یادداشت/ یحیی یثربی
چرا پیامبر، «فرشته» نیست؟
مترجمان پنداشته‌اند که خداوند آن فرشته را به صورت یک مرد در می‌آورد و لباس مردان را بر او می‌پوشاند. در صورتی که در هیچ تفسیر و فرهنگی این واژه به آن معنا به کار نرفته است.
عقیق: ترجمه قرآن کریم یکی از مسائلی است که تقریباً عمر آن مساوی با زمان نزول قرآن است. قرن‌ها است که افراد مختلف این سؤال را مورد بحث قرار داده‌اند که آیا اساساً ترجمه قرآن کریم امکان پذیر است؟ و اگر آری، چگونه و با چه کیفیتی؟
سیدیحیی یثربی استاد دانشگاه که به تازگی ترجمه‌ای از قرآن کریم را منتشر کرده است در سلسله یادداشت‌هایی که در اختیار خبرگزاری فارس قرار داده است نگاهی داشته به مساله ترجمه قرآن کریم و نکات مربوط به آن.
آنچه می‌خوانید سومین بخش از این یادداشت‌ها است:
«وَلَوْ جَعَلْنَاهُ مَلَکًا لَّجَعَلْنَاهُ رَجُلًا وَلَلَبَسْنَا عَلَیهِم مَّا یلْبِسُونَ«(انعام/9)
در این آیه خداوند در پاسخ به مشرکانی که سخن پیامبر(ص) را نمی‌پذیرفتند و می‌گفتند چرا خداوند برای ما یک فرشته نمی‌فرستد، می‌فرماید: اگر فرستاده خود را از فرشتگان نیز انتخاب می‌کردیم، او را حتماً به صورت انسان درمی‌آوردیم و مشرکان باز هم با همین شبهه روبرو می‌شدند که چرا فرستاده خدا، فرشته نیست!
به نظر من پیام این آیه روشن است و با این ترجمه، می‌توان پیام این آیه را دریافت:
«اگر فرشته‌ای هم می‌فرستادیم، او را به صورت یک مرد در می‌آوردیم و آنان را با همین شبهه که دارند، درگیر می‌کردیم».
اینک برخی ترجمه‌ها از این آیه را با هم می‌خوانیم:
-رضایی:
«و اگر (بر فرض) او را فرشتهاى قرار مىدادیم، حتماً وى را [به صورت] مردى در مىآوردیم و مسلماً (به پندار آنها کار را) بر آنان مشتبه مى‌ساختیم آنچه (را بر دیگران) مشتبه مىسازند!».
کاملاً مشخص است که این ترجمه با این همه کلمات اضافی، باز هم پیام آیه را نمی‌رساند.
-پاینده:
«اگر فرستاده خویش را فرشتهاى می‌کردیم، او را (به صورت) مردى می‌کردیم و آنچه را (اکنون) خلط می‌کنند بر آنها خلط می‌کردیم».
-خواجوی:
«... اگر او را فرشتهاى مىکردیم هر آینه [به صورت] مردى قرار مىدادیم و آنچه را که [اکنون] در مىآمیزند بر آنان در مىآمیختیم».
-مشکینی:
«و اگر او را فرشتهاى قرار مىدادیم (پیامبر را از فرشتگان مىکردیم) حتماً او را (به لحاظ تباین جوهره ملکى و بشرى و عدم امکان تفاهم و معاشرت آنها) به صورت مردى در مىآوردیم و (قهراً کار را) بر آنها مشتبه مىکردیم (و مىگفتند این هم بشرى است مثل ما، همانند آنکه آنها(حق را به باطل) مشتبه مىکنند».
خوانندگان با کمی دقت می‌توانند متوجه شوند آیا از این ترجمه‌ها می‌توان پیام آن آیه را گرفت یا نه؟!
اما برخی ترجمه‌ها به جای گرفتار شبهه شدن، لباس پوشیدن را مطرح کرده‌اند:
-بروجردی:
«و اگر فرشته به رسالت بفرستیم، او را به صورت بشرى لباسى که مردمان بپوشند بپوشانیم».
-شعرانی:
«و اگر می‌گردانیدیمش فرشته هر آینه می‌گردیمش به صورت مردى و هر آینه می‌پوشانیدیم بر ایشان آنچه می‌پوشیدند»
-معزی:
«و اگر مىگردانیدیمش فرشتهاى همانا مىگردانیدیمش مردى و همى پوشانیدیم بر او آنچه را مىپوشند».
این مترجمان پنداشته‌اند که خداوند آن فرشته را به صورت یک مرد در می‌آورد و لباس مردان را بر او می‌پوشاند. در صورتی که در هیچ تفسیر و فرهنگی این واژه به آن معنا به کار نرفته است.
لفظ آیه هم برخلاف این ترجمه است، زیرا فرشته و مرد مفردند، در صورتی که فعل‌ها و ضمیرهای مربوط، جمع می‌باشند. اگر منظور لباس بود، باید می‌گفت: «ما به آن مرد لباسی مانند لباس اینان می‌پوشاندیم»! در صورتی که در آیه می‌گوید: «ما بر آنان می‌پوشانیدیم...»! ضمیر، «او» نیست، بلکه «آنان» است.
ادامه دارد...
منبع:فارس
