۰۲ آذر ۱۴۰۳ ۲۱ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۱۹ : ۰۹
شرح دعای روز بیست و دوم ماه رمضان
خداوندا در این روز درهای فضل وکرمت را به روی من بگشا و برمن برکاتت را نازل فرما و بر موجبات رضا وخشنودیت موفقم بدار و مرا در وسط بهشتهایت مسکن ده, ای جواب دهنده دعای پریشانان.
عقیق:شرح دعای روز بیست و دوم ماه مبارک رمضان به قلم حسین محمدی فام نویسنده کتاب «تاآسمان» را در ادامه می خوانید؛
اَللّهُمَّ‌افْتَحْ لی فیهِ أبوابَ فَضْلِکَ وَأنزِل عَلَیَّ فیهِ بَرَکاتِکَ وَوَفِّقْنی فیهِ لِمُوجِباتِ مَرضاتِکَ وَاسْکِنِّی فیهِ بُحْبُوحاتِ جَنّاتِکَ یا مُجیبَ دَعوَةِالمُضْطَرِّینَ.
خداوندا در این روز درهای فضل وکرمت را به روی من بگشا و برمن برکاتت را نازل فرما و بر موجبات رضا وخشنودیت موفقم بدار و مرا در وسط بهشتهایت مسکن ده, ای جواب دهنده دعای پریشانان.
این دعا با درخواست گشایش درهای فضل خداوند به روی میهمانان این ماه عزیز آغاز می شود.
فضل را علمای لغت به معنای عطیه و احسان و رحمت معنا کرده‌اند که البته این کلمه یک واژه قرآنی است.[۱]
قرآن کریم فضل خدا را باعث نجات انسان از زیان و خسران معرفی کرده و می‌فرماید: فَلَوْلا فَضْلُ‌اللهِ عَلَیْکَُم وَ رَحْمَتُهُ لَکُنْتُمْ مِنَ الْخاسِرینَ[۲] ؛ اگر فضل و رحمت خدا شامل شما نبود از زیانکاران شده بودید.
گفتنی است علامه طباطبایی، فضل را به کرم ترجمه کرده است.
اگرچه در دعای این روز مشمول فضل خدا شدن را طلب می کنیم، اما باید بدانیم که خداوند همیشه به ما فضل داشته و دارد و ما زیاد شدن آن را خواستاریم.
قرآن در این باره می‌فرماید: اِنَّ اللهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَی الناس[۳] ؛ همانا خداوند بر مردم، صاحب فضل است.
آری، فضل، کرم، احسان و بخشش خداوند همواره متوجه ماست، اما این ما هستیم که باید از خدا فزونی آن را طلب کنیم تا از خسران و زیان در امان باشیم.
قرآن کریم علت مصون بودن انسان از پیروی شیطان را هم فضل خدا بر او بیان می‌کند: فَلَوْلا فَضْلُ اللهِ عَلَیْکَُم وَ رَحْمَتُهُ لَا تَّبَغْتُمُ الْشَیْطانَ اِلّا قَلیلاً[۴] ؛ اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، مسلما جز اندکی، از شیطان پیروی می‌کردید.
در فراز دیگر دعای روز بیست و دوم ماه مبارک رمضان، بهشت را مسألت می کنیم.
در اینجا به بیان برخی ویژگی‌های بهشت و نعمت‌های بهشتی از زبان قرآن کریم می‌پردازیم:
۱ـ جاودانگی بهشت و بهشتیان: وَأَمَّا الَّذِینَ سُعِدُواْ فَفِی الْجَنَّةِ خَالِدِینَ فِیهَا مَا دَامَتِ السَّمَوَاتُ والاَرْضُ[۵]؛ و اما آنان که خوشبخت شده‌اند تا آسمان‌ها و زمین پابرجاست در بهشت جاودانند
۲ـ آب جاری، میوه و سایه دائمی: مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ أُکُلُهَا دَآئِمٌ وِ ظِلُّهَا[۶] ؛ وصف بهشتی که به پرهیزکاران وعده داده شده، این است که زیر آن نهرها روان، میوه و سایه‌اش پایدار است
۳ـ خوشامدگویی نگهبانان بهشت به بهشتیان: وَسِیقَ الَّذِینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَی‌الْجَنَّةِ زُمَرًا حَتَّی إِذَا جَاؤُوهَا وَفُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَقَالَ لَهُمْ خَزَنَتُها سلامٌ علیکم طِبتُم فَادخلوها خالدین[۷] ؛ و کسانی که از پروردگارشان پروا داشته‌اند، گروه گروه به سوی بهشت سوق داده شوند تا چون بدان رسند و درهای آن به رویشان باز شود و نگهبانان آن به ایشان گویند: سلام بر شما، خوش آمدید، در آن درآیید و جاودانه بمانید.
