۰۲ آذر ۱۴۰۳ ۲۱ جمادی الاول ۱۴۴۶ - ۰۰ : ۱۷
شرح دعای روز سیزدهم ماه رمضان
خدایا! در این روز مرا از پلیدی و آلودگی های نفس وگناهان پاک ساز و مرا در برابر حوادث و مقدرات ، قدرت صبر وتحمل عطا کن و بر تقوی وپرهیزکاری و همنشینی نیکوکاران موفق دار.
عقیق:شرح دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان به قلم حسین محمدی فام نویسنده کتاب «تاآسمان» را در ادامه می خوانید؛
علی(ع): پایه و اساس کار شما دین است[۱]
َاللّهُمَّ طَهِّرْنی فیهِ مِنَ الدَّنسِ وَ الْأقْذارِ، وَ صَبِّرْنی فیهِ عَلی کائِناتِ الْأَقدارِ، وَ وَفِّقْنی فیهِ لِلتُّقی وَ صُحْبَةِ الْأبرارِ بِعَوْنِکَ یاقُرَّةَ عَیْن الْمَساکینِ.
خدایا! در این روز مرا از پلیدی و آلودگی های نفس وگناهان پاک ساز و مرا در برابر حوادث و مقدرات ، قدرت صبر وتحمل عطا کن و بر تقوی وپرهیزکاری و همنشینی نیکوکاران موفق دار ، به یاری خود ای مایه شادی واطمینان خاطر مسکینان .
نخستین فراز دعا خواستن جان پاک از آلودگی هاست.
آنچه مسلم است منظور از آلودگی‌ها و نجاسات در این دعا، آلودگی و پلیدی‌های روح است،زیرا آلودگی جسم براحتی از بین می‌رود اما این آلودگی و کثیفی جان و روح است که رفع و دفع آن علاوه بر تلاش فراوان و تقوی و تزکیه به عنایت الهی و نظر او نیاز دارد.
آشکار است که آلودگی و نجاست روح از ارتکاب به گناه نشأت می گیرد.
امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرماید: در انجام طاعات،خود را به شکیبایی وادارید و جان‌هایتان را از پلیدیِ گناهان دور کنید تا حلاوت ایمان را بچشید. [۲]
این امام همام در حدیثی دیگر، راه پاک کردن این آلودگی‌ها را معرفی و می‌فرمایند:
همانا تقوای خدا داروی بیماری‌های قلب‌های شما و... پاک کننده آلودگی‌های جان‌های شما و جلا دهنده تاریکی چشم‌های شما است.[۳]
در برخی روایات این چرک‌های روح را به شهوت رانی نسبت داده‌اند.
امیرالمؤمنین علی(ع) در این زمینه می فرماید: جان‌های خود را از چرک شهوات، پاک کنید تا به درجات بلند دست یابید. [۴]
از خداوند متعال مسألت می‌کنیم که اراده فرماید تا پلیدی‌های روحی ما به برکت عمل به دستورات معصومین(ع) از بین برود؛ همان طور که اراده فرمود پلیدی از اهل بیت(ع)دور بماند اِنَّما یُریدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عنکُم الْرِجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً[۵] ؛ همانا خداوند می‌خواهد که از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را چنان که باید و شاید پاکیزه بدارد.
موضوع بعدی مورد تاکید این دعا، رضایت از مقدرات الهی است.
ما دعا می کنیم و برخی حوائج را از خداوند طلب می نماییم،اما باید در عین حال به مصلحت او و مقدراتی که او برای عالم هستی و امور ما رقم می‌زند راضی باشیم.
در دعای عرفه امام حسین (ع) می‌خوانیم: ... وَ خِرْلی فی قَضائِکَ و بارِکَ لی فی قَدَرِکَ حَتَّی لا اُحِبُّ تَعْجیلَ ما اَخَّرْتَ وَ لا تأخیِرَ مَا عَجَّلْتَ[۶] ؛ خدایا در قضای خود برایم خیر مقدر کن و در قدر (مقدرات) خویش برایم برکت قرار بده تا آنجا که عجله در آنچه تو به تأخیر انداخته‌ای دوست نداشته باشم و آن چه را تو پیش انداخته‌ای، تأخیرش را دوست نداشته باشم.
