۰۲ آذر ۱۴۰۳ ۲۱ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۲۵ : ۰۹
شرح دعای روز هجدهم ماه رمضان
در محضر خداوند بودن، سحرخیزی و خلوت با حضرت حق و دور شدن از مردم در دل شب، عامل نورانیت قلب رمز نورانیت عرفا هم همین بوده است.
عقیق:در دعای روز هجدهم ماه مبارک رمضان می‌خوانیم:
اللهمّ نَبّهْنی فیهِ لِبَرَکاتِ أسْحارِهِ
ونوّرْ فیهِ قلبی بِضِیاءِ أنْوارِهِ
وخُذْ بِکُلّ أعْضائی الى اتّباعِ آثارِهِ
بِنورِکَ یا مُنَوّرَ قُلوبِ العارفین
خدایا آگاهم کن در آن براى برکات سحرهایش
و روشن کن در آن دلم را به پرتو انوارش
و بکار به همه اعضایم به پیروى آثارش
به نور خودت اى روشنى بخش دل‌هاى حق شناسان!
*سحرخیزی عامل نورانیت قلب است
آیت‌الله روح‌الله قرهی مدیر حوزه علمیه امام مهدی(عج) حکیمیه تهران در شرح دعای روز هجدهم ماه مبارک رمضان می‌گوید:
یکی از خصوصیات ماه مبارک رمضان، شب‌خیزی و اینکه انسان در دل شب قیام کند و سحرگاهان یاد خدا باشد. اصلاً ماه مبارک رمضان برای همین موضوع است که انسان مثل بزرگان بتواند سحرخیز باشد و این طور نباشد که تصور کند فقط برای سحری خوردن بیدار شده است. خیر، فرموده‌اند سحری خوردن مستحب است.
از امام هادی علیه‌السلام روایت شده که می‌فرماید: «ان العبد لیقوم فی‌الیل»؛ بنده خدا شب از خواب برمی‌خیزد و خدای متعال چرت او را می‌گیرد و دستور می‌دهد درهای آسمان را بگشایند، به فرشتگانش می‌گوید به بنده‌ام نگاه کنید، به خاطر چیزی که واجب نکرده‌ام قیام کرده و خودش را به زحمت انداخته به امید برآورده شدن یکی از سه حاجتش:
- «ذنباً أغفره له»؛ خداوند گناهان او را ببخشاید
- «توبةً أُجددها له»؛ توبه‌ای که برای او تجدید کنم، گناه کرده ، توبه کرده و سپس خداوند دوباره توبه این بنده را تجدید می‌کند
- «أو رزقاً أَزیده فیه»؛ رزق او را زیاد کنم، چه رزق مادی و چه رزق معنوی
خداوند متعال می‌فرماید: «اشهدوا ملائکتی انی قد جمعتهن له»؛ آگاه باشید من هر سه حاجت او را برآورده می‌کنم.
از دیگر آثار سحرخیزی این است که حضرت رسول(ص) می‌فرماید: کسی که در مکانی تا طلوع آفتاب، نماز صبح را می‌خواند، پاداش او مانند حج می‌ماند.
«اللَّهُمَّ نَبِّهْنِی فِیهِ لِبَرَکَاتِ أَسْحَارِهِ»؛ خدایا مرا در این ماه به برکت‌هاى سحرهایش آگاه کن. در دعای روز اول ماه مبارک رمضان می‌خوانیم: «وَ نَبِّهْنِی فِیهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِینَ»؛ خدایا مرا از خواب غفلت بیدار کن. خدایا من اکنون، سحرها بیدارم اما طوری بیدارم کن که متنبه شوم و از برکات سحرهای آن من بهره‌مند شوم.
پیامبر اکرم(ص) فرمود: ماه مبارک رمضان، ماهی است که با برکت و رحمت و مغفرت سراغ شما آمده است و اگر ما نسبت به این موارد غافل باشیم یکی از خسران‌هایی است که انسان می‌بیند. باید حتماً انسان در سحرخیزی هشیار باشد که بیدار است اما نکند که از برکات آن بی‌بهره شود.
