خداوندا در این روز فضیلت لیلة القدر را نصیب من گردان و تمام امور مرا از سختی به آسانی مبدل ساز و عذرهایم را بپذیر و وزر وگناهم را محو و نابود ساز ، ای روف ومهربان در حق بندگان صالحان خویش.
عقیق:شرح دعای روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان به قلم حسین محمدی فام نویسنده کتاب «تاآسمان» را در ادامه می خوانید؛
اَللّهُمَّ ارْزُقنی فیهِ فَضْلَ لَیلَةِ القَدرِ وَ صَیِّرْ اُمُوری فیهِ مِنَ العُسرِ إلی الیُسرِ وَ اقبَلْ مَعاذیری وَ حُطَّ عَنِّی الذَّنب وَ الوِزْرَ، یا رَؤُفاً بِعِبادِهِ الصّالحین.
خداوندا در این روز فضیلت لیلة القدر را نصیب من گردان و تمام امور مرا از سختی به آسانی مبدل ساز و عذرهایم را بپذیر و وزر وگناهم را محو و نابود ساز ، ای روف ومهربان در حق بندگان صالحان خویش.
شرح دعای روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان را به مبحث مهم «شب قدر» اختصاص می دهیم.
شب قدر بعنوان شب نزول قرآن و مهم‌ترین شب سال از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل مهم اسلامی است که درباره آن کتاب‌ها نوشته شده و پیرامون آن مطالب زیادی عنوان شده است؛ اگرچه در قالب ادعیه روزانه ماه مبارک رمضان و در دعای روز بیست و هفتم به مسأله شب قدر اشاره شده است و علمای اهل سنت نیز شب بیست و هفتم ماه رمضان را به شب قدر نزدیک‌تر می‌دانند، ولی باید عرض کنیم که طبق روایات بزرگان شیعه و بر طبق فرمایشات ائمه اطهار (ع) شب قدر یکی از شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و یا بیست و سوم ماه مبارک رمضان است که در بین این سه شب، احتمال شب قدر بودن شب بیست و سوم، بسیارقوی تر است.
شب قدر دارای چند ویژگی منحصر به فرد است که به آنها اشاره می‌شود:
۱-شب نزول قرآن:
اگر چه قرآن در طول ۲۳ سال به‌طور تدریجی بر رسول اکرم (ص)نازل شد اما تمام قرآن با فهم آن و نور آن و حقیقت باطنی آن به طور دفعی و یک‌جا در شب قدر بر قلب نازنین رسول خدا (ص) نازل شده است که نزول اول را "نزول تدریجی" و دومی را "نزول دفعی" قرآن می‌گویند.
قرآن کریم می فرماید: "إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَة[۱]؛ ما آن را در شبی مبارک نازل کردیم". که به کارگیری فعل " أَنزَلْنَاهُ" دلالت بر نزول دفعی قرآن دارد.
۲- شب مقدّر شدن تقدیرات عالم:
یکی از ویژگی‌های شب قدر آن است که در آن شب تمام مقّدرات عالم هستی تقدیر می‌شود و هر امری که قرار است تا سال بعد اتفاق بیفتد در آن شب امضاء می‌شود.
قرآن در این باره می‌فرماید: " فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ[۲]؛ در آن شب هر امری بر طبق حکمت خداوند تنظیم می‌شود".
امام باقر (ع) در تفسیر این آیه فرمودند: "یعنی در شب قدر هر سال، همه امور آن سال که باید تا سال بعد جریان یابد، تقدیر می‌شود چه خیر و چه شر؛ چه اطاعت و چه معصیت، و چه در مولودهایی که باید به عرصه وجود قدم بگذارند و چه اجل‌ها و رزق‌ها".[۳]
۳- شب عبادت، عبادتی بهتر از هزار ماه:
این که قرآن می‌فرماید: " لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ[۴] ؛ شب قدر از هزار ماه بهتر است"را علامه طباطبایی (ره) به فضیلت و عظمت آن شب مرتبط می‌داند و می‌گوید: "منظور از بهتر بودنش از هزار شب به طوری که مفسرین تفسیر کرده‌اند، بهتر بودنش از حیث فضیلت عبادت است".[۵] یعنی طبق نظر ایشان شب زنده‌داری آن شب به عبادت بهتر است از عبادت هزار شب.
البته آنچه مفسرین و مرحوم علامه طباطبایی(ره) گفته‌اند از روایت حضرت امام صادق (ع) در این باره استنباط شده است.
