خدا در‎های آخرالزمانی درماجرای پیامبران قرارداد

در این نشست حجت‎الاسلام علیرضا برهانی ضمن ابراز خرسندی نسبت به برگزاری این فراخوان ملی گفت: خیلی خوشحال هستم بعد از سال‎ها که از وقوع انقلاب اسلامی ایران می‎گذرد، به موضوع آخرالزمان از منظر قرآن پرداخته می‌شود. متأسفانه در کتاب مرجعی مثل دایرةالمعارف بزرگ اسلامی بیان شده است هیچ آیه‎ای درباره مهدویت وجود ندارد و این مقوله بیشتر استنادات روایی و حدیثی دارد. باید گفت مگر می‌شود گفت قرآن «تِبْیاناً لِكُلِّ شَیْ‏ء» باشد، اما درباره مهدویت صحبت نکرده است. شیخ حرّ عاملی در کتاب «الایقاظ» می‌گوید آیاتی که ما درباره آخرالزمان و بخشی از آخرالزمان پیدا کردیم، بیش از 600 آیه است، یعنی بیشتر از آیات‎الاحکام است.

آخرالزمان دارای مبدأ و مقصدی الهی است
وی با بیان اینکه ما وقتی سراغ قرآن کریم می‌آییم، می‌بینیم تمام مقولاتی که قرآن صحبت می‌کند، در آن یک جریان مطرح است که همان سیر «انا لله و انا الیه راجعون» است، افزود: یعنی تمام اشیائی که خداوند خلق می‌کند، در این مسیر خرج می‌شوند. یعنی «إنا لِلّه» به این معناست که از خدا خلق شده است و «إلیه» یعنی به سمت مقصود نهایی و الهی جریان دارد. بنابراین مبدأ و مقصد هر دو، خدایی و الهی است. تمام اشیا و مقولاتی که در قرآن مطرح می‌شود خارج از این سه گزاره نیست: منشأ الهی، جریان الهی و مقصد الهی. حال یکی از مقولات، موضوع آخرالزمان است که دارای این سه گزاره است که باید مورد مطالعه و تدبیر قرار بگیرد. یعنی منشأ دارد، جریان دارد و قرار است به مقصدی خاص برسد.

منظرها نسبت به آخرالزمان متفاوت است
برهانی منظر و رویکردهای مختلف به مسأله آخرالزمان را از ضروریات دانست و ادامه داد: اینکه آخرالزمان را از چه منظری می‌خواهیم مطالعه کنیم، اهمیت دارد. اگر از منظر امر و امورات مختلفِ آخرالزمان می‌خواهیم بررسی کنیم، باید سراغ شب قدر و لیلةالمبارک برویم که امورات در این شب امضا می‌شود. منظر دیگر این است که چه کسانی می‌خواهند آخرالزمان را برپا کنند و مدیریت کنند. در این باره در قرآن مثلاً درباره از دسته‎جات مختلف افراد الهی مثل اصحاب معدوده، صاحبان نیروی قوی «أُولی‏ بَأْسٍ‏ شَدید» و ... صحبت می‌شود.

این محقق و پژوهشگر مطالعات دینی پیگیری اتفاقات آخرالزمانی را از دیگر منظرهای این بحث معرفی کرد و گفت: این اتفاقات را باید چگونه دنبال کنیم؟ ترتیب وقوع هر یک به چه صورت است؟ خداوند در قرآن درباره اتفاقات آخرالزمانی به وعده‎ها توجه داده است. یعنی اگر می‌خواهیم سراغ اتفاقات برویم، باید سراغ وعده‎ها برویم و ببینیم وعدۀ پس از وعدۀ بعد چیست؟ یا شاید می‎خواهیم بدانیم خداوند چه نوع عذاب‎هایی را در آخرالزمان مطرح می‌کند، یعنی خداوند چه مقوله‎ای می‌خواهد و در مقابل تکذب آن مقوله چه عذابی را قرار می‌دهد.

با نگاه روایی مطلق نمی‌توان پازل ماجراهای آخرالزمانی را فهم کرد
وی با انتقاد به نگاه روایی مطلق به مباحث آخرالزمانی، آن را در به دست آوردن پازل اتفاقات و رخدادهای آخرالزمانی بیهوده شمرد و افزود: متأسفانه تاکنون به موضوع آخرالزمانی نگاه حدیثی شده است و احادیث به تنهایی نمی‌توانند به انسان تصویر صحیحی از آخرالزمان ارائه کنند. زیرا با هجمه بالایی از روایاتی مواجهیم که یا توسط امامی دیگر نسخ و یا توسط معاندین  جاهلان جعل و وضع شده‎اند؛ بنابراین باید از منظر قرآن به آخرالزمان نگاه کنیم، زیرا در قرآن تحولی رخ نمی‎دهد و قرآن تنها سند قطعی‎الصدور و خدا حافظ آن بوده است و از سوی دیگر تمام مذاهب اسلامی آن را قبول دارند.

وی مسائل مربوط به زندگانی پیامبران الهی(ع) را یکی از راه‎های به دست آوردن تبیین‎های آخرالزمانی معرفی کرد و گفت: اگر تصور کنیم که خداوند ماجرای پیامبران و رسولانش را صرفاً جهت داستان‎سرایی در قرآن نقل کرده است، به خطا رفتیم، مگر اینکه یقین داشته باشیم خداوند درس‎های آخرالزمانی در ماجرای انبیاء(ع) برایمان قرار داده است. لذا اینکه پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید «امت من بر اساس سنت بنی‎اسرائیل پیش می‌رود و قدم در قدم آنها می‎گذارند و درون آن سوراخی می‌روند که بنی‎اسرائیل رفتند» اینجا معنا می‌دهد. بنابراین با مطالعه ماجرای موسی (علیه‏السلام) می‌توان به راهکارهای خوبی در حل برخی موضوعات آخرالزمانی یافت. اگر از این منظر به زندگی پیامبران(ع) نگاه نکنیم، علت رجعت آنها برایمان مبهم خواهد ماند.