مداحی، راهی برای بقای مکتب عاشورا

عقیق:

محرم، ماه پاسداری از حرمت انسان، ماهی که شور با شعور همراه می شود، بهاری برای دل های زنگار گرفته، دل هایی که باران اشک، غبار گناه را از آن می شوید و نور ایمان را بر تارو پود وجود انسان متجلی می کند.

اشک، پاسداری می کند از حرمت خون شهدا؛ گریه کنندگان و عزاداران حسینی، پروانگانی شیفته نورند كه هراسی از شمع ندارند و بی محابا بال بر آتش می گسترانند .

خیمه های عزای حسین همچون مکتبی برای کسب معرفت و ایمان در جای جای دنیا گسترده می شود و هر کس به قدر پیمانه وجود خویش از این دریای بیکران بهره مند می شود.

مجالس روضه و سوگواری، دانشگاهی برای کسب معارف دینی و خودشناسی است، فرصتی برای طراوت دلهای مرده! واعظان و کارشناسان دینی درسهای  مكتب عاشورا  ، مكتبی كه الفبای آن، فداكاری، جانبازی، خلوص و خدامحوری است را برای عزادارن بازگو می کنند و سپس دل های بیدار با ذکر مصائب حسین علیه السلام و یارانش به جوش و خروش می رسد.

مرثیه خوانان حسین، روشنگران راه اهل بیت

نوای گرم مداحان، مجالس حسینى راگرم و اشك عاشقانه شیعیان آل الله را جارى می سازند.مرثیه خوانانی که بدون شک از عوامل مهم بقاء فرهنگ ‏عاشورایند و امام ‏صادق‏«ع‏» در وصفشان فرموده است: خدا را سپاس كه در میان مردم،كسانى را قرار داده كه به سوى ما مى‏ آیند و ما رامدح و مرثیه می گویند." 

امام رضا«ع‏» در تشویق دعبل به مرثیه خوانى در ایام عزای‏ حسینى فرمود:«یا دعبل!احب ان تنشدنى شعرا فان هذه الایام حزن كانت علینااهل البیت‏» " اى دعبل،دوست دارم برایم شعر بسرایى و بخوانى،چون این روزها،روزهاى اندوه ما اهل بیت است".

آری، کلام بنیانگذار انقلاب اسلامی را هر روز بیش از پیش می توان درک کرد که "این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته" و" روضه سید الشهدا،براى حفظ مكتب سید الشهدا است...این گریه‏ ها و این روضه ‏ها حفظ كرده مكتب اسلام را".

ترسیم اسوه های ایثار برای مخاطب

مداحان نقش مهمى در شكل دهى افكار و عواطف جامعه ایفا می کنند، فلسفه اساسى مداحى، ترویج‏ خوبی ها و تبیین روحیه‏ هاى والاى شهیدان كربلا و دمیدن روح تعهد و حماسه درشیعه است.

مداحى، نوعى الگو دادن به مخاطبان و الگویى براى جامعه ارزشى و سنگرى براى نشر فضیلت ها در قالبى مؤثر و فراگیر برای همه اقشار جامعه است، به تعبیر مقام معظم رهبری جامعه مداح و ذاكر و ستایشگران اهل بیت، طبقه هایی هستند كه در سایه این روش،بیشترین تاثیر را در تعمیق فرهنگ و معارف اسلامى در ذهن مردم دارند. قضیه، فقط قضیه شعر خوانى نیست.مساله، مساله پراكندن مدایح و فضایل و حقایق در قالبى است كه‏ براى همه شنوندگان،قابل فهم و درك باشد و در دل آنها تاثیر بگذارد."

آموزش، تمرین پیوسته، نوآوری و خلق اشعار پرمعنی و بدیع، دوری از مبالغه و گزافه گویی ، تکیه بر مطالب اخلاقی و منابع معتبر تاریخی، خواندن مقاتل معتبر و دوری از دروغ و تصنع مهم ترین وظایف مداح است که با عناصر صدا ، اجرا، و مخاطب شکل می گیرد.