صبر و رضا به مقدرات خداوندی از مقامات بلند عرفانی است، که نیل به آن به سادگی امکان‌پذیر نیست.
کسی چون سالار شهیدان حسین بن علی(ع) باید بتواند پس از آن همه ظلم و ستم که بر او روا داشتند، در لحظات پایانی عمر مبارکش فریاد سر دهد که صَبْراً‌عَلی قَضائِکُ[۷]؛ خدایا به تقدیر تو راضی‌ام! آری تمام تلاش ما باید حرکت درمسیر این مصباح الهدی باشد.
رسول مکرم اسلام (ص)فرمودند: از برترین کارهای نیک نزد خداوند، خوش‌خویی و فروتنی و...خرسندی به قضا است.[۸]
رضایت به قضا و قدر خداوند موجب رفع بسیاری از غصه‌های ما می‌شود.
امام صادق(ع) در این باره فرمودند: اگر همه چیز به قضا و قدر است [که هست] پس اندوه خوردن چرا؟![۹]
راه رسیدن به این مقام هم توسط امیرالمؤمنین (ع)بیان شده است آنجا که فرمودند: چگونه به قضا خشنود شود کسی که یقین راستین ندارد؟![۱۰]
توفیق تقوی و همنشینی با نیکان خواسته دیگر ما در دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان است.
هر کدام از این دو خواسته، یعنی تقوی و همنشینی با خوبان به تنهایی آن قدر مهم است که شرح هر یک ساعت‌ها وقت می طلبد که در این نوشته نمی گنجد؛ در اینجا برای نمونه به ذکر چند حدیث کوتاه در باب تقوی و همنشینی خوبان از زبان گهربار حضرت امیر المؤمنین علی(ع) می‌پردازیم:
تقوی از منظر امام علی(ع):
بهترین برادران تو آن است که تو را به هدایت رهنمون سازد و به تقواو پرهیزکاری ات برساند.[۱۱]
دنیا بسی فریبنده است و... در هیچ یک از توشه‌های آن خیر و خوبی نیست مگر در توشه تقوا. [۱۲]
بدانید که پایه و اساس کار شما دین است و نگهبان شما [از گناهان] تقواست.[۱۳]
بر تقوا و راستی مواظبت کن که دین،در این دو جمع است. [۱۴]
این نفس خود را با تقوا ریاضت می‌دهم تا در روز هراس بزرگ (قیامت) درامان باشد و در لبه لغزش گاه‌ها پابرجا بماند. [۱۵]
همنشینی با نیکان نیز درمکتب علوی این چنین مورد تاکید قرار گرفته است:
با فرزانگان همنشینی کن تا خردت کمال یابد و نادانی از تو رخت بربندد.[۱۶]
رأس دین، همنشینی با پرهیزکاران است.[۱۷]
هیچ چیز به اندازه همنشینی با نیکان،آدمی را به خوبی فرانمی خواند و از بدی دور نمی‌کند. [۱۸]
همنشینی با ارباب فضایل،دل‌ها را زنده می‌کند.[۱۹]
بیشترین صلاح و دوستی در همنشینی با خردمندان و صاحبدلان است[۲۰].
پی نوشت:
[۱] شرح نهج‌البلاغه، ج ۲۰، ص ۱۵۳
[۲] غرر الحکم ،ح ۵۸۹۱
[۳] نهج‌البلاغه، خطبه ۱۹۸
[۴] میزان الحکمه، ح ۱۷۰۸۷
[۵] سوره مبارکه احزاب، آیه ۳۳
[۶] مفاتیح الجنان، دعای روز عرفه امام حسین (ع)
[7] مقتل مقرم،ص ۴۵۳
[۸] میزان الحکمه، ج ۳، ص ۱۱۶
[۹] امالی صدوق، ص ۵۶
[۱۰] غررالحکم، ح ۶۹۹۳
[۱۱] میزان الحکمه، ح ۲۸۴
[۱۲] همان، ح ۶۱۰۱
[۱۳] شرح نهج‌البلاغه، ج ۲۰، ص ۱۵۳
[۱۴] میزان الحکمه، ح ۶۴۳۰
[۱۵]همان، ح۷۷۳۰
[۱۶] همان، ح ۲۵۶۷
[۱۷] همان، ح ۶۴۲۲
[۱۸] همان، ح ۱۰۲۹۷
[۱۹] غررالحکم، ح ۹۷۶۹
[۲۰] همان، ح ۳۱۲۹
منبع:مهر
علی(ع): پایه و اساس کار شما دین است[۱]
َاللّهُمَّ طَهِّرْنی فیهِ مِنَ الدَّنسِ وَ الْأقْذارِ، وَ صَبِّرْنی فیهِ عَلی کائِناتِ الْأَقدارِ، وَ وَفِّقْنی فیهِ لِلتُّقی وَ صُحْبَةِ الْأبرارِ بِعَوْنِکَ یاقُرَّةَ عَیْن الْمَساکینِ.