۴ـ نعمت‌های ویژه سابقون السابقون: عَلَی سُرُرٍ مَّوْضُونَةٍ / مُتَّکِئِینَ عَلَیْهَا مُتَقَابِلِینَ/ یَطُوفُ عَلَیْهِمْ وِلْدَانٌ مُّخَلَّدُونَ / بِأَکْوَابٍ وَأَبَارِیقَ وَکَأْسٍ مِّن مَّعِینٍ / لَایُصَدَّعُونَ عَنْهَا وَلَا یُنزِفُونَ / وَفَاکِهَةٍ مِّمَّا یَتَخَیَّرُونَ / وَلَحْمِ طَیْرٍ مِّمَّا یَشْتَهُونَ / وَ حُورٌ عِینٌ / کَأَمْثَالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَکْنُونِ / جَزَاء بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ / لَا یَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْوًا وَلَا تَأْثِیمًا / إِلَّا قِیلًا سَلَامًا سَلَامًا [۸]
ـ بر تخت‌هایی جواهرنشان می‌نشینند / روبروی هم بر آنها تکیه خواهند داد./ بر گردشان پسران جاودان [برای خدمت] می‌گردند./[در دست آن پسران خادم] جام‌ها و آبریزها و پیاله‌هایی از باده ناب روان است./ از آن [شراب] نه سردرد گیرند و نه بی‌عقل شوند./ هر میوه‌ای که اختیار کنند..../حوران چشم درشت بهشتی.../ در آنجا سخنی جز سلام و درود نیست. /از گوشت پرندگان هرچه اشتها کنند./ در آنجا بیهوده و سخنان گناه‌آلود نمی‌شنوند.
۵ـ نعمت‌های ویژه اصحاب الیمین که در سوره مبارکه واقعه به آنها اشاره شده است:
ـ در زیر درختان بدون خار هستند./ درختانی که میوه‌هایش خوشه خوشه روی هم چیده شده است./ سایه‌ای پایدار و آبی روان و ریزان / میوه‌ای فراوان که نه بریده و نه ممنوع است./ همخوابگانی بالا بلند دارند که ما آنها را پدید آورده‌ایم؛ پدیدآوردنی! / [آن همسران] دوشیزه و باکره هستند و همسال آنها و شوهردوست هستند.[۹]
۶ـ نعمت‌های دیگر بهشتیان که در آیات پایانی سوره الرحمن به آنها اشاره شده است:
آن که از مقام پروردگارش بیمناک است دو بهشت دارد/ بهشت هایی که انواع میوه ها را دارند/ و در آن دو بهشت دو چشمه جاری است/ در آن دو انواع میوه های شناخته شده و غیر شناخته شده/ بهشتیان بر فرش هایی تکیه زده اند که آسترش از ابریشم است و میوه های آن دو باغ در دسترس است/ در آن همسرانی دارند که چشم به غیر از شوهرشان ندوخته اند و کسی قبلاً با آنها تماس نگرفته است/ آنها همچون یاقوت و مرجان هستند/ غیر از دو باغ، دو بهشت دیگر هم دارند/ این دو بهشت از شدت سبزی میل به سیاهی دارند/ در آن دو نیز، دو چشمه چون فواره است/ در آنها میوه و نخل و انار است/ در آنها همسرانی خوش صورت و نیکو سیرت است/ سیاه چشمانی که هرگز از خیمه ها بیرون نمی آیند/ با آنها هیچ کس قبلاً تماس نگرفته است/ بر بالش های سبز تکیه کرده اند که بهترین بافت را دارد و بسیار زیباست.[۱۰]
آری، این فقط گوشه ای از اوصاف قرآنی بهشت بود که شرح کامل آن، خود نیازمند نگارش کتابی دیگر است.
اَللّهُمَّ‌افْتَحْ لی فیهِ أبوابَ فَضْلِکَ وَأنزِل عَلَیَّ فیهِ بَرَکاتِکَ وَوَفِّقْنی فیهِ لِمُوجِباتِ مَرضاتِکَ وَاسْکِنِّی فیهِ بُحْبُوحاتِ جَنّاتِکَ یا مُجیبَ دَعوَةِالمُضْطَرِّینَ.