مداحان نباید هیچ گاه نوكری  ابا عبد الله الحسین و اخلاص نسبت ‏به آن حضرت را از یاد ببرند و از آنجا كه شعر خوب‏ از نظر مضمون،قالب و تعبیر،در دلها و افكار، تاثیر ماندگار می گذارد،در شناخت ومطالعه و انتخاب شعرهاى پخته و عمیق و زیبا بكوشند تا بهتر بتوانند در این سمت، به ‏ترسیم چهره الگوهاى كمال و اسوه‏هاى پاكى،یعنى معصومین‏«ع‏»بپردازند و خود نیزالگوى اخلاق و تعهد باشند. رسالت مقدس مداحان در عصر حاضر عبارتست از:
 

استفاده شایسته از عواطف پاك مردم و جهت دادن به آنها در مسیر پاكى وتهذیب و تقوا 

تعمیق محبت ها و عشق هاى درونى به انسانهاى اسوه و پاك

روشنگرى افكار جامعه و هدایت‏به ارزشها و خوبیها و تقویت ایمان مردم

حفظ و اشاعه فرهنگ شهادت از طریق یاد شهداى كربلا و شهداى انقلاب وجنگ و طرح معارف اسلام و انقلاب و خط امام و رهبرى و مسؤولیت ها ی اجتماعی

بدون شک هر فعالیت و اقدام مثبتی در مکتب امام حسین علیه السلام، ، از برپایی هیئت ها ، روضه خوانی ، سخنرانی، پختن نذری گرفته تا سینه زنی و سوز وگداز همه و همه ادامه دهنده راه آن بزرگوار است و در محضر سیدالشهدا بی اجر نخواهد ماند.

 گپ و گفتی با مداحان نسل قدیم و جدید

بهتراست شیوه و اصول مداحی را از زبان افرادی بشنویم که سال هاست به نوکری و خادمی حضرت اباعبدلله الحسین مفتخرند و خودشان درباره مرثیه سرایی برایمان شرح دهند.

ابتدا با یکی از جانبازان جنگ تحمیلی که بیش از 35 سال است در محضر سیدالشهدا مرثیه سرایی می کند گفتگو می کنیم.

اکبر کریمی با اشاره به اینکه از کودکی تا اکنون که 51 سال سن دارم همیشه درجلسات روضه اباعبدلله شرکت کرده ام گفت: در خانواده مذهبی بزرگ شدم و دوران بچگی همسایه مسجد بودیم و خداوند این لطف را به من ارزانی داشت که بسیاری از اوقات را در مسجد بگذرانم و همین امر سبب شد به مداحی علاقه مند شوم و امروز با عنایت آقا امام حسین علیه السلام کلاس های آموزشی مداحی را راه اندازی کردم و تا حد توان به علاقه مندان این عرصه کمک می کنم.

این مداح اهل بیت با تاکید بر اینکه عاشورا و محرم درس زندگی می دهد و نگرش انسان را عوض می کند ادامه داد: مداحان باید هر سال برای محرم نوآوری و خلاقیت به خرج دهند و با انتخاب اشعار پرمعنی و مناسب جوانان را به شرکت در مجالس روضه علاقه مند نمایند اما این امر نباید به هر قیمتی رخ دهد برای مثال نباید برای جذب افراد ازبرخی آهنگ های نامناسب در مداحی تقلید کرد و یا با استفاده از الفاظ نامناسب به مجلس شور و حرارت بخشید.

وی ادامه داد: آنچه که مداح می خواند نباید به عزتمندی اهل بیت خدشه ای وارد کند، مطالعه منابع مهم تاریخی و مقاتل معتبر می تواند در این زمینه تاثیر مهمی داشته باشد، مداح ابتدا باید جایگاه و شان امام را بشناسد و با شخصیت تک تک یاران و همراهان اباعبدلله آشنایی پیدا کند تا به درستی نهضت عاشورا را برای دلداگان این مکتب بیان کند و از لحاظ اخلاقی، رفتاری و سبک زندگی الگوی مناسبی برای جوانان و دیگر اقشار جامعه باشد.

کریمی با تاکید بر اینکه مداحی برای محرم و امام حسین علیه السلام شور و حرارتی دارد که وصف شدنی نیست افزود: یادمان باشد که یاران سیدالشهدا برای جان دادن در راه دین و پیشوایشان از یکدیگر سبقت می گرفتند و وارد عرصه نبرد می شدند ولی یاران بزید برای پول و مقام به ذلت وقیام علیه حق دادند، باید ببینیم وقتی می خواهیم در راه دین قدم برداریم جزء کدام دسته هستیم.