خدای متعال می‌فرماید: کسانی که متقی باشند یکی از برکات ماه مبارک رمضان، همین است که از خواب غفلت بیدار می‌شوند، حضرت محمد(ص) می‌فرمایند: اگر شما در پی روزی و نیازها سحرخیز باشید خودش عامل برکت و روزی شما در روز خواهد بود. همچنین شکر نعمت نیز خودش عامل فزونی برکات است «لئن شکرتم لأزیدنکم و لئن کفرتم ان عذابی لشدید»؛ اگر کسی شکر نعمت کند روزی‌اش زیاد می‌شود و برکات خداوند برای او نازل خواهد شد.
نماز اول وقت نیز عامل برکات است چون نماز چند چیز را به وجود می‌آورد: در خصال شیخ صدوق آمده است که حضرت رسول(ص) می‌فرماید: شما بدانید وقتی کسی برای نماز حرکت می‌کند این نماز چند خصلت برای انسان به همراه می‌آورد: محبت فرشتگان، موجب هدایت انسان می‌شود، ایمان انسان را قوی می‌کند،نور معرفت دارد و برکت در روزی است.
پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: اگر خواستید شیطان بر شما مسلط نشود و از شما عصبانی شود و برکت برای شما به وجود آید باید باهم متحد شوید. منتها برکت در سحر، بیشتر خواهد بود.
«وَ نَوِّرْ فِیهِ قَلْبِی بِضِیَاءِ أَنْوَارِهِ»؛ خدایا قلبم را به انوار سحر روشن کن. یکی از خصوصیات سحر این است که نور قلب را زیاد می‌کند. نور چیست؟ وقتی جایی تاریکی مطلق است انسان به روشنایی نیاز دارد، انسان برای اینکه راهش را در این دنیا به درستی پیدا کند به نور هدایت نیاز دارد. چون در سحر، انسان خودش است و خدای خودش و در تنهایی انسان کمتر دچار ریا می‌شود لذا قلبش هم نورانی می‌شود.
«وَ نَوِّرْ فِیهِ قَلْبِی بِضِیَاءِ أَنْوَارِهِ»؛ انسان تصور نکند قلبش به خودی خود نورانی می‌شود، «بِضِیَاءِ أَنْوَارِهِ» یک نکته لطیف دارد و آن اینکه: من قلبم نورانی نمی‌شود به خاطر اینکه شب قیام کرده‌ام و یا دو رکعت نماز خوانده‌ام، آنچه باعث نورانی شدن قلب می‌شود، این است که خدای متعال عنایت می‌کند به نور خودش.
از این رو می‌گوییم: «وَ خُذْ بِکُلِّ أَعْضَائِی»؛ خودت اعضا و جوارح مرا در اختیار بگیر «إِلَى اتِّبَاعِ آثَارِهِ بِنُورِکَ» که من آثار این نور را ببینم.
آثار نور این است که دست خطا نکند، پا خطا نکند، اعضا و جوارح خطا نکند و به طور کلی، نورانیت در اعضا و جوارح به وجود آید و اگر خطا باشد معلوم است که هنوز نورانیتی از سحرخیزی به وجود نیامده است. جالب این است که اینجا نکته‌ای را بیان می‌کند که بسیار زیباست و آن اینکه: قلوب عارفین به نور تو منور است، معلوم می‌شود عرفا اول،وجودشان پر از نور است و این نور از ناحیه خداوند است.
به همین دلیل است که در فراز آخر دعای روز هجدهم ماه مبارک رمضان، عرضه می‌داریم «یَا مُنَوِّرَ قُلُوبِ الْعَارِفِینَ»؛ ای که روشنی بخش دل‌های عارفان هستی. لذا این در محضر خداوند بودن، سحرخیزی و خلوت با حضرت حق و دور شدن از مردم در دل شب، عامل نورانیت قلب است و معلوم می‌شود رمزی که عرفا پیدا کردند این است که شب‌خیز بوده‌اند. ان شاءالله خدای متعال ما را نیز از شب‌خیزان و سحرخیزان حقیقی قرار دهد و از برکات این ماه بهره‌مند کند.