خداوندا در این روز درهای فضل وکرمت را به روی من بگشا و برمن برکاتت را نازل فرما و بر موجبات رضا وخشنودیت موفقم بدار و مرا در وسط بهشتهایت مسکن ده, ای جواب دهنده دعای پریشانان.
این دعا با درخواست گشایش درهای فضل خداوند به روی میهمانان این ماه عزیز آغاز می شود.
فضل را علمای لغت به معنای عطیه و احسان و رحمت معنا کرده‌اند که البته این کلمه یک واژه قرآنی است.[۱]
قرآن کریم فضل خدا را باعث نجات انسان از زیان و خسران معرفی کرده و می‌فرماید: فَلَوْلا فَضْلُ‌اللهِ عَلَیْکَُم وَ رَحْمَتُهُ لَکُنْتُمْ مِنَ الْخاسِرینَ[۲] ؛ اگر فضل و رحمت خدا شامل شما نبود از زیانکاران شده بودید.
گفتنی است علامه طباطبایی، فضل را به کرم ترجمه کرده است.
اگرچه در دعای این روز مشمول فضل خدا شدن را طلب می کنیم، اما باید بدانیم که خداوند همیشه به ما فضل داشته و دارد و ما زیاد شدن آن را خواستاریم.
قرآن در این باره می‌فرماید: اِنَّ اللهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَی الناس[۳] ؛ همانا خداوند بر مردم، صاحب فضل است.
آری، فضل، کرم، احسان و بخشش خداوند همواره متوجه ماست، اما این ما هستیم که باید از خدا فزونی آن را طلب کنیم تا از خسران و زیان در امان باشیم.
قرآن کریم علت مصون بودن انسان از پیروی شیطان را هم فضل خدا بر او بیان می‌کند: فَلَوْلا فَضْلُ اللهِ عَلَیْکَُم وَ رَحْمَتُهُ لَا تَّبَغْتُمُ الْشَیْطانَ اِلّا قَلیلاً[۴] ؛ اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، مسلما جز اندکی، از شیطان پیروی می‌کردید.
در فراز دیگر دعای روز بیست و دوم ماه مبارک رمضان، بهشت را مسألت می کنیم.
در اینجا به بیان برخی ویژگی‌های بهشت و نعمت‌های بهشتی از زبان قرآن کریم می‌پردازیم:
۱ـ جاودانگی بهشت و بهشتیان: وَأَمَّا الَّذِینَ سُعِدُواْ فَفِی الْجَنَّةِ خَالِدِینَ فِیهَا مَا دَامَتِ السَّمَوَاتُ والاَرْضُ[۵]؛ و اما آنان که خوشبخت شده‌اند تا آسمان‌ها و زمین پابرجاست در بهشت جاودانند
۲ـ آب جاری، میوه و سایه دائمی: مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ أُکُلُهَا دَآئِمٌ وِ ظِلُّهَا[۶] ؛ وصف بهشتی که به پرهیزکاران وعده داده شده، این است که زیر آن نهرها روان، میوه و سایه‌اش پایدار است
۳ـ خوشامدگویی نگهبانان بهشت به بهشتیان: وَسِیقَ الَّذِینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَی‌الْجَنَّةِ زُمَرًا حَتَّی إِذَا جَاؤُوهَا وَفُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَقَالَ لَهُمْ خَزَنَتُها سلامٌ علیکم طِبتُم فَادخلوها خالدین[۷] ؛ و کسانی که از پروردگارشان پروا داشته‌اند، گروه گروه به سوی بهشت سوق داده شوند تا چون بدان رسند و درهای آن به رویشان باز شود و نگهبانان آن به ایشان گویند: سلام بر شما، خوش آمدید، در آن درآیید و جاودانه بمانید.