خدایا! در این روز مرا از پلیدی و آلودگی های نفس وگناهان پاک ساز و مرا در برابر حوادث و مقدرات ، قدرت صبر وتحمل عطا کن و بر تقوی وپرهیزکاری و همنشینی نیکوکاران موفق دار ، به یاری خود ای مایه شادی واطمینان خاطر مسکینان .
نخستین فراز دعا خواستن جان پاک از آلودگی هاست.
آنچه مسلم است منظور از آلودگی‌ها و نجاسات در این دعا، آلودگی و پلیدی‌های روح است،زیرا آلودگی جسم براحتی از بین می‌رود اما این آلودگی و کثیفی جان و روح است که رفع و دفع آن علاوه بر تلاش فراوان و تقوی و تزکیه به عنایت الهی و نظر او نیاز دارد.
آشکار است که آلودگی و نجاست روح از ارتکاب به گناه نشأت می گیرد.
امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرماید: در انجام طاعات،خود را به شکیبایی وادارید و جان‌هایتان را از پلیدیِ گناهان دور کنید تا حلاوت ایمان را بچشید. [۲]
این امام همام در حدیثی دیگر، راه پاک کردن این آلودگی‌ها را معرفی و می‌فرمایند:
همانا تقوای خدا داروی بیماری‌های قلب‌های شما و... پاک کننده آلودگی‌های جان‌های شما و جلا دهنده تاریکی چشم‌های شما است.[۳]
در برخی روایات این چرک‌های روح را به شهوت رانی نسبت داده‌اند.
امیرالمؤمنین علی(ع) در این زمینه می فرماید: جان‌های خود را از چرک شهوات، پاک کنید تا به درجات بلند دست یابید. [۴]
از خداوند متعال مسألت می‌کنیم که اراده فرماید تا پلیدی‌های روحی ما به برکت عمل به دستورات معصومین(ع) از بین برود؛ همان طور که اراده فرمود پلیدی از اهل بیت(ع)دور بماند اِنَّما یُریدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عنکُم الْرِجْسَ اَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهیراً[۵] ؛ همانا خداوند می‌خواهد که از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را چنان که باید و شاید پاکیزه بدارد.
موضوع بعدی مورد تاکید این دعا، رضایت از مقدرات الهی است.
ما دعا می کنیم و برخی حوائج را از خداوند طلب می نماییم،اما باید در عین حال به مصلحت او و مقدراتی که او برای عالم هستی و امور ما رقم می‌زند راضی باشیم.
در دعای عرفه امام حسین (ع) می‌خوانیم: ... وَ خِرْلی فی قَضائِکَ و بارِکَ لی فی قَدَرِکَ حَتَّی لا اُحِبُّ تَعْجیلَ ما اَخَّرْتَ وَ لا تأخیِرَ مَا عَجَّلْتَ[۶] ؛ خدایا در قضای خود برایم خیر مقدر کن و در قدر (مقدرات) خویش برایم برکت قرار بده تا آنجا که عجله در آنچه تو به تأخیر انداخته‌ای دوست نداشته باشم و آن چه را تو پیش انداخته‌ای، تأخیرش را دوست نداشته باشم.
صبر و رضا به مقدرات خداوندی از مقامات بلند عرفانی است، که نیل به آن به سادگی امکان‌پذیر نیست.