۴- شب توبه، استغفار، مناجات و احیاء:
با نگاهی به دستورات علمای دین، درمی‌یابیم که شب قدر شب توبه کردن و مناجات و استغفار به درگاه الهی است؛احیاء و شب‌زنده‌داری از مهم‌ترین دستورات این شب است و روایت شده که حضرت زهرا(س) آنگونه تدبیر می فرمود تا در شب ۲۳ ماه رمضان احدی از خانواده‌اش نخوابد و با کمی طعام و امر به خوب خوابیدنِ در روز برای فرزندان ، آنها را دستور به شب‌زنده‌داری می‌داد و می‌فرمود: "محروم کسی است که از خیر امشب محروم بماند". [۶]
۵- شب نزول فرشتگان به محضر امام زمان (عج)
قرآن می‌فرماید: " تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ[۷]؛ فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان برای [تقدیر] هر کاری نازل می‌شوند".
طبق نظر علمای شیعه، فرشتگان الهی و روح،که برخی آن را اعظمِ ملائکه و برخی او را جبرئیل و بعضی دیگر او را برتر از جبرئیل و غیر از سنخ ملائکه می‌دانند،در این شب به محضرِ امام زمان (عج) برای تدبیر امور سال وارد می‌شوند و مقدرات عالم توسط این فرشتگان و با امضای امام زمان (عج) تقدیر می‌شود. [۸]
این موضوع که تقدیر امور عالم توسط ائمه (ع) انجام می‌شود در یکی از زیارت‌نامه‌های امام حسین (ع)که حضرت صادق (ع)آن را انشاء فرموده‌اند، آمده است آنجا که می فرماید: "اراده خداوند در تقدیرات امورش بر شما وارد می‌شود و از خانه‌های شما صادر می شود".[۹]
اَللّهُمَّ ارْزُقنی فیهِ فَضْلَ لَیلَةِ القَدرِ وَ صَیِّرْ اُمُوری فیهِ مِنَ العُسرِ إلی الیُسرِ وَ اقبَلْ مَعاذیری وَ حُطَّ عَنِّی الذَّنب وَ الوِزْرَ، یا رَؤُفاً بِعِبادِهِ الصّالحین.
خداوندا در این روز فضیلت لیلة القدر را نصیب من گردان و تمام امور مرا از سختی به آسانی مبدل ساز و عذرهایم را بپذیر و وزر وگناهم را محو و نابود ساز ، ای روف ومهربان در حق بندگان صالحان خویش.
شرح دعای روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان را به مبحث مهم «شب قدر» اختصاص می دهیم.
شب قدر بعنوان شب نزول قرآن و مهم‌ترین شب سال از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل مهم اسلامی است که درباره آن کتاب‌ها نوشته شده و پیرامون آن مطالب زیادی عنوان شده است؛ اگرچه در قالب ادعیه روزانه ماه مبارک رمضان و در دعای روز بیست و هفتم به مسأله شب قدر اشاره شده است و علمای اهل سنت نیز شب بیست و هفتم ماه رمضان را به شب قدر نزدیک‌تر می‌دانند، ولی باید عرض کنیم که طبق روایات بزرگان شیعه و بر طبق فرمایشات ائمه اطهار (ع) شب قدر یکی از شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و یا بیست و سوم ماه مبارک رمضان است که در بین این سه شب، احتمال شب قدر بودن شب بیست و سوم، بسیارقوی تر است.
شب قدر دارای چند ویژگی منحصر به فرد است که به آنها اشاره می‌شود:
۱-شب نزول قرآن:
اگر چه قرآن در طول ۲۳ سال به‌طور تدریجی بر رسول اکرم (ص)نازل شد اما تمام قرآن با فهم آن و نور آن و حقیقت باطنی آن به طور دفعی و یک‌جا در شب قدر بر قلب نازنین رسول خدا (ص) نازل شده است که نزول اول را "نزول تدریجی" و دومی را "نزول دفعی" قرآن می‌گویند.
قرآن کریم می فرماید: "إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَة[۱]؛ ما آن را در شبی مبارک نازل کردیم". که به کارگیری فعل " أَنزَلْنَاهُ" دلالت بر نزول دفعی قرآن دارد.
۲- شب مقدّر شدن تقدیرات عالم:
یکی از ویژگی‌های شب قدر آن است که در آن شب تمام مقّدرات عالم هستی تقدیر می‌شود و هر امری که قرار است تا سال بعد اتفاق بیفتد در آن شب امضاء می‌شود.