اللهمّ نَبّهْنی فیهِ لِبَرَکاتِ أسْحارِهِ
ونوّرْ فیهِ قلبی بِضِیاءِ أنْوارِهِ
وخُذْ بِکُلّ أعْضائی الى اتّباعِ آثارِهِ
بِنورِکَ یا مُنَوّرَ قُلوبِ العارفین
خدایا آگاهم کن در آن براى برکات سحرهایش
و روشن کن در آن دلم را به پرتو انوارش
و بکار به همه اعضایم به پیروى آثارش
به نور خودت اى روشنى بخش دل‌هاى حق شناسان!
*سحرخیزی عامل نورانیت قلب است
آیت‌الله روح‌الله قرهی مدیر حوزه علمیه امام مهدی(عج) حکیمیه تهران در شرح دعای روز هجدهم ماه مبارک رمضان می‌گوید:
یکی از خصوصیات ماه مبارک رمضان، شب‌خیزی و اینکه انسان در دل شب قیام کند و سحرگاهان یاد خدا باشد. اصلاً ماه مبارک رمضان برای همین موضوع است که انسان مثل بزرگان بتواند سحرخیز باشد و این طور نباشد که تصور کند فقط برای سحری خوردن بیدار شده است. خیر، فرموده‌اند سحری خوردن مستحب است.
از امام هادی علیه‌السلام روایت شده که می‌فرماید: «ان العبد لیقوم فی‌الیل»؛ بنده خدا شب از خواب برمی‌خیزد و خدای متعال چرت او را می‌گیرد و دستور می‌دهد درهای آسمان را بگشایند، به فرشتگانش می‌گوید به بنده‌ام نگاه کنید، به خاطر چیزی که واجب نکرده‌ام قیام کرده و خودش را به زحمت انداخته به امید برآورده شدن یکی از سه حاجتش:
- «ذنباً أغفره له»؛ خداوند گناهان او را ببخشاید
- «توبةً أُجددها له»؛ توبه‌ای که برای او تجدید کنم، گناه کرده ، توبه کرده و سپس خداوند دوباره توبه این بنده را تجدید می‌کند
- «أو رزقاً أَزیده فیه»؛ رزق او را زیاد کنم، چه رزق مادی و چه رزق معنوی
خداوند متعال می‌فرماید: «اشهدوا ملائکتی انی قد جمعتهن له»؛ آگاه باشید من هر سه حاجت او را برآورده می‌کنم.
از دیگر آثار سحرخیزی این است که حضرت رسول(ص) می‌فرماید: کسی که در مکانی تا طلوع آفتاب، نماز صبح را می‌خواند، پاداش او مانند حج می‌ماند.
«اللَّهُمَّ نَبِّهْنِی فِیهِ لِبَرَکَاتِ أَسْحَارِهِ»؛ خدایا مرا در این ماه به برکت‌هاى سحرهایش آگاه کن. در دعای روز اول ماه مبارک رمضان می‌خوانیم: «وَ نَبِّهْنِی فِیهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِینَ»؛ خدایا مرا از خواب غفلت بیدار کن. خدایا من اکنون، سحرها بیدارم اما طوری بیدارم کن که متنبه شوم و از برکات سحرهای آن من بهره‌مند شوم.
پیامبر اکرم(ص) فرمود: ماه مبارک رمضان، ماهی است که با برکت و رحمت و مغفرت سراغ شما آمده است و اگر ما نسبت به این موارد غافل باشیم یکی از خسران‌هایی است که انسان می‌بیند. باید حتماً انسان در سحرخیزی هشیار باشد که بیدار است اما نکند که از برکات آن بی‌بهره شود.