کسی چون سالار شهیدان حسین بن علی(ع) باید بتواند پس از آن همه ظلم و ستم که بر او روا داشتند، در لحظات پایانی عمر مبارکش فریاد سر دهد که صَبْراً‌عَلی قَضائِکُ[۷]؛ خدایا به تقدیر تو راضی‌ام! آری تمام تلاش ما باید حرکت درمسیر این مصباح الهدی باشد.
رسول مکرم اسلام (ص)فرمودند: از برترین کارهای نیک نزد خداوند، خوش‌خویی و فروتنی و...خرسندی به قضا است.[۸]
رضایت به قضا و قدر خداوند موجب رفع بسیاری از غصه‌های ما می‌شود.
امام صادق(ع) در این باره فرمودند: اگر همه چیز به قضا و قدر است [که هست] پس اندوه خوردن چرا؟![۹]
راه رسیدن به این مقام هم توسط امیرالمؤمنین (ع)بیان شده است آنجا که فرمودند: چگونه به قضا خشنود شود کسی که یقین راستین ندارد؟![۱۰]
توفیق تقوی و همنشینی با نیکان خواسته دیگر ما در دعای روز سیزدهم ماه مبارک رمضان است.
هر کدام از این دو خواسته، یعنی تقوی و همنشینی با خوبان به تنهایی آن قدر مهم است که شرح هر یک ساعت‌ها وقت می طلبد که در این نوشته نمی گنجد؛ در اینجا برای نمونه به ذکر چند حدیث کوتاه در باب تقوی و همنشینی خوبان از زبان گهربار حضرت امیر المؤمنین علی(ع) می‌پردازیم:
تقوی از منظر امام علی(ع):
بهترین برادران تو آن است که تو را به هدایت رهنمون سازد و به تقواو پرهیزکاری ات برساند.[۱۱]
دنیا بسی فریبنده است و... در هیچ یک از توشه‌های آن خیر و خوبی نیست مگر در توشه تقوا. [۱۲]
بدانید که پایه و اساس کار شما دین است و نگهبان شما [از گناهان] تقواست.[۱۳]
بر تقوا و راستی مواظبت کن که دین،در این دو جمع است. [۱۴]
این نفس خود را با تقوا ریاضت می‌دهم تا در روز هراس بزرگ (قیامت) درامان باشد و در لبه لغزش گاه‌ها پابرجا بماند. [۱۵]
همنشینی با نیکان نیز درمکتب علوی این چنین مورد تاکید قرار گرفته است:
با فرزانگان همنشینی کن تا خردت کمال یابد و نادانی از تو رخت بربندد.[۱۶]
رأس دین، همنشینی با پرهیزکاران است.[۱۷]
هیچ چیز به اندازه همنشینی با نیکان،آدمی را به خوبی فرانمی خواند و از بدی دور نمی‌کند. [۱۸]
همنشینی با ارباب فضایل،دل‌ها را زنده می‌کند.[۱۹]
بیشترین صلاح و دوستی در همنشینی با خردمندان و صاحبدلان است[۲۰].
پی نوشت:
[۱] شرح نهج‌البلاغه، ج ۲۰، ص ۱۵۳
[۲] غرر الحکم ،ح ۵۸۹۱
[۳] نهج‌البلاغه، خطبه ۱۹۸
[۴] میزان الحکمه، ح ۱۷۰۸۷
[۵] سوره مبارکه احزاب، آیه ۳۳
[۶] مفاتیح الجنان، دعای روز عرفه امام حسین (ع)
[7] مقتل مقرم،ص ۴۵۳
[۸] میزان الحکمه، ج ۳، ص ۱۱۶
[۹] امالی صدوق، ص ۵۶
[۱۰] غررالحکم، ح ۶۹۹۳
[۱۱] میزان الحکمه، ح ۲۸۴
[۱۲] همان، ح ۶۱۰۱
[۱۳] شرح نهج‌البلاغه، ج ۲۰، ص ۱۵۳
[۱۴] میزان الحکمه، ح ۶۴۳۰
[۱۵]همان، ح۷۷۳۰
[۱۶] همان، ح ۲۵۶۷
[۱۷] همان، ح ۶۴۲۲
[۱۸] همان، ح ۱۰۲۹۷
[۱۹] غررالحکم، ح ۹۷۶۹
[۲۰] همان، ح ۳۱۲۹
منبع:مهر
گزارش خطا