قرآن در این باره می‌فرماید: " فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ[۲]؛ در آن شب هر امری بر طبق حکمت خداوند تنظیم می‌شود".
امام باقر (ع) در تفسیر این آیه فرمودند: "یعنی در شب قدر هر سال، همه امور آن سال که باید تا سال بعد جریان یابد، تقدیر می‌شود چه خیر و چه شر؛ چه اطاعت و چه معصیت، و چه در مولودهایی که باید به عرصه وجود قدم بگذارند و چه اجل‌ها و رزق‌ها".[۳]
۳- شب عبادت، عبادتی بهتر از هزار ماه:
این که قرآن می‌فرماید: " لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ[۴] ؛ شب قدر از هزار ماه بهتر است"را علامه طباطبایی (ره) به فضیلت و عظمت آن شب مرتبط می‌داند و می‌گوید: "منظور از بهتر بودنش از هزار شب به طوری که مفسرین تفسیر کرده‌اند، بهتر بودنش از حیث فضیلت عبادت است".[۵] یعنی طبق نظر ایشان شب زنده‌داری آن شب به عبادت بهتر است از عبادت هزار شب.
البته آنچه مفسرین و مرحوم علامه طباطبایی(ره) گفته‌اند از روایت حضرت امام صادق (ع) در این باره استنباط شده است.
۴- شب توبه، استغفار، مناجات و احیاء:
با نگاهی به دستورات علمای دین، درمی‌یابیم که شب قدر شب توبه کردن و مناجات و استغفار به درگاه الهی است؛احیاء و شب‌زنده‌داری از مهم‌ترین دستورات این شب است و روایت شده که حضرت زهرا(س) آنگونه تدبیر می فرمود تا در شب ۲۳ ماه رمضان احدی از خانواده‌اش نخوابد و با کمی طعام و امر به خوب خوابیدنِ در روز برای فرزندان ، آنها را دستور به شب‌زنده‌داری می‌داد و می‌فرمود: "محروم کسی است که از خیر امشب محروم بماند". [۶]
۵- شب نزول فرشتگان به محضر امام زمان (عج)
قرآن می‌فرماید: " تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ[۷]؛ فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان برای [تقدیر] هر کاری نازل می‌شوند".
طبق نظر علمای شیعه، فرشتگان الهی و روح،که برخی آن را اعظمِ ملائکه و برخی او را جبرئیل و بعضی دیگر او را برتر از جبرئیل و غیر از سنخ ملائکه می‌دانند،در این شب به محضرِ امام زمان (عج) برای تدبیر امور سال وارد می‌شوند و مقدرات عالم توسط این فرشتگان و با امضای امام زمان (عج) تقدیر می‌شود. [۸]
این موضوع که تقدیر امور عالم توسط ائمه (ع) انجام می‌شود در یکی از زیارت‌نامه‌های امام حسین (ع)که حضرت صادق (ع)آن را انشاء فرموده‌اند، آمده است آنجا که می فرماید: "اراده خداوند در تقدیرات امورش بر شما وارد می‌شود و از خانه‌های شما صادر می شود".[۹]
پی نوشت:
[۱] سوره مبارکه دخان ، آیه ۳
[۲] سوره مبارکه دخان ، آیه ۴
[۳] المیزان، ج ۱۸، ص ۲۰۳
[۴] سوره مبارکه قدر ، آیه ۳
[۵] المیزان، ج ۲۰، ص ۵۶۳
[۶] مفاتیح‌الجنان، ص ۳۸۹
[۷] سوره مبارکه قدر ، آیه ۴
[۸] مفاتیح‌الجنان، ص ۳۷۱
[۹] کامل الزیارات، ص ۱۹۹
منبع:مهر
[۱] سوره مبارکه دخان ، آیه ۳
[۲] سوره مبارکه دخان ، آیه ۴
[۳] المیزان، ج ۱۸، ص ۲۰۳
[۴] سوره مبارکه قدر ، آیه ۳
[۵] المیزان، ج ۲۰، ص ۵۶۳
[۶] مفاتیح‌الجنان، ص ۳۸۹
[۷] سوره مبارکه قدر ، آیه ۴
[۸] مفاتیح‌الجنان، ص ۳۷۱
[۹] کامل الزیارات، ص ۱۹۹
منبع:مهر
