رمضان؛ ماه تمرین تسلط بر نفس

«آداب روزه‌داری، احوال روزه‌داران» نکات مهم معرفتی از سیره‌ علمی و عملی رهبر معظّم انقلاب را در زمینه‌های مختلف عبادی، اجتماعی و سیاسی از معارف ماه مبارک رمضان در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد. اگرچه ممکن است این مباحث برای برخی‌ها عادی و حتی تکراری به نظر بیاید که بارها در متون دینی خوانده‌اند و از لسان علما و مراجع شنیده‌اند. در همین کتاب و در فرازی از بیانات رهبر معظّم انقلاب، در قالب نکته‌ای دقیق و آموزنده به این موضوع پاسخ داده شده است:

«از بس اینها را تکرار کرده‌ایم و شنیده‌ایم و گفته‌ایم، برایمان عادی شده است. انسانی به کمال راه پیدا میکند که از بین همین چیزهای تکراری، حقایق را پیدا کند. علم مادی نیز همین‌طور است. همه در مدت عمرشان دیده‌اند که وقتی سیب از درخت جدا می‌شود، به طرف زمین می‌افتد. دیگر از این کار عادی‌تر، چیزی در دنیا هست؟! اما یک نفر متوجه شد که این یک پدیده است: چرا سیب پایین می‌آید؟ چرا از درخت که جدا می‌شود بالا نمی‌رود؟ آن وقت نیروی جاذبه کشف شد. یک باب جدید در دانش بشری باز شد. همه این چیزهای عادی زندگی ما از این قبیل است.»

در ادامه بخشی از بیانات رهبر معظم انقلاب در این کتاب درباره روزه ماه رمضان منتشر می‌شود:

اسلام به ما یاد می‌دهد که برای پیشرفت و دستیابی به هدف‌های دنیا و آخرت، باید تحولی در درون انسان به وجود آید. تا آن تحول در درون یک جامعه و در جوامع اسلامی به طور خاص ایجاد نشود و تا وقتی که دل‌ها با خدا آشنا نشود و راه خدا به عنوان برترین راه و صراط مستقیم مورد توجه و تبعیت قرار نگیرد، مشکلات جوامع اسلامی حل نخواهد شد. ماه رمضان، که یک ذخیره و عطیه و هدیه‌ الهی است که در اختیار مردم مسلمان است، در درون خود ارمغان‌های ارزشمندی را در همین جهت برای ما دارد. از طرفی، روزه‌ ماه رمضان که یک تمرین و ریاضت است، وسیله‌ای است برای تسلط بر نفس؛ که بدون تسلط بر نفس و در دست گرفتن زمام هوس‌ها، هواها و شهوات، هیچ کار بزرگی را نمی‌شود با موفقیت انجام داد.

ماه رمضان با سرمایه‌ روزه‌ای که دارد یک تمرین علمی ارزشمند در این جهت است. به فضل الهی، پیروان مکتب اهل‌بیت(ع) از ادعیه‌ای که در ماه رمضان از آن بزرگواران مأثور است، با آن دل‌های روشن و آگاه از مناجات‌ها و دعاها و راز و نیاز با خدای متعال در شب‌ها و روزها و سحرهای این ماه مبارک، برخوردار بوده‌اند. کسی که با زمزمه‌ امام سجاد(ع) آشنا باشد، خوب می‌فهمد که علت انقطاع ما از راه خدا، علت دوری ما از معنویات، علت محرومیت ما و امثال ما از دست یافتن به آن مقامات معنوی و ملکوتی، گرفتاری‌هایی است که در اثر پیروی از شهوات و اطاعت از نفس اماره، دچار آن می‌شویم.

در دعای ابی‌حمزه، امام سجاد(ع) می‌فرماید: «فرق بینی و بین ذنبی المانع عن لزوم طاعتک». ای پروردگار من! بین من و گناهی که نمی‌گذارد ملازم با اطاعت تو باشم، جدایی انداز. پس معلوم می‌شود که گناهان ـ که اساس در معنای گناه، همین چیزهایی است که انسان به تبع شهوات و نفسانیات خود، به آنها دست می‌زند و مرتکب می‌شود ـ نمی‌گذارند انسان پرواز کند و اوج بگیرد.

ما در این ماه رمضان بارها و بارها عرض کردیم اللهم غیر سوء حالنا بحسن حالک. از خدای متعال خواستیم که بدحالی ما را به برکت و لطف خودش، به حالی نیکو تغییر دهد. اگر این بشود، به فضل الهی، همه‌ مشکلات حل خواهد شد. به خصوص هر یک از ما که بار مسئولیتی را در سطح کشور بر دوش گرفته‌ایم، چه مسئولیت‌های کوچک و چه مسئولیت‌های بزرگ به همان اندازه، بیشتر به این تغییر حالت احتیاج داریم و بیشتر باید از سوء‌حالِ خودمان بنالیم. بنده خودم را عرض می‌کنم که پیش از شما به این معنا ابتلا و به این تغییر احتیاج دارم. این، در یک کشور و در یک ملت، کلید حرکت و تحول است. ان‌ الله لا یُغیر ما بِقومٍ حتی یُغروا ما بالنفُسِهم. آنچه که در نفس آنهاست، در خودهای آنهاست، در جانهای آنهاست، باید تحول پیدا کند تا امور زندگی متحول شود.