سوءاستفاده خلفای عباسی از نام مهدی(عج) به‌عنوان منجی
از جمله مسائل و چالش‌های دیگر در دوران امامت امام صادق(ع)، مسأله منجی‌گرایی یا منجیان دروغین بود که جامعه آن زمان را به‌شدت تحت تأثیر قرار داد که اتفاقاً سردمداران این قضایا حکام بنی‌العباس بودند تا جایی که نام خلفای خود را همنام امام مهدی(عج) یا صفات حضرت معرفی می‌کردند. منصور، مهدی، هادی و قائم نمونه‌هایی از این دست از خلفای عباسی بودند.

از سوی دیگر جریاناتی مانند ابومسلم خراسانی در قالب سیاه‌جامگان و جریانات مربوط به حسن محض و نفس زکیه بر این فضا دامن می‌زد و زمینه را برای فتنه‌ای عظیم فراهم می‌کرد. اما با تدبیر امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) هر بار این فتنه‌ها خاموش می‌شد و مکر دشمن بر زمین باقی می‌ماند.

به‌فراخور این نوع جریانِ منجی‌گرایی، مردم عامه و حتی شیعیان با چالش‌های فراوانی روبه‌رو می‌شدند، اما این امام صادق(ع) بود که با روشنگری‌های علمی و معرفتی شبهات را پاسخ می‌دادند، به‌عنوان نمونه ماجرای مشهور گروهی خراسانی که نزد امام صادق(ع) برای درخواست قیام آمدند، از جمله تأثیرات جامعه دوران امام صادق(ع) بر شیعیان است.

درخواست شیعیان به امام صادق(ع) برای قیام
ماجرا از این قرار بود که شخصی به‌نام «سهل‌بن حسن خراسانی» خدمت امام صادق علیه السلام رسید، سلام کرد و نشست، گفت "یابن‌رسول‌الله، شما رئوف و مهربان هستید، چرا از حق خود دفاع نمی‌کنید؟ چه‌چیزی مانع این امر است در صورتی که بیش از صدهزار شیعه شمشیرزن دارید؟" حضرت فرمودند: "ای مرد خراسانی، بنشین"، سپس حضرت امرکرد تا تنور را روشن کنند؛ وقتی تنور برافروخته شد، حضرت رو به مرد خراسانی کرد و فرمود: "بلند شو و داخل تنور شو". در این هنگام مرد خراسانی ترسید و گفت: "یابن‌رسول‌الله، مرا با آتش سوزان، از من درگذر" ... حضرت فرمودند: "تو را بخشیدم".

در این هنگام یکی از اصحاب امام صادق علیه السلام به‌نام «هارون مکی» وارد شد در حالی که یک کفش خود را با انگشت گرفته بود، خدمت آن‌حضرت رسید و سلام کرد. امام(ع) جواب سلام او را داد و فرمود: "نعلین را از دست خود بینداز و برو داخل تنور" ...
هارون مکی، نعلین را انداخت و داخل تنور شد. امام علیه السلام شروع کرد با مرد خراسانی صحبت کردن و از اوضاع خراسان از او می‌پرسید؛ سپس گفت "ای خراسانی، برو و داخل تنور را نگاه کن". مرد خراسانی به‌طرف تنور رفت و دید که «هارون مکی» چهارزانو در تنور نشسته است. امام علیه السلام از مرد خراسانی سؤال کرد: «از اینها در خراسان چند نفر پیدا می‌شود؟"، مرد خراسانی عرض کرد: "به‌خدا قسم یک نفر هم نیست". امام علیه السلام فرمود: "ما در زمانی که پنج نفر یاور این‌چنین نداشته باشیم قیام نخواهیم کرد. ما خودمان موقعیت مناسب را بهتر می‌دانیم".