مرحوم حسان را باید «پدر شعر ولایی و هیئت» بنامیم

درباره ایشان کم و بیش مطالبی شنیده و خوانده‌اید که بیشتر درباره یکی از اشعار رضوی‌شان است؛ اما به نظرم  مطالب گفتنی درباره این شاعر ولایی‌سرا بسیار است و برخی بزرگان در حق ایشان کم گذاشته‌اند...

به سهم خویش و به میزان بضاعت، مطالبی درباره ایشان تقدیم می‌دارم:

1. «استاد حسان» در شمار یکی از آخرین شاعران از حلقه شاعران متقدمِ ولایی‌سرا بود؛ بجاست مرور کنیم نام و یاد شاعران بزرگ دهه 40 و 50 را؛ از جمله مرحوم صغیر اصفهانی، خوشدل، محمدعلامه، ریاضی یزدی و... که شعرشان روزگاری زبانزد هیئت‌ها بود و امروزه از آنان به عنوان شاعر ولایی یاد می‌کنیم. و نیز نفس گرم و اثرگذار اساتید شعر ولایی را مغتنم بدانیم؛ بزرگانی چون استاد سازگار و استاد مؤید را، که بسیاری از آثارشان پشتوانه هیئت‌هاست.

2. مرحوم استاد حسان، از 50 سال پیش تاکنون با شعر خود نمونه‌های قابل توجه و اثرگذاری از شعر مناسب اجرا در هیئت را ارائه کرده است؛ (شعری که که امروز تسامحاً یا به غلط، «شعر هیئت» نام گرفته است). به عبارت دیگر، شعر «تراز ولایی» یا «شعر مناسب اجرا در هیئت» را باید در برخی آثار ایشان جُست و دیگر آثار را با شعر ایشان سنجید. واقعیت این است که هنوز هم پس از گذشت پنجاه سال، برخی آثار مرحوم حسان در هیئت‌ها قابل اجراست و زبان پویای برخی از اشعار او راهگشای شاعران جوان. آنچه در این میان مهم و ضروری است، توجه مداحان و شاعران جوان به اشعار جریان‌ساز، هنرمندانه و حتی خلاقانه مرحوم حسان است که بیشتر در کتاب‌های «ای اشک‌ها بریزید» و «خلوتگاه راز» آمده است.

اشاره به مطلع برخی اشعار برای اثبات این ادعا کافی است:

نظر به بندگان اگر ز مرحمت خدا کند
قسم به ذات کبریا ز یمن مرتضا کند

هاله‌ای بر چهره از نور خدا دارد حسین
جلوه هر پنج تن آل عبا دارد حسین

من زاده علی مرتضایم
من شاهباز ملک لافتایم

بر لب آبم و از داغ لبت می‌میرم
هر دم از غصه جانسوز تو آتش گیرم

خیمه‌ها می‌سوزد و شمع شب تارم شده
در شب بیماری‌ام آتش پرستارم شده

روی تو شام تیره و مویت سپیده است
نور امید زان رخ زیبا دمیده است

3. مرحوم استاد حسان حق بزرگی بر گردن همه شاعران ولایی‌سرا و نیز مداحان عزیز دارد. فراموش نکنیم که کتاب «ای اشک‌ها بریزید» مثل «نخل میثم»- که امروزه کارگشای عموم مداحان است- روزگاری انیس و کتاب همراه مداحان بود. هنوز هم جذبه اشعار مرحوم حسان در مداحی‌های دوران دفاع مقدس، تازگی و طراوت خاص خود را در اذهان حفظ کرده است. امروزه اگر استاد مجاهدی به جهت تبیین مراتب شعر آیینی «پدر شعر آیینی» لقب گرفته است، بجاست به جهت قدمت و کسوت مرحوم استاد حبیب چایچیان(حسان) در شعر ولایی و نیز اثرگذاری که بر شعر ولایی داشته است او را «پدر شعر ولایی و هیئت» بنامیم.

4. بزرگترین تکریم و بزرگداشت مرحوم استاد حسان و دیگر شاعران ولایی‌سرا، ارائه صحیح آثار ایشان به عموم است؛ به‌راستی اگر شعر «آمدم ای شاه پناهم بده» خوانده و رسانه‌ای نمی‌شد، چقدر عموم مردم ایشان را می‌شناختند؟ و اگر مردم، امثال مرحوم حسان را فقط به همین اندازه محدود می‌شناسند از کم‌کاری شاعران و به‌ویژه مداحان است.  به‌راستی کدام‌یک از مداحان معروف، مجموعه اشعار مرحوم حسان را یک بار ورق زده‌اند؟ پس، برای تکریم شاعران و معرفی عظمت هنر ایشان از این پس بیندیشیدیم و تدبیری اتخاذ کنیم.

گفتنی است، مرحوم حسان پس از دو سال و نیم بیماری عصر روز گذشته نهم آذرماه در سن 94 سالگی دارفانی را وداع گفت؛ پیکر مرحوم چایچیان صبح امروز از مقابل بیمارستان شهدای تجریش تشییع و پس از آن در قطعه 73 بهشت زهرا به خاک سپرده شد.