امام سجاد علیهالسلام در دعای مکارم اخلاق به خداوند عرضه میدارد که: اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ بَلِّغْ بِإِیمَانِی أَکْمَلَ الْإِیمَانِ ، وَ اجْعَلْ یَقِینِی أَفْضَلَ الْیَقِینِ، وَ انْتَهِ بِنِیَّتِی إِلَى أَحْسَنِ النِّیَّاتِ ، وَ بِعَمَلِی إِلَى أَحْسَنِ الْاَعْمَالِ.
بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست، و ايمانم را به كامل ترين ايمان برسان، و باورم را بهترين يقين قرار ده، و نيت مرا به نيكوترين نيّات برسان، و كردارم را به بهترين كردارها برسان.
در رابطه با اخلاص دو تعریف وجود دارد: یکی اینکه اخلاص پاکیزه کردن و خالص کردن نیتها از هر چه که خلیط است. تعریف دیگر این است که اخلاص یعنی خالص کردن عمل از خلیط. مثلا ممکن است انسان برای کاری که انجام میدهد نیتهای مختلفی داشته باشد و نیت واحدی نداشته باشد.
در رابطه با عمل، اخلاص یعنی اینکه عمل را آنگونه که دستور دادهاند بیکم و کاست بجا آوری؛ عین آنچه که شرع دستور فرموده عمل کنی، بنابراین طبق این تعریف، ما عموماً اخلاص در ظاهر عمل داریم. به عنوان مثال اخلاص در عبادتی مانند روزه این است که از اذان صبح تا اذان مغرب امساک کنیم. بنابراین خلوص دو تا متعلَّق دارد: نیّت و عمل.
آنچه که در روایات راجع به خالص کردن عمل آمده، راجع به ظاهر و فیزیک عمل نیست، بلکه علمای اخلاق است و فقها میفرمایند منظور از خالص کردن عمل در روایات، همان نیّت است چون جان و روح عمل نیت است. در روایت دارد که لا عَمَلَ الاّ بِنیَّت؛ عمل نیست مگر به نیت.
پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: الاعمال بالنیّات و در جایی دیگر می فرماید اخلاص از عمل برتر است. در روایات آمده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «إن الله لا ینظر إلی صورکم و لکن ینظر إلی قلوبکم و أعمالکم؛ یعنی خداوند به صورتهای شما نگاه نمیکند بلکه به قلوب شما نظر می کند»
همچنین رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید : نیتُ المومن خیر مِن عَمَله، نیت مومن بهتر از عمل اوست. کسی که کار خوبی را با نیت صحیح انجام دهد دو کار انجام داده یکی عمل درونی که همان نیت اوست. و یکی هم عمل بیرونی که ظاهر عمل اوست. اگر بین این دو عمل مقایسه و نسبت سنجی شود، نیّت بالاتر و مهمتر از ظاهر عمل است.
شرافت نیّت به این است که انسان نیّتش مطابق دستورات شرع باشد. طبق روایات نیت یک کار خوب، یک ثواب دارد و اگر نیّت عملی شود ده برابر پاداش دارد. با نیت یک کار زشت، معصیتی برای انسان ثبت نمیشود فقط انسان را کدر میکند ولی وقتی که چنین نیتی عملی شود یک معصیت ثبت میشود. ما عموماً از انجام اعمالمان یکی از این سه نیّت را دنبال میکنیم:
1-مادی: شهرت، مقام و ...
2-خدمت به هم نوع
3-قربه الی الله
کسانی که نیّت اول را دنبال میکنند یعنی دنیا را میخواهند اینها اعمالشان حبط است و در آخرت هم جز آتش جهنم بهرهای نصیبشان نمیشود. بدبختترین انسانها این قشر هستند.
کسانیکه نیّتشان از اعمال خدمت به بشریت است، اینها اگر کافر باشند وارد جهنم میشوند اما اینها چون به بندگان خدا خدمت کردهاند و از طرفی خدا بندگانش را دوست دارد در عذابشان تخفیف هست. اگر خدمت این افراد به بندگان مؤمن خدا بوده باشد، تخفیف بیشتری در عذابشان خواهد بود.
گروه سوم کسانی هستند که برای قرب خدا کار کردهاند، پاداش اینها نزد خدا محفوظ است. لذا ریاکاران خیلی بدبخت هستند چون خدا عزیز است و اکر انسان در نیّت عملی که انجام میدهد کسی را با خدا شریک کند خدا آن عمل را نمیپذیرد. به حقیقت خداوند هیچ عملی را قبول ندارد مگر این که تنها و خالص برای او انجام شده باشد.
پس از سخنرانی، مداحان اهلبيت اصلانی و عربیون به مدیحهسرایی و شعر خوانی پرداختند. در پایان نیز ذاکر اهل بیت حاج محمد جواد فارسی سرود زیبايی قرائت نمود.
حیدر حیدر، عشق حیدر تو قلبم ازلیه
حیدر حیدر ذکرش مخصوص دیوونه دلیه
شاگرد خصوصیش ابوفاضل یل علقمه
مولا مولا آقا مولا مولا
جانم حیدر با ذکر بی بی فاطمه میخنده
جانم حیدر با تو بودن یعنی برگ برنده
حیدر حیدر ذکری که در دوزخ و میبنده
من که دلم دلبری مثل حیدر داره
به غم بگو دست از سر دلم برداره
آقام آقام آقام آقام آقام
عشق حیدر کبوتر دل من و هوا داد
عشق حیدر آئینه ی قلب منو جلا داد
امشب حیدر قول سفر به کربلا داد
آرزومه خادم بین الحرمین بشم
دلم میخواد تا کبوتر حرم حسین بشم
من که دلم دلبری مثل حیدر داره
به غم بگو دست از سر دلم برداره
منبع:هیأت یا ثارالله الحسین علیه السلام
211001