۴ـ نعمت‌های ویژه سابقون السابقون: عَلَی سُرُرٍ مَّوْضُونَةٍ / مُتَّکِئِینَ عَلَیْهَا مُتَقَابِلِینَ/ یَطُوفُ عَلَیْهِمْ وِلْدَانٌ مُّخَلَّدُونَ / بِأَکْوَابٍ وَأَبَارِیقَ وَکَأْسٍ مِّن مَّعِینٍ / لَایُصَدَّعُونَ عَنْهَا وَلَا یُنزِفُونَ / وَفَاکِهَةٍ مِّمَّا یَتَخَیَّرُونَ / وَلَحْمِ طَیْرٍ مِّمَّا یَشْتَهُونَ / وَ حُورٌ عِینٌ / کَأَمْثَالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَکْنُونِ / جَزَاء بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ / لَا یَسْمَعُونَ فِیهَا لَغْوًا وَلَا تَأْثِیمًا / إِلَّا قِیلًا سَلَامًا سَلَامًا [۸]
ـ بر تخت‌هایی جواهرنشان می‌نشینند / روبروی هم بر آنها تکیه خواهند داد./ بر گردشان پسران جاودان [برای خدمت] می‌گردند./[در دست آن پسران خادم] جام‌ها و آبریزها و پیاله‌هایی از باده ناب روان است./ از آن [شراب] نه سردرد گیرند و نه بی‌عقل شوند./ هر میوه‌ای که اختیار کنند..../حوران چشم درشت بهشتی.../ در آنجا سخنی جز سلام و درود نیست. /از گوشت پرندگان هرچه اشتها کنند./ در آنجا بیهوده و سخنان گناه‌آلود نمی‌شنوند.
۵ـ نعمت‌های ویژه اصحاب الیمین که در سوره مبارکه واقعه به آنها اشاره شده است:
ـ در زیر درختان بدون خار هستند./ درختانی که میوه‌هایش خوشه خوشه روی هم چیده شده است./ سایه‌ای پایدار و آبی روان و ریزان / میوه‌ای فراوان که نه بریده و نه ممنوع است./ همخوابگانی بالا بلند دارند که ما آنها را پدید آورده‌ایم؛ پدیدآوردنی! / [آن همسران] دوشیزه و باکره هستند و همسال آنها و شوهردوست هستند.[۹]
۶ـ نعمت‌های دیگر بهشتیان که در آیات پایانی سوره الرحمن به آنها اشاره شده است:
آن که از مقام پروردگارش بیمناک است دو بهشت دارد/ بهشت هایی که انواع میوه ها را دارند/ و در آن دو بهشت دو چشمه جاری است/ در آن دو انواع میوه های شناخته شده و غیر شناخته شده/ بهشتیان بر فرش هایی تکیه زده اند که آسترش از ابریشم است و میوه های آن دو باغ در دسترس است/ در آن همسرانی دارند که چشم به غیر از شوهرشان ندوخته اند و کسی قبلاً با آنها تماس نگرفته است/ آنها همچون یاقوت و مرجان هستند/ غیر از دو باغ، دو بهشت دیگر هم دارند/ این دو بهشت از شدت سبزی میل به سیاهی دارند/ در آن دو نیز، دو چشمه چون فواره است/ در آنها میوه و نخل و انار است/ در آنها همسرانی خوش صورت و نیکو سیرت است/ سیاه چشمانی که هرگز از خیمه ها بیرون نمی آیند/ با آنها هیچ کس قبلاً تماس نگرفته است/ بر بالش های سبز تکیه کرده اند که بهترین بافت را دارد و بسیار زیباست.[۱۰]
آری، این فقط گوشه ای از اوصاف قرآنی بهشت بود که شرح کامل آن، خود نیازمند نگارش کتابی دیگر است.
پی نوشت:
[۱] قاموس قرآن، ج ۵، ص ۱۸۲
[۲] سوره مبارکه بقره ، آیه ۶۴
[۳]سوره مبارکه بقره ، آیه ۲۴۳
[۴]سوره مبارکه نساء ، آیه ۸۳
[۵] سوره مبارکه هود ، آیه ۱۰۸
[۶] سوره مبارکه رعد ، آیه ۳۵
[۷] سوره مبارکه زمر ، آیه ۷۳
[۸] سوره مبارکه واقعه ، آیات ۱۵ الی ۲۶
[۹] سوره مبارکه واقعه ، آیات ۲۸ تا۳۷
[۱۰] سوره مبارکه الرحمن ،آیات ۴۶تا ۷۶
منبع:مهر
[۱] قاموس قرآن، ج ۵، ص ۱۸۲
[۲] سوره مبارکه بقره ، آیه ۶۴
[۳]سوره مبارکه بقره ، آیه ۲۴۳
[۴]سوره مبارکه نساء ، آیه ۸۳
[۵] سوره مبارکه هود ، آیه ۱۰۸
[۶] سوره مبارکه رعد ، آیه ۳۵
[۷] سوره مبارکه زمر ، آیه ۷۳
[۸] سوره مبارکه واقعه ، آیات ۱۵ الی ۲۶
[۹] سوره مبارکه واقعه ، آیات ۲۸ تا۳۷
[۱۰] سوره مبارکه الرحمن ،آیات ۴۶تا ۷۶
منبع:مهر
گزارش خطا