وی در پایان گفت: وقتی وارد این عرصه می شوی ، عشق و محبتی در تو پدید می آید که دل کندن از ان ممکن نیست و تمام جوانب زندگی ات را تحت تاثیر قرار می دهد، امیدوارم تا پایان عمر افتخار نوکری اباعبدلله را داشته باشم.

جوانان امروز ,پیرغلامان فردا

هر سال که می گذرد بر تعداد عزاداران و شیفتگان سیدالشهدا افزوده می شود، تعداد هیئت ها بیشتر شده و کوچه و محله ای نیست که ماه محرم و صفر در آن عزای اباعبدلله بر پا نباشد. بسیاری از مداحان خوش ذوق و انقلابی امروز را جوانانی تشکیل می دهند که با نوای گرم و محزون خود اشک عاشقان اهل بیت را جاری می سازند.

محمد حسین حدادیان جوان 26 ساله ای که راه پدرش را ادامه می دهد و مداحی را مهم ترین افتخار زندگی خویش می داند، گفتگویی با این مداح جوان داشتیم که شنیدن آن خالی از لطف نیست.

مداح جوان از عشق خود به مکتب سیدالشهدا گفت: از وقتی چشم باز کردم با مداحی اشنا شدم، در خانواده ای به دنیا آمدم که مداحی برای امام حسین علیه السلام جزیی از آن است و عشق پدرم به این امر مرا هم عاشق مداحی کرد و سبب شد این راه را برگزینم، از بچگی تلاش کردم و اموزش دیدم و امروز با لطف و کرم سیدالشهدا افتخار بزرگ مداحی نصیبم شده و امدوارم به یاری حق بتوانم در این عرصه موفق باشم.

محمدحسین حدادیان افزود: توصیه من به مداحان هم سن و سال خودم و افراد کوچکتری که تازه می خواهند وارد این عرصه شوند این است که حتما زیر نظر اساتید مجرب آموزش ببینند و از آموزش قرآن غافل نشوند، مداحی که مکبر مسجد باشد و قرآن را به زیبایی تلاوت کند قطعا در این زمینه موفقیت بیشتری کسب می کند.

وی با تاکید بر اینکه مداح باید حقیقت کربلا را بشناسد ادامه داد: مطالعه نقش مهمی در زمینه مداحی دارد و خوشبختانه از سالی که رهبر معظم رهبری فرمودند مداحان از اشعار جدید و با معنی استفاده کنند، سبک های جدید ونوآوری های بدیعی ایجاد شد و برخی مداحان جوان هم در این عرصه خوش درخشیدند.

حدادیان با اشاره به اینکه هیچ عنوان استفاده از لغات نامناسب و موسیقی را در مداحی مناسب نمی دانم بیان داشت: شیعیان با شنیدن سه بار نام امام حسین علیه السلام اشک از چشمانشان جاری می شود و اگر مداح حقایق کربلا را بیان کند بدون شک سوز و گداز در دل عزادان ایجاد می شوند و دیگر نیازی به زیاده گویی و مبالغه نیست.

 ذكر فضايل اهل ‏بيت و آشنا ساختن مردم با مقام معنوى آنها به منزله تداوم خط رهبرى و دعوت جامعه به عزت و حفظ ارزش هاى والاى اسلام براى نسل هاى آينده است و افرادى كه از فضل و سواد برخوردار هستند، سعى می کنند وقايع عاشورا و مرثيه ديگر امامان را بر اساس مستند تاريخى بيان نموده و از استنتاجات به دور از عقل و عرف در مقام ائمه شديدا پرهيز کنند.

سنت عزادارى عاشورا زمينه پاسدارى از انديشه شيعه را در آينده فراهم ساخت به طورى كه نوحه خوانى و عزادارى را هيچ كسى   نمی تواند منع كند و در سايه و پوشش عزادارى می توان  مفهوم عترت و اهداف امام حسين عليه السلام را تشريح كرد.

به خود ببال كه عاشق و شيفته‌ حسينی و عشق به حسين خيمه‌ هميشه افراشته در جان توست؛ خيمه ای به وسعت همه‌ هستی، خيمه‌ای به بلندای همه‌ آسمان‌ها و كهكشان‌ها، با سفره ای گسترده از عطش كه تشنگی بشريت را پایان خواهد داد. هرگز مباد بی اين عشق زندگی كنيم و بي اين محبت بميريم.

گزارش از سولماز محمدی

منبع:باشگاه خبرنگاران