خدای متعال می‌فرماید: کسانی که متقی باشند یکی از برکات ماه مبارک رمضان، همین است که از خواب غفلت بیدار می‌شوند، حضرت محمد(ص) می‌فرمایند: اگر شما در پی روزی و نیازها سحرخیز باشید خودش عامل برکت و روزی شما در روز خواهد بود. همچنین شکر نعمت نیز خودش عامل فزونی برکات است «لئن شکرتم لأزیدنکم و لئن کفرتم ان عذابی لشدید»؛ اگر کسی شکر نعمت کند روزی‌اش زیاد می‌شود و برکات خداوند برای او نازل خواهد شد.
نماز اول وقت نیز عامل برکات است چون نماز چند چیز را به وجود می‌آورد: در خصال شیخ صدوق آمده است که حضرت رسول(ص) می‌فرماید: شما بدانید وقتی کسی برای نماز حرکت می‌کند این نماز چند خصلت برای انسان به همراه می‌آورد: محبت فرشتگان، موجب هدایت انسان می‌شود، ایمان انسان را قوی می‌کند،نور معرفت دارد و برکت در روزی است.
پیامبر اکرم(ص) می‌فرمایند: اگر خواستید شیطان بر شما مسلط نشود و از شما عصبانی شود و برکت برای شما به وجود آید باید باهم متحد شوید. منتها برکت در سحر، بیشتر خواهد بود.
«وَ نَوِّرْ فِیهِ قَلْبِی بِضِیَاءِ أَنْوَارِهِ»؛ خدایا قلبم را به انوار سحر روشن کن. یکی از خصوصیات سحر این است که نور قلب را زیاد می‌کند. نور چیست؟ وقتی جایی تاریکی مطلق است انسان به روشنایی نیاز دارد، انسان برای اینکه راهش را در این دنیا به درستی پیدا کند به نور هدایت نیاز دارد. چون در سحر، انسان خودش است و خدای خودش و در تنهایی انسان کمتر دچار ریا می‌شود لذا قلبش هم نورانی می‌شود.
«وَ نَوِّرْ فِیهِ قَلْبِی بِضِیَاءِ أَنْوَارِهِ»؛ انسان تصور نکند قلبش به خودی خود نورانی می‌شود، «بِضِیَاءِ أَنْوَارِهِ» یک نکته لطیف دارد و آن اینکه: من قلبم نورانی نمی‌شود به خاطر اینکه شب قیام کرده‌ام و یا دو رکعت نماز خوانده‌ام، آنچه باعث نورانی شدن قلب می‌شود، این است که خدای متعال عنایت می‌کند به نور خودش.
از این رو می‌گوییم: «وَ خُذْ بِکُلِّ أَعْضَائِی»؛ خودت اعضا و جوارح مرا در اختیار بگیر «إِلَى اتِّبَاعِ آثَارِهِ بِنُورِکَ» که من آثار این نور را ببینم.
آثار نور این است که دست خطا نکند، پا خطا نکند، اعضا و جوارح خطا نکند و به طور کلی، نورانیت در اعضا و جوارح به وجود آید و اگر خطا باشد معلوم است که هنوز نورانیتی از سحرخیزی به وجود نیامده است. جالب این است که اینجا نکته‌ای را بیان می‌کند که بسیار زیباست و آن اینکه: قلوب عارفین به نور تو منور است، معلوم می‌شود عرفا اول،وجودشان پر از نور است و این نور از ناحیه خداوند است.
به همین دلیل است که در فراز آخر دعای روز هجدهم ماه مبارک رمضان، عرضه می‌داریم «یَا مُنَوِّرَ قُلُوبِ الْعَارِفِینَ»؛ ای که روشنی بخش دل‌های عارفان هستی. لذا این در محضر خداوند بودن، سحرخیزی و خلوت با حضرت حق و دور شدن از مردم در دل شب، عامل نورانیت قلب است و معلوم می‌شود رمزی که عرفا پیدا کردند این است که شب‌خیز بوده‌اند. ان شاءالله خدای متعال ما را نیز از شب‌خیزان و سحرخیزان حقیقی قرار دهد و از برکات این ماه بهره‌مند کند.
منبع:فارس
گزارش خطا
