسى که نماز نکرده [نخوانده‏] باشد بر میت اکد است. و هر گاه میت هاشمى باشد، انگشتان را بیشتر فرو برند در قبر او. و مستحب است که در وقت دست گذاشتن بگوید: بِسْمِ اللَّهِ خَتَمْتُکَ مِنَ الشَّیْطانِ أَنْ یَدْخُلَکَ و نیز رو به قبله هفت مرتبه سوره‏ى «انا أنزلناه» بخواند و از براى او طلب آمرزش کند و بگوید: اللَّهُمَّ جافِ الأَرْضَ عَنْ جَنْبَیْهِ وَ أصْعِدْ إِلَیْکَ رُوحَهُ وَ لَقِّه‏ مِنْکَ رِضْواناً وَ أَسْکِنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِکَ ما تُغْنِیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواکَ یا بگوید: اللَّهُمَّ ارْحَمْ غُرْبَتَهُ وَ صِلْ وَحْدَتَهُ وَ آنِسْ وَحْشَتَهُ وَ آمِنْ رَوْعَتَهُ وَ أَفِضْ عَلَیْهِ مِنْ رَحْمَتِکَ وَ أسْکِنْ إِلَیْهِ مِنْ بَرْدِ عَفْوِکَ وَ سَعَةِ غُفْرانِکَ وَ رَحْمَتِکَ ما یَسْتَغْنِى‏ بِها عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِواکَ وَ احْشُرْهُ مَعَ مَنْ کانَ یَتَوَلَّاهُ و این کیفیت اختصاص به وقت دفن ندارد، بلکه در هر وقت که قبر مُؤمنى را زیارت کند مستحب است خواندن هفت مرتبه «انا أنزلناه» و طلب آمرزش و خواندن دعاى مذکور.(غایه القصوى فى ترجمه العروه الوثقى، ج‏1، 259 ).)

3_(الکافی، الکلینی، ج3،ص230:« مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ قَالَ: کُنْتُ بِفَیْدَ فَمَشَیْتَ مَعَ عَلِیِّ بْنِ بِلَالٍ إِلَى قَبْرِ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِیلَ بْنِ بَزِیعٍ فَقَالَ عَلِیُّ بْنُ بِلَالٍ قَالَ لِی صَاحِبُ هَذَا الْقَبْرِ عَنِ الرِّضَا علیه السلام قَالَ مَنْ أَتَى قَبْرَ أَخِیهِ‏ ثُمَّ وَضَعَ یَدَهُ عَلَى الْقَبْرِ وَ قَرَأَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ سَبْعَ‏ مَرَّاتٍ أَمِنَ یَوْمَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ أَوْ یَوْمَ الْفَزَعِ‏».)

4_(کامل الزیارات، ح810:« حدثنی محمد بن الحسین بن مت الجوهری ، عن محمد ابن احمد ، عن علی بن إسماعیل ، عن محمد بن عمرو ، عن ابان ، عن عبد الرحمان بن أبی عبد الله ، قال : سألت أبا عبد الله ( علیه السلام ) : کیف أضع یدی على قبور المؤمنین ، وأشار بیده إلى الأرض فوضعها علیها وهو مقابل القبلة».)

منبع: شبستان

211001