نگاهی به احوالات صاحب تفسیر «روان جاوید»

دانش اندوزی

میرزا محمد در کودکی راه پدر را سرلوحه زندگی خود قرار داد و در پی تحصیل علوم ومعارف نورانی قرآن و عترت راه افتاد. در مرحله ابتدایی از علم استادانی چون آقا میرزا کوچک، آقا شیخ بزرگ و اخوان ساوجیان استفاده نمود و ادبیات، منطق و فقه و اصول را از آنان فراگرفت.

در سال 1341 قمری و زمان درخشش فقاهت حاج شیخ عبدالکریم در قم به این شهر مقدس سفر کرد و کرسی درس آن مرجع معظم را مغتنم شمرد و با اندوختن گوهرهای علمی ،خود را به قله بلند اجتهاد رسانید. رابطه اش با شیخ عبدالکریم فراتر از استاد و شاگردی، دوستانه و صمیمانه بود. افتخار دیگر ایشان همراهی با برجستگانی چون آیات عظام امام خمینی، گلپایگانی، اراکی، مرعشی نجفی، محمدتقی خوانساری و سید احمد خوانساری بود.

این جویای علم، همچنین نزد جامع منقول و معقول آیت الله رفیعی قزوینی، بخش هایی از اسفار اربعه و شرح منظومه را فرا گرفت و ایشان اجازه جامعی برای این شاگرد خود نوشته است که تذکره نویسان آن را در کتاب های خود آورده اند. از استادان دیگر ایشان آقا شیخ محمدرضا نجفی مسجدشاهی بود که میرزا محمد ثقفی در سطوح عالی فقه و اصول از ایشان بهره مند شد.

میرزا از نگاه دیگران

آیت الله مسجد جامعی در اجازه ای که برای شاگرد خود صادر نمود، ایشان را با عناوین، عالم فاضل کامل، عماد علمای اعلام، عمید فقیهان اهل بیت، ثقه الاسلام و مستنبط احکام می ستاید و به عنوان کسی که در شرف حسب و نسب جامعیت دارد، معرفی و تائید نموده است.

آیت الله آقا شیخ ابوالقاسم قمی از سوی آقای حائری مسئول امتحان مرتبه اجتهادی فضلای حوزه بوده ، پس از تائید اجتهاد میرزا محمدثقفی می نویسد: عالم عادل، فقیه کامل، جامع فضائل، مورد وثوق و معتمد میرزا محمد پس از تحمل رنج و زحمت به مقام اجتهاد و استباط رسید.

هجرت به تهران

آیت الله ثقفی پس از هفت سال اقامت در شهر مقدس قم در سال 1348 ق به تهران بازگشت و با کوله باری از اندوخته های علمی و معنوی به تبلیغ دین و تلاش در جهت ارتقاء سطح معرفتی مردم جامعه پرداخت. ایشان در مدسه سپهسالار(شهید مطهری) در رشته فقه، اصول و معارف عقلی به تدریس و اقامه جماعت مشغول شد.

کتابخانه آن عالم ربانی به نسخه های نفیس از آثار علمای گذشته و نیز مکتوبات جد فاضلش حاج میرزا ابوالقاسم کلانتر و پدر فرزانه اش مزین بود که معظم له این کتابخانه با ارزش را به مدسه سپهسالار هدیه نموده است.

تالیفات

او دانشمندی صاحب قلم و دارای حسن سلیقه بوده و با روشی نیکو به تحریر و تالیف آثاری مفید و خواندنی در موضوعات فقه، اصول، تفسیر و فلسفه پرداخت. تعدادی از آثار ایشان به قرار زیر است:

غررالفوائد، کتاب نکاح، حاشیه بر کفایه الاصول، حاشیه بر مکاسب شیخ انصاری، حاشیه و شرح کشف المراد و دیوان اشعار .

روان جاوید

برجسته ترین اثر این عالم بزرگوار کتاب روان جاوید است که به زبان فارسی و در 5 جلد و با نثری روان و نیکو نوشته و تا بحال چندین بار تجدید چاپ گردیده است.

از حسن اتفاق این کتاب شریف در سال 1383 به پایان رسیده که با عنوان روان جاوید موافقت دارد به همین مناسبت مولف گرامی در شعری می گوید:

در شب عید غدیر     به فضل حیّ قدیر

روان جاوید شد    تمام و خرّم ضمیر

برای تاریخ آن     از آستان امیر

اشارتی خواستیم    بشارت آمدبگیر

عیدی خود را وگو    عاید عید غدیر

آیت الله حاج سید ابوالحسن رفیعی در تقریظ خود بر این تفسیر می نویسد:

در این اندیشه بودم که چه خوب است تفسیر جامعی به فارسی بر قرآن کریم نوشته شود تا چند سال قبل که جلد اول و دوم روان جاوید را دیدم که مطبوع شده پس از مطالعه آن را چنان یافتم که می خواستم با آن مزایا و محسنات که می پنداشتم، الحق رواست که از شجره علم و حکمت چنین ثمره طیبه بارز گردد و از دودمان تقوا و مکرمت چنین اثر بزرگ ظاهر گردد.

فضائل اخلاقی

زهد و اخلاق در رفتار و گفتارش تجلی داشت. از طریق عبادت و ارتباط معنوی و طهارت باطنی به کمالات روحی نائل گردید. با آن همه کمالات معنوی و مرتبت علمی خاضع و فروتن بود. مورد احترام و تکریم مردم جامعه و علمای بزرگ بود. سعه صدر و تحمل پذیرش نظرات دیگران در او نمایان بود.

از لغو پرهیزمی کرد و عفت کلام را رعایت می نمود. با وجود آنکه می توانست از امکانات رفاهی مناسبی برخوردار باشد ولی ساده زیستی را پیشه کرده بود و به کم اکتفا می کرد.

روح توسل و توکل در شخصیت ایشان برجسته بود. در مدت هفت سال اقامت خود در قم با بزرگانی از جمله مرحوم امام و سیدصادق لواسانی مراوده داشت. در محافل عمومی از امام خمینی به عنوان فردی متدین و نجیب و باسواد و زرنگ یاد می کرد.

 کوچ به سرای جاوید

عاقبت صاحب تفسیر روان جاوید پس از سال ها مجاهدت در راه ساختن نفس خود و نیز اشاعه فرهنگ دینی در جامعه و تربیت طلاب فاضل و فرزندان فرهیخته در سال 1364 قمری به سوی سرای جاوید کوچ کرد. پیکر مطهر آن مرحوم پس از تشییع باشکوه در تهران به ارض قدس رضوی منتقل و در جوار بارگاه مطهر حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام مدفون شد

پی نوشت:

گلشن ابرار، ج 4 .